مبارزه با حشرات و جوندگان موذی

مبارزه با حشرات و جوندگان موذی

مقدمه :

از دیرباز حشرات و جانوران موذی به سبب ایجاد مزاحمت برای انسان و سایر موجودات زنده مورد توجه قرار گرفته اند .این موجودات با گزش و نیش خود مزاحمت بسیاری برای انسان فراهم می آورند و گاه نیش سمی آنان مرگ موجودات را به همراه داشته و مشکلات عدیده ای پیامد این گزش می باشد .گاهی اوقات نیش و گزش باعث تحریک و آلرژی شدید می شود .انتقال عوامل بیماری زا به روشها و به صورت مختلف توسط حشرات و جانوران موذی و ایجاد اپیدمی های چندان بزرگ جان هزاران انسان را با خطر جدی مواجه نموده و گاهی سبب مرگ می شود .

در ادامه سعی گردیده به معرفی چند نمونه از حشرات و جانوران موذی از لحاظ اهمیت پزشکی و راههای مقابله با آنها پرداخته شود .

پشه ها :

اهمیت پزشکی :

بیماریهای مالاریا ،وشرریا بانکروفتی ،تب زرد ،تب دانگ ،بروگیا مالائی ،آربوویروسها و ویروسهای مولد آنسفالیت بیماریهایی هستند که توسط پشه ها منتقل می شود .

راههای مبارزه :

الف )مبارزه با لاروها

1- مبارزه بیولوژیک :استفاده از ماهیها مانند آفانیوس و گامبوزیا

2- مبارزه فیزیکی :زهکشی اراضی ،از بین بردن آبهای راکد ،جلوگیری از ورود فاضلابها به اراضی کشاورزی ،پرکردن گودالها و چاله ها ،ایجادتغییر شکل درلانه های لاروی،کندن و از بین بردن گیاهان آبزی

3- مبارزه شیمیایی:استفاده از حشره کشهایی که خاصیت لارو کشی دارند مانند Abate ،استفاده از روغنهای معدنی مانند نفت و گازوئیل

4- مبارزه تلفیقی :تلفیق دو یا چند راه مبارزه مانند تلفیق مبارزه بیولوژیک و شیمیایی

ب )مبارزبا بالغین

1- محافظت شخصی :مسدود کردن در و پنجره با استفاده از توریها –استفاده از پشه بندو پشه کشهای برقی –استفاده از آئروسل ها(اسپری) –استفاده از دور کننده ها (پمادهای حاوی دی متیل فتالیت)

2-سم پاشی ابقایی :استفاده از حشره کش ها مشروط بر اینکه مقاومت نسبت به آنها مشاهده نشده باشد .

مگس خانگی :

اهمیت پزشکی :در انتقال بسیاری از عوامل بیماریزا از طریق مکانیکی (برگرداندن غذای خورده شده ،مدفوع ،موهای موجود بر روی پاهای بدن بر روی سطوح و مواد غذایی )نقش دارد از جمله :

-ویروسها (از قبیل فلج اطفال،تراخم،هپاتیت )

-ریکتزیاها و باکتریها (از قبیل تب کیو ،وبا ،حصبه ،سل ،جذام ،سیاه زخم)

راههای مبارزه

الف )بهسازی محیط

-قراردادن مواد زائد و زباله داخل کیسه زباله پلاستیکی و بستن زدن آنها ،سوزاندن و دفن زباله

ب)مبارزه فیزیکی

-نصب توری بر روی درب پنجره و هواکش ساختمان ها

-نصب تله های نوری ماوراءبنفش در فروشگاههای مواد غذایی و رستوران ها

ج)مبارزه شیمیایی

-استفاده از اسپری حشره کش

-سم پاشی اماکن داخلی و خارجی با استفاده از حشره کشهای ابقائی به شرط نداشتن مقاوت نسبت به آنها

-استفاده از طناب های آغشته به حشرکشها

-استفاده از طعمه های جامد یا مایع :مخلوط شکر یا سبوس با حشره کش به غلضت 1تا2 درصد و قرار دادن آنها در دسترس مگس ها

-سم پاشی مرتب محل جمع آوری زباله ها

ساس تختخواب =ساس رختخواب

اهمیت پزشکی :

آزار نیش و گزش ،ایجاد آلرژی و ناراحتی می کند .

راههای مبارزه :

-دقت در هنگام خریداری لوازم چوبی دست دوم

-مبارزه شیمیایی (استفاده از مالاتیون 2 درصد –استفاده از دیازینون 5/0 درصد –استفاده از پریمفوس متیل 1درصد –استفاده از پروپکسور=بایگون 1 درصد –استفاده از کارباریل 1 درصد(سوین ) –استفاده از بندیو کارب 24/0 درصد(فایکام) –استفاده از دلتامترین 005/0 درصد –استفاده از بیوزرمترین

توجه :باید کلیه شیارها ،شکافها، درز لوازم چوبی و کف اطاقها سم پاشی شود .برای هر 25 تا 50 متر 1 لیتر حشره کش کافی است .فاصله 2 سم پاشی کمتر از دو هفته نباشد .

شپش سر و بدن

اهمیت پزشکی :

انتقال بیماریهای پدیکولوزیس ‘ تیفوس اپیدمیک و آندمیک ‘تب خندق ‘تب راجعه اپیدمیک ‘تیفوئید ‘تب ولگردان توسط شپش بدن می گردد و بیماری زرد زخم توسط شپش سر ایجاد می شود .

راههای مبارزه :

1-شپش سر :

-رعایت بهداشت شخصی و آموزش بهداشت در مدارس

-شستشوی مرتب سر با آب گرم و صابون یا شامپو

-شانه کردن موها با استفاده از شانه های فلزی یا چوبی دندانه ریز

-استفاده از شامپوهای اختصاصی مانند شامپو پرمترین 1 درصد

-استفاده از گرد حشره کشها مانند پرمترین 5/0 درصد ومالاتیون 1 درصد

2-شپش بدن :

-تعویض لباسها

-عدم استفاده از لباسهای دیگران

-شستشوی لباسها و ملحفه ها در حرارت 60 درجه سانتیگراد

-اطو کشیدن لباسها خصوصا درزها و چین های لباسها

-عدم استفاده از ملحفه ها و لباسهای آلوده به مدت 1 ماه

-استفاده از گرد حشره کشها ‘مانند استفاده از کارباریل (سوین ) 5 درصد ‘پروپکسور(بایگون ) 1 درصد ‘تمفوس 2 درصد ‘و سایر حشره کشهایی که شپشها نسبت به آنها مقاومت نشان نداده اند مشروط بر اینکه مورد مورد تایید وزارت بهداشت و درمان باشد

ککها :

اهمیت پزشکی

1- آزار نیش و گزش ککها

2- طاعون

3- تیفوس آندمیک

4- سستودها

5- سالمونلوزیس

مبارزه :

1-حفاظت شخصی

استفاده از مواد دور کننده مانند بنزیل بنزوات ‘دی متیل فتالات و دی اتیل تولامید

2-حیوانات خانگی

-گردپاشی حیوان :مالاتیون 5-2 درصد ‘کارباریل 5-3 درصد و پرمترین 1 درصد

-سم پاشی محیط زیست :مالاتیون 2 درصد ‘دیازینون 5/0 درصد (سم پاشی هر دو هفته یکبار تکرار شود .

3-اماکن مسکونی

-سم پاشی منازل و مسیر حرکت جوندگان :مالاتیون 5 درصد ‘دیازینون 2 درصد و کارباریل 5-3 درصد

-گردپاشی کف منازل :بندیوکارب(فایکام ) 1 درصد ‘کارباریل 5(سوین ) درصد ‘پروپکسور(بایگون ) 1 درصد ‘دلتامترین 005/0 درصد

پرمترین 5/0 درصد دیازینون 2 درصد ‘مالاتیون 5 درصد و پریمفوس متیل 2 درصد

سوسریها (سوسکها )

اهمیت پزشکی :

عوامل بیماری زا را بطور مکانیکی منتقل می کند مانند:ویروسها (ویروس فلج اطفال )‘تک یاخته ها ‘ باکتریها ‘کرمها و نماتدها ‘دفع مواد آلرژی زا

مبارزه :

1-بهسازی محیط و کنترل مکانیکی

-جلوگیری از ورود سوسریها به داخل ساختمانها ‘نصب توری بر روی دربها و چاههای فاضلاب ‘کنترل لوازمی که وارد منازل می شود مانند :گونی های برنج ‘شانه های تخم مرغ ‘و سبزیجات

-جمع آوری پس ماندهای غذا

-نگهداری غذا در ظروف در بسته

-قراردادن زباله در کیسه های پلاستیکی و بستن درب آنها و یا ظروف سربسته و دفع به موقع آنها

-درزگیری شکافها

2-مبارزه شیمیایی

-استفاده از طعمه ها (مواد غذایی حاوی قند ، چربی و نشاسته به علاوه یک حشره کش یا استفاده از اسید بوریک به علاوه ماده نشاسته دار و زرده تخم مرغ)

-استفاده از سموم مختلف مشروط بر اینکه نسبت به این سموم مشاهده نشده باشد .

-استفاده از مالاتیون 5 درصد ‘دیازینون 2 درصد ‘دوراسبان 2 درصد ‘بایگون 1 درصد و سایپرمترین

-استفاده از نفت و گازوئیل(به میزان 1تا2 قاشق ) در مناطق آلوده به سوسری آمریکایی داخل چاههای فاضلاب (دقت شود لوله پلیکا نباشد )

عقربها :

اهمیت پزشکی

گزش عقربها مشکلاتی برای انسانها ایجاد می نماید که از یک واکنش موضعی جزئی تا دگرگونیهائی که منجر به مرگ می شود متغیر است .علائم کلینیکی بستگی به نوع گونه عقرب ‘مقدار سم دریافت شده ‘قوای جسمانی ‘موقعیت سنی ‘تعداد نیش و فصل گزش متفاوت است .

ماده سمی در نیش عقربها بستگی به اندازه آنها ندارد .تعدادی از عقربهای بزرگ بدون خطر می باشند و نیش آنها فقط باعث تورم و التهاب و سوزش می شود در حالکه اغلب گونه های کوچک خطرناک هستند .سم عقرب دارای موادی است که روی اعصاب تاثیر مستقیم داشته و علائم مسمویت را ایجاد می کند که شامل عرق زیاد ‘تنفس سریع ‘تهوع ‘استفراق ‘تشنج ‘و افزایش ترشحات بدن می باشد .مرگ غالبا به علت فلج دستگاه تنفس و نارسائی قلب پیش می آید .

مبارزه با عقربها

1-داخل اماکن

-استفاده از امولسیون حشره کشهای :بندیو کارب(فایکام ) 48/0-24/0 درصد ‘پروپکسور 2 درصد ‘لیندین 5/0 درصد

-استفاده از گرد حشره کشهای :بندیو کارب (فایکام )1 درصد ‘کارباریل(سوین ) 5-2 درصد ‘پروپکسور(بایگون ) 2 درصد ‘لیندین 1 درصد

2-در خارج ازاماکن

-استفاده از حشره کشهای فوق ‘دقت شود قسمتهایی از ساختمان که با خاک تماس دارند مانند پی ها و ستون های لااقل تا 60 سانتی متری سم پاشی شود .

اقدامات احتیاطی

-پوشیدن کفش در مناطق آلوده ‘خصوصا شبها

-دقت درهنگام پوشیدن لباسها

-قراردادن یخ در محل عقرب گزیدگی تا رساندن بیمار به مراکز بهداشتی

مارها :

اهمیت پزشکی :

هر ساله تعدادی از مردم(به ویژه کودکان) در اثر نیش مار جان خود را از دست می دهند .این افراد بیشتر افرادی هستند که در بوته زارها و علف زارها تردد می کنند .

علائم محلی مارگزیدگی :

الف )علامت نیش یا دندان مار بر روی پوست ،جاری شدن خون ،ورم ،درد شدید ،احساس سوزش ،وجود لکه ،درمحل گزیدگی

ب)علائم عمومی :تهوع ،استفراغ ،عرق شدید ،تب و لرز،سرد شدن پوست ،رنگ پریدگی ،سردرد ،سر گیجه ،احساس سستی و ضعف ،اشکال در بلع غذا ،اشکال در تکلم وتنفس ،کند یا تند شدن نبض ،تیرگی دید و افتادگی پلک چشم ،خونریزی عمومی ،اضطراب و شوک

ج)علائمی که با تاخیر به وجود می آید :سستی ،بی حسی ارگانهای بدن ،سوزش ،شل شدن ماهیچه ها ،اشکال در تنفس ،بهم ریختن افکار ،فلج

مبارزه با مار :

1-استفاده از چسبهای نظیر آترارت و تله های محتوی ماده چسبناک (مقداری از این چسبها را بر روی تکه سنگ یا کاشی ریخته و آن را در محل رفت و آمد مار بیشتر در کنار و حاشیه دیوار قرار دهید )

2-استفاده از طعمه های محتوی سموم

اقدامات احتیاطی :

جلوگیری از تجمع لوازم اسقاطی ،الوار ،سنگ و خاک نزدیک اماکن مسکونی

مطالب مرتبط با موضوع بالا در سایت بهداشت محیط ایران :

-کتاب کامل مبارزه با حشرات و حیوانات موذی(قابل نصب روی موبایل)

- پشه ها

- مبارزه باموش ۲

عقرب گزیدگی
بررسی روشهای مبارزه با سوسکهای فاضلاب

(جهت دسترسی به مطالب به روز به سمت چپ سایت بخش آخرین مطالب انتهای سایت مراجعه کنید)

سایت بهداشت محیط ایران

www.environmentalhealth.ir

جهت عضویت در کانال بزرگ سایت بهداشت محیط ایران کلیک کنید

سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران