سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

برگه‌ها

آمار : 21893770 بازدید Powered by Blogsky

تشعشعات از دیدگاه بهداشت محیط

تشعشع از دیدگاه بهداشتپرتو یا تشعشع عبارت است از انرژی که به صورت امواج یا ذرات در خلاء یا در محیط مادی منتشر می شود. بطور ساده پرتوها را می توان انرژی عبوری تعریف کرد. برخی از پرتوها دارای جرم و بعضی فاقد آن می باشند و با توجه به میزان انرژی، دارای قدرت نفوذ در ماده هستند. پرتوها به دو دسته پرتوهای یونیزان (یونساز) و پرتوهای غیر یونیزان (غیر یونساز) طبقه بندی می شوند. معمولا وقتی همراه با واژه پرتو کلمه دیگری بکار نرود پرتوهای یونیزان مورد نظر می باشد

.پرتو یونیزان
ذرات آلفا این ذرات به راحتی دیگر پرتوها از ماده عبور نمی کند. ذره آلفا دارای جرم اتمی 4 و دو بار الکتریکی مثبت است که در واقع یک اتم هلیوم دو بار یونیزه شده است. ذرات آلفا بوسیله عناصر رادیواکتیو سنگین منتشر می شود. ذرات آلفا قدرت یونسازی زیادی داشته ولی قدرت نفوذ آن در بافت ها بسیار کم است و به آسانی بوسیله ضخامتی از چند صفحه کاغذ، یک لایه رطوبت و یا لایه شاخی پوست متوقف می شوند. این ذرات تنها وقتی خطرناک هستند که درون بدن قرار گیرند. بطور معمول دستگاههای پایش فردی نسبت به پرتوهای آلفا حساس نیستندنوترون نوترون ذره ای باجرم اتمی متحد که برابر یک دوازدهم جرم اتم کربن 12 است و فاقد بار الکتریکی است. یکی از منابع این ذرات، راکتورهای هسته ای هستند که در آنها اورانیم شکافته شده و نوترون و انرژی حرارتی آزاد می کند. از این رو نوترونها را تنها می توان در مجاورت منابع تولید این ذرات در زمانی کمتر از یک ثانیه آشکار ساخت.پرتوهای ایکس
، با شتاب الکترونها در ولتاژ بالا و برخورد به یک هدف فلزی، ترجیحا با عدد اتمی بالا تولید می شوند. پرتوهای گاما از فعل و انفعالات درون هسته اتم و پرتوهای ایکس از فعل و انفعالات خارج هسته اتم منشا می گیرند

.اثرات جسمی پرتوهای یونیزان از اختلالات جزئی و موقتی در بعضی از اعمال فیزیولوژیک گرفته تا خطرات جدی مانند کاهش عمر، کاهش مقاومت در مقابل بیماریها، کاهش قدرت تولید مثل، ایجاد کاتاراکت (آب مروارید)، سرطان خون و یا انواع دیگر سرطان، آسیب به جنین در حال رشد، متفاوت می باشد.اثر غیر مستقیم زمانی اتفاق می افتد که مولکولی مانند مولکول آب که اهمیت کمتری دارد، به یونها یا رادیکالهای فعال تجزیه شود. اجزای تجزیه شده وآسیبهائی ایجاد می شود DNA باعث اختلال در عمل اصلی آسیب های زیست شناختی پرتوها، به اثرات زورس و دیررس تقسیم بندی شده اند. از جمله اثرات زودرس، که پس از تابش مقدار حاد پرتو بروز می کند، می توان اثر روی سلول و دستگاههای گوناگون مانند دستگاه خونساز، دستگاه گوارش و ... نام برد. اثرات دیررس، ماهها و یا سالها پس از تابش مقدار زیاد و یا کم به وجود می آیند. از جمله این اثرات می توان از سرطانزایی، ایجاد آب مروارید، اختلالات جنینی و کوتاه شدن عمر را نام برد.حفاظت در برابر پرتوهای یونساز
منظور از حفاظت در برابر پرتوهای یونساز این است که اطمینان حاصل شده که مقدار جذب شده بوسیله هر فرد (غیر از بیماران) بیش از حداکثر مقدار مجاز نبوده و یا حداقل پرتوگیری ممکن و موجه باشد. در مسئله حفاظت سه عامل زیر بسیار مهم می باشد:

زمانمی توان با اجرای روشهای مناسب مدت زمان پرتوگیری فرد را کاهش داد.
حفاظ
در بسیاری از موارد که استفاده از دو روش پیشین میسر نباشد بایستی از صفحات جاذب پرتو استفاده کرد و میزان تابش پرتو را به مقدار مجاز یعنی 0.1 رم در هفته یا 5 رم در سال رسانید. معمولا ما از جنس موادی مانند سرب، بتون و ... می باشند.پرتوهای غیر یونیزان (غیر یونساز
بخشی از پرتوهای الکترومغناطیس هستند که انرژی آنها برای یونیزاسیون ماده کافی نمی باشد. طول موج این پرتوها بلندتر از 100 نانومتر می باشد. انواع پرتوهای غیریونساز برحسب طول موج عبارتند از
پرتو مرئی (نور مرئی) 400 تا 750 نانومتر-
پرتو میکرو ویو 3 میلی متر تایک متر-
   امواج با فرکانس کم، بسیار کم و بی نهایت کم از 1 کیلومتر تا بیش از 1000 کیلومتراشعه فرابنفش بخشی از طیف الکترومغناطیس است که در طیف بین نور مرئی  اشعه یونیزان (اشعه و گاماقرار می گیرد و طول موج آن بین 100 تا 400 نانومتر می باشد
UV منابع اشعه
    مهمترین آن خورشید است ولی بخش مهمی از این اشعه توسط لایه ازن استراتوسفر جذب می گردد و تخریب لایه ازن می تواند این اشعه خطرناک را که ازدیاد آن منجر به سرطان پوست می شود، به زمین بفرستد. منابع عمده دیگر تولید کننده اشعه عبارت است از لامپهای پرفشار یا کم فشار بخار جیوه، ‌فلورسنت، دستگاههای جوشکاری، لوله های پلاسما، لیزر و ... می باشند.
به مراتب بیشترین میزان آسیب ها از مشاغلی ناشی می شود که کارگران در تماس با نور خورشید هستند و بیشترین زمان انتشار انرژی از ساعت 10 صبح تا 3 بعدازظهر می باشد.
. عواملی که بر شدت آسیب اثر می گذارند شامل مدت مواجهه، شدت تابش، فاصله از منبع تشعشع و جهت فرد در معرض نسبت به منبع مولد می باشد. بازتاب اشعه . آب و برف یا سطوح محیطی دیگر می تواند بر شدت تماس بیفزاید به علت آنکه اشعه نفوذ نسبتا ضعیفی دارد تنها اعضایی که بر آنها اثر می گذارد چشم و پوست است. آسیب چشمی به علت فعالیت حرارتی تماس پر قدرت کوتاه مدت یا ضربانی است و آسیب پوستی بطور شایع از طریق واکنش های فتوشیمیایی از قبیل واکنش های سمی و افزایش حساسیتی حاصل از تماسهای کم قدرت ممتد یا پر قدرت کوتاه مدت است.
اثرات حرارتی انعقاد پروتئینی و نکروز بافتی شروع سریعی دارند.
اثرات تماسی مزمن شامل تسریع پیری پوست است که با از بین رفتن الاستیستی، افزایش پیگمانتاسیون، چین و چروک پوست و تلانژکتازی مشخص می شود.
تیرگی پوست معمولا پس از قرمزی، تیرگی پوست ایجاد می شود. اما تیرگی بیشتر بوسیله
پرتویی با طول موج 300 تا 360 نانومتر ایجاد می شود.
التهاب ملتحمه و قرنیه
تابش پرتو فرابنفش به چشم به میزان زیاد باعث التهاب قرنیه و ملتحمه آن می گردد. بیناب طول موجهایی که ایجاد التهاب ملتحمه می کنند احتمالا همان بیناب ایجاد کننده قرمزی می باشد. در حالی که بیناب مولد التهاب قرنیه به طور خفیف به طرف طول موج های کوتاه تر متمایل است. فعالیت حداکثر در ایجاد این عوارض در محدوده طول موج 288 نانومتر می باشد. علائم حاصل از اثر پرتو پس از چند ساعت تابش ظاهر می گردد که عبارتند از: التهاب ملتحمه، نورترسی، درد چشم، التهاب پلک، اشک ریزش و احساس سوزش در چشم.
آموزش افراد در تماس با این پرتو باید آموزش لازم را در زمینه اثرات و خطرات آن فرا گیرند.
وسایل حفاظت فردیباید از وسایل حفاظت فردی، به ویژه در هنگام جوشکاری، مانند نقاب صورت،
عینک مخصوص، دستکش و پیش بند چرمی استفاده گردد و معمولا استفاده از لباس فلانل بر هر نوع چرم آن برتری دارد. برای مشاغلی مانند کشاورزی و ... استفاده از لباس پنبه ای پیشنهاد می شود.پرتو مادون قرمزIR (Infra Red )
اثرات زیست شناختی پرتو مادون قرمزمهمترین اثر زیست شناختی پرتو مادون قرمز به علت افزایش دمای بافت، پس از جذب پرتو، می باشد. پرتو مادون قرمز به طور عمده به وسیله پوست وچشم جذب می گردد و نفوذ آنها در لایه های داخلی پوست بسیار کم است. حداکثر عمق نفوذ پرتو مادون قرمز در پوست سه میلیمتر است. از عوارض مهم پرتو مادون قرمز روی پوست، ایجاد سوختگی و تیرگی رنگ پوست می باشد. اثر این پرتو روی عدسی چشم باعث ایجاد آب مروارید شده که به اصطلاح آب مروارید شیشه سازان نامیده می شود. ولی در حال حاضر این عارضه در کارگران ذوب فلز و کارگران کوره نیز مشاهده می گردد.علت ایجاد آب مروارید گرمای حاصل از این پرتو می باشد و چون عدسی چشم فاقد عروق خونی است به همین دلیل نمی تواند گرمای جذبی را دفع نموده و در نتیجه بتدریج آسیب می بیند. دورة کمون این عارضه را 15 تا 20 سال ذکر نموده اند. تابش پرتو به میزان زیاد روی چشم سبب سوختگی شبکیه می شود.
.استاندارد مربوط به پرتوهابرای اندازه گیری و ارزیابی پرتوها، شناخت کامل نسبت به روش اندازه گیری و خصوصیات محیط کار و چگونگی مواجهه کارگر اهمیت دارد. مهمترین نکاتی که باید قبل از اقدام به اندازه گیری و ارزیابی در نظر گرفته شود شامل موارد زیر است:الف) هدف اندازه گیری
ب) کالیبراسیون
ج)گردآوری اطلاعات دقیق از کارگاه و نحوه مواجهه کارگر
   د) ارزیابی توسط مقایسه با استانداردهای موجودهدف اندازه گیری قبل از اندازه گیری باید هدف کار مشخص گردد، زیرا برای دستیابی به هر هدف، روش دستگاه و نحوة ارزیابی متفاوت می باشد
.
کالیبراسیون
این دستگاه به کالیبراسیون خارجی احتیاجی ندارد و کالیبراسیون اولیه آن
توسط شرکت سازنده صورت گرفته و در صورت خارج شدن دستگاه از کالیبراسیون، دستگاه باید جهت کالیبراسیون مجدد به شرکت سازنده فرستاده شود.