مقدمه
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترول ( به معنای نفت ) و شیمی ترکیب یافته و معنای تحت الفظی آن مواد شیمیایی حاصل از نفت میباشد. در فرایند تولید صنایع پتروشیمی، تبدیل هیدروکربنهای نفت خام و یا گاز طبیعی به فرآوردههای مختلف و متعدد شیمیایی صورت میگیرد.
فرآوردههای این صنعت در سه طبقه اصلی تقسیم بندی میشوند :
- کودهای شیمیایی ( اوره، نیترات آمونیم، دی فسفات آمونیم و غیره )
- فراوردههای پلیمری ( پلاستیکها، لاستیکها، الیاف مصنوعی و غیره )
- مواد شیمیایی ( اسیدها، حلالها و غیره )
اثرات زیستمحیطی کارخانجات پتروشیمی
- اثرات برگشت ناپذیر و غیر قابل جبران : مانند تخریب زیستگاههای منحصر بفرد گونههای جانوری در معرض تهدید
- اثرات برگشت و تجدید پذیر : مانند بهره برداری از رودخانه
- اثرات مفید : مانند ایجاد اشتغال و فرصتهای شغلی، کاهش میزان بیکاری
- اثرات مشخص و مهم : مانند تخلیه مواد زاید خطرناک در رودخانه
- اثرات کوتاه مدت : مانند ایجاد سر و صدای مزاحم در مراحل ساختمانی
- اثرات بلند مدت : مانند سر و صدای بارگیری و یا حمل محصولات
- اثرات استراتژیکی : مانند تغییر ساختارهای قومی
- اثرات اولیه : مانند افزایش رسوبات ناشی از فعالیتهای ساختمانی
- اثرات ثانویه : مانند بر هم خوردن تعادل اکولوژیک رودخانه در مراحل احداث طرح یا پروژه
- اثرات ثالثیه : مانند کاهش درآمد اقتصادی جوامع صیادی منطقه در اثر کاهش میزان صید
- اثرات غیر مستقیم : مانند ایجاد اشتغال و پدید آمدن فرصتهای شغلی برای روستائیان
- اثرات تجمعی یا تراکمی : مانند تخلیه فاضلاب حاوی جیوه در آبهای پذیرنده با اکسیژن محلول کم
مهمترین آلودگیهای احتمالی صنایع پتروشیمی :
- آلاینده بودن فاضلابهای فرآیندی، شستشو و خنک کننده
- سرطان زایی و سمیت زیاد فاضلابها
- زایدات خطرناک با سمیت فوق العاده زیاد نظیر کلرین
- قابلیت انفجار، اشتغال و سمیت در فرآیندها و تولید مواد با خاصیت واکنشهای شیمیایی سریع
- انتشار آلایندههای هوا شامل اکسیدهای گوگرد، کربن، ترکیبات کلرینه، ازته و آمونیاک
- تولید سر و صدا در مرحله تامین و حمل و نقل مواد اولیه و محصول و فرایند تولید در داخل و خارج از محوطه پروژه
شرکت پتروشیمی فجر
مأموریت : تأمین یوتیلیتی مورد نیاز مجتمع های منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بندر امام خمینی
سال تأسیس : 1377
موقعیت: سایت 2 و 4 منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بندر امام
مساحت : 30 و 35 هکتار
واحدهای بهره برداری در پتروشیمی فجر
واحد نیروگاه: تولید برق و بخار
واحد تصفیه آب: تولید آب سرویس، آب آتش نشانی، آب اسمز معکوس، آب بدون املاح و آب آشامیدنی
واحد تفکیک هوا: تولید هوای سرویس، هوای ابزار دقیق، اکسیژن، نیتروژن و آرگون
واحد تصفیه پساب: تصفیه پساب های صنعتی و بهداشتی مجتمع ها
واحد خطوط ارتباطی: شبکه توزیع خوراک ، محصول و یوتیلیتی مجتمع ها
اقدامات زیست محیطی در پتروشیمی فجر
مدیریت پساب
انواع پساب های ارسالی از مجتمع های منطقه ویژه به تصفیه خانه های فجر
پساب های روغنی با نمک پایین Low TDS )=OD)
پساب های روغنی با نمک بالا High TDS )= ODH)
پساب های هیدروکربنی= HD
پساب های بهداشتی=SD
ظرفیت واحدهای تصفیه پساب
واحد تصفیه پساب 1 : 460 متر مکعب در ساعت
واحد تصفیه پساب 2 : 520 متر مکعب در ساعت
ورودی و خروجی واحد تصفیه پساب I
موجود در فایل (power point)
ورودی و خروجی واحد تصفیه پساب II
موجود در فایل (power point)
بخش تصفیه پساب های روغنی با نمک پائین (LOW TDS)
1- ورودی،یکنواخت سازی و تصفیه فیزیکو شیمیایی
در قسمت ورودی تصفیه خانه، پسابهای آلی روغنی با نمک پائین وارد چاله پساب روغنی می شود. ذرات درشت به وسیله یک صافی از پساب جدا می شوند. در صورتی که حجم پساب ورودی بیش از ظرفیت واحد باشد مقدار مازاد به درون مخزن ذخیره(Surge Basin) سرریز می کند. پساب روغنی به صورت ثقلی وارد مرحله جدا سازی روغن (API) می شود. در حوضچه های API روغن پساب از سطح جمع آوری و به قسمت بازیافت روغن جریان می یابد. لجن ته نشین شده در کف حوضچه ها نیز جمع آوری و به تانک هاضم لجن ارسال می گردد. سپس پساب وارد بخش یکنواخت سازی می گردد در این قسمت پس از اینکه کیفیت پساب ورودی به وسیله همزن ها یکنواخت شد PH آن با استفاده از اسید سولفوریک و یا سود مایع در محدوده 5/8-5/6 تنظیم می گردد. پس از حوضچه خنثی سازی، پساب وارد بخش جداسازی روغن های محلول یا DAF ( Dissolved Air Flotation ) می شود. در حوضچه های DAF مخلوط آب و هوای فشرده به پساب تزریق می شود که در نتیجه روغن های محلول در آب به سطح پساب می آیند. سرباره روغنی به قسمت بازیافت روغن فرستاده می شود. در اینجا نیز لجن ته نشین شده از کف حوضچه ها جمع آوری شده و به تانک هاضم لجن ارسال می گردد.
2- تصفیه بیولوژیکی ، فیلتراسیون و گندزدایی
پساب خروجی از DAF وارد حوضچه های بیولوژیک شده و در حوضچه ورودی به آن پساب بهداشتی ، بخشی از لجن فعال کلاریفایرها و همچنین اوره و اسید فسفریک جهت تأمین نیتروژن و فسفر مورد نیاز باکتری ها اضافه می شود. در حوضچه های هوادهی مواد آلی به وسیله میکروارگانیسم های هوازی تجزیه می شوند. اکسیژن مورد نیاز میکروارگانیسم ها نیز با روش هوازنی سطحی تأمین می گردد.
پساب تصفیه شده حاوی لجن فعال از حوضچه های هوادهی وارد کلاریفایرها می شود. در کلاریفایرها لجن فعال جدا و ته نشین شده،سپس مقداری از این لجن فعال به حوضچه هوادهی و لجن مازاد به تانک هاضم لجن ارسال می گردد. پساب زلال کلاریفایرها به منظور گندزدایی کلرزنی می شود. بخشی از آب خروجی گندزدایی شده برای رقیق سازی پساب ورودی با نمک بالا استفاده می شود. بخش دیگر به قسمت فیلتراسیون می رود و پس از عبور از فیلترهای شنی با COD کمتر ازppm 200 , فنول کمتر از ppm 1 , Oil کمتر از ppm 10 و PH در محدوده 5/8-5/6 درتانک ذخیره شده و برای آبیاری فضای سبز مورد استفاده قرار می گیرد.
3- فرآوری و آب گیری از لجن
لجن از بخش های مختلف وارد تانک هاضم لجن (Digester) می شود:
لجن جمع شده در API
لجن جمع شده در DAF
لجن مازاد کلاریفایرها
برای مخلوط کردن لجن های قسمت های مختلف و دمیدن هوا به آنها از یک هوازن سطحی شناور استفاده می شود و به دلیل وجود لجن فعال ادامه تصفیه بیولوژیک در این قسمت صورت می گیرد. لجن پس از اختلاط به مخزن تغلیظ لجن (thickener)می رود و وارد قسمت مرکزی مخزن می شود. به دلیل زمان ماندی که وجود دارد آب از لجن جدا می شود. لجن جمع شده در thickener به قسمت آبگیری و دفع لجن فرستاده می شود. در این قسمت با استفاده از دستگاه سانتریفوژ آب از لجن جدا می شود. لجن خشک شده به داخل کامیون حمل منتقل می شود تا با هماهنگی و تحت نظارت محیط زیست برای دفع از مجتمع خارج شود.
بخش تصفیه پسابهای روغنی با نمک بالا (High TDS)
برای رقیق کردن پساب با نمک بالا از آب تصفیه شده خروجی از حوضچه کلرزنی استفاده می شود. پساب وارد حوضچه اختلاط شده و علاوه بر آب تصفیه شده، اوره و اسید فسفریک به عنوان مواد مغذی باکتریها اضافه می شود. پساب از راه یک کانال وارد لاگون اختلاط کامل می شود. در اینجا هوازن های سطحی اکسیژن مورد نیاز باکتریها را به روش هوادهی تأمین می کنند. سپس پساب به لاگونهای اختیاری وارد می شود. در اینجا نیز هوازنها وظیفه اکسیژن دهی به محیط را دارند ولی قدرت آنها کمتر از هوازنهای لاگون اختلاط کامل است. پساب تصفیه شده در انتهای لاگونهای اختیاری به درون یک کانال سرریز کرده و به خور وارد می شود.
ماخذ :
- کتاب «راهنمای ارزیابی اثرات زیستمحیطی کارخانجات پتروشیمی» ، سید مسعود منوری، تهران، انتشارات فرزانه، 1381، چاپ اول 1380
- اسناد و مدارک موجود در آرشیو پتروشیمی فجر
دریافت فایل power point به همراه تصاویر،نمودارها و جداول مربوطه:
http://s5.picofile.com/file/8149703492/Fajr_Petrochemical_Wastewater.ppt.html
گردآوری:ابراهیم مطوریان
منبع :www.june5.persianblog.ir
(جهت دسترسی به مطالب به روز به سمت چپ سایت بخش آخرین مطالب مراجعه کنید)