حد مجاز پارامترهای موجود در آب

روی عبارت زیر کلیک کنید.

استاندارد آب آشامیدنی - ویژگی های فیزیکی

حداکثر مقدار مجاز مواد شیمیایی کافی موجود درآب آشامیدنی

ردیف	نوع ترکیب	حداکثر مجاز بر حسب میلی گرم در لیتر
1	کل مواد جامد محلول (TDS)(1)	(2) (1500)
2	سختی کل بر حسب caco ₃	(3)(500)
3	کلرور بر حسب CL	400
4	سولفات بر حسب so₄	400
5	هیدروژن سولفوره H₂S	5%
6	آهن بر حسب Fe	3/0
7	منگنز بر حسب Mn	5/0
8	آلومینیوم بر حسب AL	2/0
9	روی بر حسب zn	3
10	مس بر حسب cu	1
11	نیترات بر حسب NO₃	(4)(50)
12	نیتریت برحسب NO₂	(4)(3)
13	کلسیم برحسب ca	250
14	منیزیم بر حسب Mg	50
15	آمونیاک بر حسب NH₃	5/1
16	سدیم بر حسب Na	⁽⁵⁾200

یادآوری:

1-نظر به اینکه بین یون منیزیم و سولفات از نظر تغییر طعم و امکان اختلال در جهاز هاضمه وجود دارد از این رو در شرایطی که مقدار منیزیم از 30 میلی گرم در لیتر تجاوز کند مقدار سولفات نباید بیش از 250 گرم در لیتر باشد.

1- Total Dlssolved solids

2- در شرایط ویژه فقدان منبع آب با کیفیت بر تر در منطق تا 2000 میلی گرم در لیتر مجاز می باشد.

3- سازمان بهداشت جهانی از دیدگاه بهداشتی حدی برای سختی آب توصیه نگرده است و حد مورد اشاره در این جدول از نظر فنی – مهندسی و اقتصادی می باشد. در مورد نیترات و تیتریت- مجموع نسبت غلظت هر کدام به مقادیر توصیه شده نباید از یک تجاوز کند. و نباید به تنهائی مورد قضاوت قرار گیرد.

پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب

رنگ سنجی

رنگ یکی از مشخصه هـای دائمی آب هـای سطحی است. از عـوامل ایجاد کننده رنگ در آب می توان به یون های فلزی (مثل آهن و منگنز) تـرکیبات موجود در پساب های صنعتی، گیـاخـاک ها، پلانکتون ها و… اشاره نمود. برای آنکه آبـی جهت مصارف عمومی و صنعتی مناسب شود، رنگ موجود در آن می بـایست حـذف گردد. وجود رنگ در آب پتانسیل تشکیل تری هلومتان ها را افزایش می دهـد. همچنین رنگ تابع PH بوده و بـا افزایش PH آب شدت رنگ افزایش می یابد و با کاهش PH از شدت رنگ کاسته می شود. رنگ بـه دو صـورت است؛ رنگ ظاهری و رنگ حقیقی.

رنگ ظاهری : رنگی است که آب در اثر وجود مواد معلق و ترکیبات محلول رنگین آلـی و معدنی به خود می گیرد. این رنگ برای نمونه اصلی آب قبل از صاف کردن یا سانتریفیوژ تعیین می شود.

رنگ حقیقی : رنگی است که پس از عبور نمونه آب از صافی مناسب یا جدا کردن املاح معلق آن مشاهده شود که ناشی از وجود مواد محلول در آب می باشد. در واقع رنگ حقیقی محلولی است که کدورت آن حذف شده است.

بـرای تعیین رنـگ بـوسیله روش هـای متداول، قبل از انجـام آزمـایـش، کـدورت بـایـسـتـی حـذف گـردد (پیش تصفیه). حداکثر مـجـاز رنـگ در آب آشـامـیـدنـی TCU 15 می بـاشـد. فرآیندهـایی کـه در حـذف رنـگ مؤثر می باشند شامل اکسیداسیون، انعقاد، فیلتراسیون، جذب سطحی و تبادل یونی می باشد.

بو و مزه

آب خالص بدون بـو و مـزه می بـاشد؛ وجـود مـواد مختلف و بعضی یـون هـا در آب منجر بـه ایجاد بـو و مزه های نامطبوعی در آب می گردند. برای مثال وجود کلراید در آب مزه شوری، وجود اسید مزه ترش، کلر مایع در آب طعم شیرین، آهـن و منگنز و همچنین منیزیم و پتاسیم طعم تلخی را در آب ایجاد می نمایند. وجود برخی گازهـا مانند هیدروژن سولفاید در آب موجب تغییر بوی آب می شود. اندازه گیری مواد آلـی بـوجود آورنده طعم و بـو بـه کمک روش های کروماتوگرافی گازی و مایع امکان پذیر است.

A = حجم نمونه

B = حجم آب رقیق سازی شده

حد آستانه بوی آب مطلوب در حدود ۳ می باشد.

کدورت سنجی

کدورت یا کمبود شفافیت در آب، بـه دلیل وجود مواد معلق یا کلوئیدی در آب آشامیدنی می باشد. کدورت موجب پراکنده شدن و یا جذب نور تابیده بـه آن می شود. برای اندازه گیری میزان کدورت، ابتدا نمونه را کـه داخل بطری می بـاشـد بهم می زنیم تا ذرات آن بصورت معلق در بیایند بعد مقداری مشخص از آب را داخل سـل کدورت سنج می ریزیم و سپس نمونه را توسط دستگاه اسکن می نماییم (واحـد آن NTU می بـاشد). حداکثر مجاز کدورت در آب NTU 5 می باشد و کدورت بیش از ۵ واحد معمولا برای مصرف شرب مناسب نیست.

از روش هـای کاهش کدورت در آب می تـوان روش های فیلتراسیون ساده، انعقاد، تـه نشینی، صافی و فیلتراسیون غشایی را نام برد.

PH سنجی

PH معیـاری بـرای سنجش اسیـدی بـودن یـا قـلـیـایـی بـودن مـحـلـول می بـاشـد.

برای آب خالص در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد که در آن است، ۷=PH

می باشد و بیانگر حالت خنثی است. هـرچـه PH از ۷ کمتر باشد نشان دهنده بـالا رفتن غلظت یـون H⁺ و در نتیجه اسیدی بودن محلول است و برعکس، هرچه PH از ۷ بیشتر شود نشانگر بالا رفتن غلظت یون OH^– است و قلیایی بودن محلول را نشان می دهد. با توجه به رابطه فوق PH می تواند از صفر تا چهارده تغییر کند؛ همچنین مقدار PH به دما بستگی دارد و با تغییر دما مقدار یونیزه شدن آب تغییر می کند.

برای سنجش و اندازه گیری PH آب شرب، ۱۰۰ میلی لیتر آب داخل بشر ریخته و سپس توسط دستگاه PH سنج مقدار آن مشخص می گردد. PH آب قابل شرب در محدوده ۹ – ۵٫۶ می باشد.

هدایت سنجی

مقدار هدایت الکتریکی آب نشان دهنده میزان وجـود املاح در آب است. بهتریـن روش بـرای تشخیص نمونه آب و فاضلاب، سنجش میزان هـدایـت الکتریکی می بـاشـد زیرا آنیون ها و کاتیون های موجود در فاضلاب بیشتر از آب می باشد. در سنجش هدایت الکتریکی کـه حساس ترین آزمایش می باشد نمونه (بشرCC 100) باید تا زمانی بـا الکترود دستگاه در تماس باشد که عـدد ثابت و دقیقتـری را نشان دهد (واحد آن میکروزیمنس بـر سانتی متر می باشد).

نیترات

امروزه مهمترین مشکل آب هـای آشـامیدنی شهر هـای بـزرگ کشور مـا، افزایش بی رویـه میزان نیترات آب هـای زیرزمینی می باشد. از آنجا که نیترات ها در آب به صورت محلول وجود دارد، روش های معمول تصفیه آب قادر بـه حذف آن نیستند. مشکل نیترات وقتی بیشتر می شود کـه همراه با آلودگی میکروبی آب باشد. این ماده بدون رنگ و بـدون طعم بـوده و در آب های آشامیدنی بدون آزمایش شیمیایی قابل تشخیص نمی باشد. نیترات ها در دستگاه گوارش انسان تبدیل به نیتریت می شوند.

نیترات ها دارای حلالیت زیاد در آب بوده و بدون بـو است و به سختی از آب قابل حذف می باشد. روش های حذف نیترات شامل رقیق سازی، تبادل یون، اسمز معکوس و تقطیر می باشد.

بـرای سنجش نیترات بـه ازای هـر ۵۰ میلی لیتر آب نمونه، ۱ سی سی محلول ۱ نرمال HCL توسط پوآر و پیپت برای حذف مواد آلی اضافه می کنیم. سپس توسط پارافیلم دهانه لوله ها را می پوشانیم و بعد با تکان دادن، محلول را همگن می نماییم. درآخـر مقداری آب در داخـل سل دستگاه ریخته و آن را توسط دستگاه اسپکتروفتومتر اسکن می کنیم (حداکثرمجاز نیترات درآب ppm 50 می باشد). طول موج سنجش میزان نیترات در آب آشامیدنی ۲۲۰ الی ۲۷۵ نانو متر می باشد.

نیتریت

نیتریت هـا بـه دلیل ایجاد بیماری مت هموگلوبینا در انسان حائز اهمیت می باشند. در این بیماری اکسیژن موجود در خون کاهش می یابد و پوست صورت به خصوص اطراف چشم ها تیره می شود.

در سنجش نیتریت ۲ سی سی معرف نیتریت به ۵۰ سی سی آب نمونه اضافـه میکنیم و ۲۰ دقیقه زمـان می دهیم تـا کمپلکس رنـگی را تشکیل دهـد (حـداکـثـرمجـاز نیتریت درآب ppm 3 مـی بـاشـد). سپس تـوسـط دستگاه اسپکتروفتومتر اسکن می نماییم. طول موج سنجش میزان نیتریت در آب آشامیدنی ۵۴۳ نانو متر می باشد.

فسفات

فسفات هـا بـه سـه شکل ارتوفسفاتها، پلی فسفات ها یا فسفات متراکم و فسفات های آلی در طبیعت وجـود دارند کـه می توانند بـصورت محلول، ذرات ریز و درشت یـافـت شـونـد. اشکـال مختلف فسفاتها از منابع متعددی تولید می شوند. میزان کمی از برخی پلی فسفاتها طی فرایند های تصفیه به آب افزوده می شوند. مقادیـر بیشتری از ایـن ترکیبات ممکن است هنگام شستشو وارد منابع آب شوند زیرا این مـواد از اجزاء اصلی بسیاری از پـاک کننده هـای تـجـارتـی هستند. فسفات ها بـطـور گسترده ای در تصفیه آب دیگ های بخـار بـکـار می روند. ارتـو فسفات های مصرفـی در کشاورزی تـحـت عنوان کـودهـای فسفات می توانند بـه دنبال شسته شـدن خاک در اثـر سیلاب ها و ریزش های تر و یا ذوب برف وارد آبهای سطحی شوند. فسفاتهای آلـی اساسأ به وسیله فرایندهای بیولوژکی تشکیل می شوند. ایـن تـرکیبات در اثـر ورود فـضـولات و بـاقیمـانـده مـواد غـذائـی بـه فـاضلاب و همچنین از تـبـدیـل ارتو فسفاتها در فرایند تصفیه بیو لوژیکی تولید می شوند.

در سنجش میزان فسفـات، ۱۰۰ سی سی آب نمونه و ۲ سی سی استـانـدارد فسفات را بـا آب مقطر بـه حجم ۱۰۰ میلی لیتر می رسانیم، ۱ قـطـره فـنـل فتالئین و ۴ سی سی شناساگر هپتامولبیدات آمونیوم بـه مـحـلـول اضـافـه می کنیم؛ سپس با افزودن ۱۰ قطره کلرید قلع مدت ۱۰ دقیقه زمان می دهیم تـا به ایجاد کمپلکس رنـگـی کمک کند. اگـر محلول قلیایی باشد رنگ آن صـورتـی می شود، در ایـن صـورت بـا افزودن مقداری اسید رنـگ را حـذف می کنیم تـا محلول خنثی گردد. در نهایت محلول را توسط دستگاه اسپکتروفتومتر اسکن کـرده و عـدد آن را ثبت می نماییم. طول موج سنجش میزان فسفات آب آشامیدنی ۶۹۰ نانومتر می باشد.

فلوراید

فلوراید عنصری است که به مقدار فراوان در مناطق آتشفشانی و در مقادیر جزئی در بعضی از منابع آب های سطحی و در غلظت هـای زیـاد در منابع آب های زیرزمینی یـافـت می شود. غلظت مـورد نیاز فلوئور در آب آشامیدنی بـه میانگین دما بستگی داشته و با آن رابطه عکس دارد.

غلظت های بـالای ۲ میلی گـرم در لیتر فلوراید در آب آشـامـیـدنـی موجب بیماری فلوئوروزیس (لـکـه دار شـدن دندان ها) می شود؛ همچنین گروهی از محققین معتقدند که بیماری های مونگولیسم و سرطان در ارتباط با مقادیر زیـاد فلوئور در آب است و مصرف فلوئوراید به مقدار زیاد (غلظت بالای ۵ میلی گرم در لیتر) منجر به ایجاد بیماری اسکلتال فلوئوروزیس (افزایش ضخامت استخوان ها، لیگمان هـا و تـانـدون ها را در پی دارد) می گردد. کارشناسان میزان فلوئور مورد نیاز برای ممانعت از پوسیدگی و خالدار شدن دندان ها را حدود ۱ میلی گرم در لیتر اعلام نموده اند. در حال حاضر ۳ روش برای حذف فلوراید اضافی از منابع آب وجود دارد که شامل رسوب دهی شیمیایی، تبادل یونی و اسمز معکوس می باشد.

در سنجش میزان فلوراید ابتدا ۵۰ سی سی استـانـدارد ۱ میلی گرم در لیتر را بـه ۵۰ میلی لیتر آب نمونه اضـافـه می کنیم. بـه محلول شاهد (رفرنس)، ۱۰ سی سی اسپاندز (Spands) اضافه کـرده و بدون دادن زمـان آن را داخل سل دستگاه می ریزیم سپس توسط دستگاه اسپکتروفتومتر آن را اسکن کـرده و عـدد بدست آمده را ثبت می نماییم. طول موج سنجش مـیـزان فـلـورایـد آب آشامیدنی ۵۸۰ نانومتر بـوده و حداکثر مجـاز فلوراید در آب آشامیدنی ۱٫۵ تا ۰٫۵ میلی گرم در لیتر می باشد.

سولفات

سولفات هـا ترکیبی از سـولـفـور و اکسیژن بـوده و بـه عنوان بخشی از مـواد معدنی طبیعی در تشکیلات بعضی از خاک ها و سنگ ها یافت می شوند. به مرور زمان این مواد معدنی حل شده و در آب های زیر زمینی رها می شوند. سولفات همانند سایر مواد معدنی دیگر می تواند باعث بروز لایه های فـلـس مانند در لـولـه هـای آب شده و ممکن است موجب طعم نامطلوب در آب و نهایتا بـروز اسهال در انسان شود. همچنین سـولـفـات دارای تاثیر ضد یبوست بـوده و می تواند منجر بـه از دست دادن آب بدن بویژه در کـودکـان بـاشـد. حداکثر مـجـاز سـولفات در آب ۴۰۰ میلی گرم در لیتر می باشد.

در سنجش میـزان سـولفات آب آشامیدنی، ابتدا آب نمونه را بـه حجم ۱۰۰ میلی لیتر می رسـانـیـم و سپس ۱۰۰ سی سی محلول شاهد بـا آب مقطر تهیه می نماییم. غلظت ۲۰ میلی گرم در لیتر استاندارد سولفات به حجم ۱۰۰ سی سی تهیه کرده و سپس ۲۰ میلی لیتر بـافـر سـولـفـات (در غلظت بـالای ppm 10 از بـافـر سولفات A و در غلظت پـایین ppm 10 از بافر سولفات B استفاده می کنیم) و ۰٫۵ گرم کلرو باریم ۲ آبـه به آب نمونه و شاهد اضـافـه کـرده و توسط دستگاه شیکر و مگنت آن را بـه مدت ۱ دقیقه هـم می زنیم. در آخـر محلول را داخل سل ریخته و ۵ دقیقه زمان می دهیم تـا ساکن بماند سپس مقدار سولفات را تـوسـط دستگاه اسپکتروفتومتر بـا طـول موج ۴۲۰ نانومتر سنجش می نماییم.

آهن

آهـن از فلزاتی است کـه بـدن انسان بـه آن نیاز دارد و کمبود آن موجب کم خونی می گردد. اگـر مقدار آن در آب آشامیدنی زیاد باشد موجب لکه دار شدن لباس ها هنگام شستشو گردد. به علت پایین بودن مقدار آهن در آب فقط در تصفیه خانه های آب که به عنوان منعقد کننده افزوده شده است میزان آن سنجش می شود.

برای سنجش آهن موجود در آب آشامیدنی، ۵۰ سی سی آب نمونه و ۵۰ سی سی آب مقطر به عنوان شاهد برداشته و بـه آنها ۱ سی سی استاندارد آهـن ۱۰ میلی گرم در لیتر می افزاییم؛ ۲ سی سی HCl 37% و ۱ سی سی هیدروکسیل آمیـن اضافه کرده و آن را می جـوشانیم (توسط اتوکلاو در دمای ۱۲۲ درجه سانتیگراد بـه مدت ۱۵ دقیقه) تـا پلی فـسـفـات هـا بـه اورتوفسفات هـا تبدیل شوند و سیانید و نیتریت حـذف گـردد. بعد از سـرد شـدن ۱۰ سی سی استات آمونیوم و ۴ سی سی فنانترولین اضافـه کـرده و ۱۰ دقیقه زمـان می دهیم. سپس تـوسـط دستگاه اسپکتروفتومتر میزان آن را سنجش می نماییم.

آهن و منگنز از علل تلخی آب آشامیدنی به شمار می روند.

آلومینیوم

آلومینیوم یک عنصر فلزی فراوان و به اشکال مختلف در طبیعت وجود دارد؛ به شکل ترکیب با انواع مواد آلی و مواد غیر آلـی می باشد که اغلب به صورت محلول هستند. استفاده از نمک هـای آلومینیوم به عنوان منعقد کننده ها در تصفیه آب ممکن است بـاعـث افزایش غلظت آن در آب خـروجـی و منجر به ایجاد رنگ و کدورت نامطلوب در آب شود. غلظت آلومینیوم در آب به میزان بالاتـر از ۰٫۱ میلی گرم در لیتر ممکن است یک فاکتور خطر بـرای ابتلا بـه بیماری آلزایمر باشد. نگهداری PH آب آشامیدنی در حـدود ۹٫۷ می تـوانـد میزان ابتلاء بـه بیماری آلـزایمر را بـه میزان ۵۰% کاهش دهد. این را هم باید اضافه کنیم که سولفات آلومینیوم برای شفاف و قابل آشامیدن شدن، آب به آن اضافه می‌شود. حداکثر مجاز آلومینیوم در آب آشامیدنی ۰٫۱ می باشد.

برای سنجش میزان آلومینیوم در آب، بوسیله بالن ۵۰ میلی لیتری بـه ۲۵ میلی لیتر آب نمونه و شاهد بـه تـرتیب ۱ سی سی اسید سولفوریک ۰٫۰۲ نرمال، ۱ سی سی اسید آسکوربیک، ۱۰ سی سی بـافر آلومینیومی و ۴ سی سی اِریوکروم سیانین اضافه کرده و بعد با آب مقطر آنها را به حجم ۵۰ میلی لیتر می رسانیم؛ سپس بـه مـدت ۷ دقیقه زمان می دهیم و در آخر توسط دستگاه اسپکتروفتومتر مقدار آن را سنجش می نماییم.

منگنز

منگنز بیشتر در آبهای آهن دار بـا دامنه ای کـمـتـر از آهـن وجـود دارد و روش حـذف آهـن بـر منگنز نیز تـأثیر می گذارد. منگنز بیشتر در آبها وجود داشته و معمولاً مقدارش بیشتر از نمی باشد. این عنصر، مانندآهن از محلول راسب می شـود و بـه فـرم هیدروکسید منگنز قهوه ای یا سیاه رنگ در درون لـولـه هـای انتقال، شیرهـا و غیره دیـده می شود حضور منگنز تولید یک سری لکه هـای بـد رنـگ می کند. بـرای سنجش میزان منگنز در آب آشامیدنی از دستگاهی بـه نـام پـولارو گـرافـی استفاده می شـود و حـداکـثـر مـجـازی کـه بـرای آن تعیین شده، ۰٫۴ میلی گرم در لیتر می باشد.

CO₂

زمانی که PH آب پایین تر از ۶٫۵ باشد به این معناست که مقدار کربن دی اکسید محلول در آب بیشتر است ولـی اگر PH بالاتر از ۶٫۵ باشد میزان این ماده در آب کمتر می باشد.

برای سنجش میزان CO₂ در آب آشامیدنی، بـه ۱۰۰ میلی لیتر از آب نمونه ۵ الی ۷ قطره فنل فتالئین، بـر حسب میزان PH، سود ۰٫۱ یا ۰٫۰۲ نرمال به آب اضافه می کنیم تا رنگ آب از سفید به صورتی تغییر رنگ دهد.

سپس محاسبات زیر را انجام می دهیم :

سیلیس

سیلیس بـه اشکال مختلف در آب یافت می شـود و حاصل از تجزیه سنگهای مختلف سیلیسی مانند کوارتز و سنگ سیاه است . سیلیس اغلب برای انسان خطرناک نیست ولی برای صنایع اغلب مشکل ساز است.

:حدمجاز

عنوان پارامتر فرمول شیمیایی واحد حدمجاز

1800 μS EC هدایت الکتریکی

6/5-8/5 - PH

Ntu 5 - کدورت

باقی مانده خشکTDS 1500mg/L

1/4-24 mg/L فلئور

400 mg/L کلرور

400 mg/L So4 سولفات

3 mg/L NO2 نیتریت

mg/L برحسب P فسفات

نیتراتNO3 50mg/l

250 mg/L Ca کلسیم

50 mg/L Mg منیزیم

200 mg/L Na سدیم

12 mg/L K پتاسیم

0/3 mg/L Fe آهن

0/5 mg/L Mn منگنز

1/5 mg/L NH3 آمونیاک

در مواقعی که سولفات بیش از 250 میلی گرم بر لیتر باشد حدمجاز Mg میلی گرم بر لیتر است.

(جهت دسترسی به مطالب به روز به سمت چپ سایت بخش آخرین مطالب انتهای سایت مراجعه کنید)

سایت بهداشت محیط ایران

www.environmentalhealth.ir

جهت عضویت در کانال بزرگ تلگرام سایت بهداشت محیط ایران کلیک کنید.

سایت بهداشت محیط ایران

برگه‌ها

حد مجاز پارامترهای موجود در آب

روی عبارت زیر کلیک کنید.

استاندارد آب آشامیدنی - ویژگی های فیزیکی

پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب