سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

برگه‌ها

آمار : 21893482 بازدید Powered by Blogsky

ساس

ساس

ساس حشره‌ای از راسته نیم‌بالان و خانواده بسترساسان (Cimicidae) است.

ساس از کک بزرگ‌تر است و لای درز تشک و متکا و شکاف اجناس چوبی مخفی می‌شود و شب خارج شده و به انسان نیش می‌زند. آنها اغلب در شب فعالیت می‌کنند اما اگر یک هفته از خانه دور باشید، همین که به استراحت بپردازید یا روی مبل بنشینید به سراغ شما خواهند آمد. می‌بینید که روشن گذاشتن چراغ‌ها در مورد این خون‌آشام‌های کوچک، مخصوصاً زمانی که گرسنه هستند، چندان مؤثر نیست.

ساس از راه خون‌خوراکی از انسان و دیگر جانداران خون‌گرم تغذیه می‌کند.

دو نوع ساس که از نظر بهداشتی برای انسان اهمیت دارد، ساس معمولی (ساس تختخواب، Cimex lectularius) و ساس گرمسیری (Cimex hemipterus) هستند. این دو نوع ساس از روی پیش‌سینه یعنی بخش اول سینه از هم تشخیص داده می‌شوند در حال حاضر شواهدی دال بر انتقال بیماریهای عفونی مانند هپاتیت بی یا سی و یا انتقال ایدز از طریق گزش ساس در دست نیست. ویروسها در داخل بدن ساس تکثیر نمی‌شوند و در مدلهای حیوانی انتقال بیماریهای ویروسی از طریق گزش ساس ممکن نبوده

چرخه زندگی

در محل سکونت انسان مانند منازل، هتل‌ها، خوابگاه‌ها، زندان‌ها، سرباز خانه‌ها، بیمارستان‌ها، سرای سالمندان و... یافت می‌شود. این انگل‌ها در شکاف دیوار، کف خانه‌ها، اثاثیه، لابلای کارتن‌ها، پشت کاغذ دیواری، کمدها و درهای چوبی و قفسه کتابخانه‌ها مبلمان، تشک‌ها، و پشتی‌ها مخفی می‌شوند. در شب و نور کم فعال هستند و از میزبان خفته و یا نشسته در حال تماشای تلویزیون تغذیه می‌کنند. اگر انسان در دسترس آن‌ها نباشد از سایر حیوانات خونخواری می‌کنند. ساس روی بدن انسان زندگی نمی‌کند بلکه در محلی نزدیک به محل نشتن و خوابیدن انسان زندگی می‌کند. ساس را می‌توان به کمک لکه‌های ناشی از مدفوع آنها تشخیص داد ساس در نزدیکی محل مخفی شدنش مدفوع می‌کند.

ماده بالغ روزی ۲–۳ تخم می‌گذارد؛ که در طول زندگی جمعاً ۲۰۰–۵۰۰ تخم می‌رسد. تخم‌های یک میلیمتری سفید مروارید شکل اند. در مکانهای یاد شده قرار داده می‌شوند. زمان بازشدن تخم‌ها که معمولاً ۱۰–۹ روز بعد از جنیندار شدن است به درجه حرارت بستگی دارد. ۵ مرحله نمفی وجود دارد؛ که هر مرحله قبل از پوست اندازی به یک وعده خون نیاز دارد تا تبدیل به مرحله بعدی گردد.

مراحل تخم تا بلوغ کامل و تخم‌گذاری مجدد بسته به حرارت محیط بین ۱۹–۷ هفته متغیر است. در حرارت ۲۷ درجه تخم‌ها در کمتر از یک هفته شکفته می‌شوند. درطول سال چند نسل ساس بوجود می‌آید. در دسترس بودن منبع خون در زمان تولید مثل تأثیر می‌گذارد. ساس‌های بالغ در تابستان یک بار در هفته تغذیه می‌کنند. در ماه‌های سرد تر تغذیه آنها کمتر صورت می‌گیرد. در زمستان چیزی نمی‌خورند و در بهار برای تغذیه ظاهر می‌شوند. ساس‌ها گرسنگی را تا ۵۵۰ روز تحمل می‌کنند! خانه‌های مستأجری بیشتر در معرض آلودگی قرار دارند.

روش تشخیص و عوارض ساس

با بازدید شکاف‌ها و درزها در خانه و دیدن ساس زنده، جلد، نمف، تخم یا پوسته آنها می‌توان به وجود ساس پی برد. لکه‌های کوچک قهوه‌ای یا سیاه‌روی ملحفه، دیوار و کاغذدیواری نشانه‌ای احتمالی برای وجود ساس است. این لکه‌ها مدفوع ساس و عمدتاً خون اضافی است که ساس از آن تغذیه کرده است. همچنین رد خون روی ملحفه‌ها و در مسیر مخفی‌گاه‌های ساس‌ها نشانه دیگری از وجود ساس است. علاوه بر این می‌توان یک ملحفه سفید پهن کرده و نصفه‌های شب برق اتاق را روشن نمود با این روش در صورت وجود حشره راحت‌تر می‌توان آن را دید.

ساس‌ها فقط در هنگام خونخواری به طرف انسان می‌روند و بر خلاف کک‌ها و شپش‌ها مدت زیادی روی انسان باقی نمی‌مانند یعنی بعد از خونخواری محل را ترک می‌کنند. عکس‌العمل گزش ساس‌ها در افراد متفاوت است، بعضی افراد حساسیت نداشته و در برخی افراد گزش ساس دردناک، آزاردهنده و التهاب آور است و قادر به خوابیدن نیستند. در مواردی هم بوی ساس می‌تواند تهوع‌آور باشد. زخم‌های محل گزش، سفت‌دانه‌های هستند که از یکدیگر فاصله کمی داشته و دوتا دوتا یا سه‌تا سه‌تا با هم ظاهر می‌شوند. شکل خوشه‌ای گزش‌ها در تمایز گذاشتن بین زخم‌ها با گزش سایر حشرات مهم است0

ضایعه ناشی از گزش ساس در معاینه تا حدودی قابل تشخیص است ضایعات معمولاً متعدد و اغلب اوقات بصورت خطی می‌باشند. چند دلیل برای خطی بودن ضایعات وجود دارد: اولاً ساس ممکن است در گزش اول قادر به مکیدن میزان کافی خون نباشد بنابراین میزان کمی جابجا شده و شخص را در محلی نزدیک به محل گزش اولیه می‌گزد. دومین دلیل: اندامی که با سطح تشک و یا تخت تماس دارد ممکن است توسط چندین ساس در یک زمان گزیده شود (بنابراین چندین محل گزش بصورت خطی در محل تماس عضو با تشک ایجاد می‌گردد) به خاطر داشته باشید که تنهایک نفر از هر چهار نفر (۲۵٪ افراد) به گزش ساس حساس هستند تنها نصف افراد بالای ۶۰ سال به گزش ساس حساس هستند. خارش ناشی از گزش ساس‌ها به درمان‌های علامتی پاسخ می‌دهد. (کالامین جهت خارش و یا استروئید ضعیف جهت کنترل التهاب) در صورت عفونت محل گزش و یا واکنش حساسیتی شدید به گزش حشره باید به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کرد.

لکه ناشی از مدفوع ساس در گوشه تخت

اقدامات کنترلی و راه‌های مبارزه

روش‌های فیزیکی

سرما و گرما

تماس طولانی با دمای (-۱۹) (منفی نوزده درجه سانتیگراد) به مدت چهار روز ساس بالغ را نابود می‌کند.وسایلی را که امکان سم‌پاشی آن‌ها وجود ندارد؛ می‌توان در کیسه‌های پلاستیکی آب‌بندی (درزبندی) شده گذاشته و در فریزر (دمای-۱۸ درجه سانتی‌گراد) به مدت ۲۴ ساعت قرار داد تا ساس‌های آن از بین برود

ساس بالغ بر اثر تماس با حرارت کشته می‌شود. حرارت همچنین تخم ساس را از بین می‌برد. (به طور مثال حرارت آفتاب یا حرارت از یک بخار ساز)

جدول زیر میزان حرارت و زمان لازم برای نابودی ساس را نشان می‌دهد:

دما	زمان لازم برای نابودی ساس
۴۵ درجه سانتی گراد	هفت ساعت
۴۸ درجه سانتی گراد	۹۰ دقیقه (یک ساعت و نیم)
۵۰ درجه سانتی گراد	یک دقیقه

کنترل فیزیکی محیط

از آنجایی که ساس از سطوح چوبی به راحتی بالا می‌رود، پس بایستی پایه‌های تخت را در داخل صفحات فلزی قرار داد و تخت‌ها را از دیوار فاصله داد.

همچنین به نظر می‌رسد ساس در بالارفتن از سطوح صاف و لغزانی مانند نوار چسب شیشه‌ای نیز دچار مشکل باشد.

برای دفع این حشره یکی از راه‌هایی که می‌توان آزمود تأثیر «سیر» در دور نمودن این حشره از محیط زندگی است گزارشی از تنفر و آزاردهنده بودن «بوی سیر» بر این حشره وجود دارد. می‌توان در تخت خواب و مکان‌های مشکوک با قراردادن «سیر» تاثیرآن را مورد بررسی قرارداد.

استفاده از جارو برقی می‌تواند مفید باشد (هم ساس بالغ و هم تخم ساس را از محیط خارج می‌کند) به شرط این‌که از کیسه یک‌بار مصرف استفاده شود و کیسه پس از اتمام جارو کشی داخل یک نایلون زباله قرار داده شده و دور انداخته شود. یا اینکه بلافاصله در پایان کار سوزانده شود. در صورت استفاده از کیسه دائمی می‌توان کیسه را پس از تخلیه داخل کیسه زباله جوشاند. بعضی از لباسها را می‌توان با جوشاندن سالمسازی کرد. ملحفه‌ها و روبالشی‌های آلوده را می‌توان داخل یک کیسه نایلون سیاه قرار داده و جلوی آفتاب گذاشت (دمای بالا ساس را می‌کشد). پرده‌ها را با آب داغ مورد شستشو قرار دهید. در صورتی که حجم آلودگی پایین باشد با رعایت مسائل ایمنی می‌توان با مشعل‌های گازی شکاف‌ها و درزها را حرارت داد (این روش ایمن نمی‌باشد و باید مواظب اشتعال و سایل سوزنده و سیم کشی برق داخل و خارج دیوارها بود) استفاده از دستگاه بخار ساز مؤثر است چرا که حرارت بالا ساس را می‌کشد (در صورتی که دستگاه بخار ساز در دسترس باشد). تخت‌ها را از دیوار فاصله دهید. تمام درزها و شکاف‌های موجود در اتاق را مسدود کنید. پرده‌ها را می‌توان با آب داغ شست.

روش‌های شیمیایی

اساس مبارزه شیمیایی با این حشرات انجام سم‌پاشی ابقایی در داخل اماکن بوده و بایستی عمل سم‌پاشی را صبح زود یا شب (غروب) انجام داد

سموم مؤثر بر ساس‌ها

سم HCH و سم BHC سم دی اکساکارب و سم بندیو کارب، سم ددت، سم دیازینون سم فن کلروفوس، یودفن فوس لیندین، مالاتیون و پرویوکسور مؤثر هستند. اضافه کردن پیرترین یا پیرتروئیدهای ترکیبی مثل بیورزمترین مفید است چون باعث خارج شدن ساس از پناهگاه هایشان می‌شود و تماس آنها را با سطوح سمپاشی شده افزایش می‌یابد. سمپاشی به صورت دستی یا کمپرسی روی دیوارها و کف اتاقها صورت می‌گیرد. رختخواب کودکان و گهواره اطفال نباید سمپاشی شود. در این مورد لباس‌ها و… را بجوشانید. سم پاشی باید یک بار دیگر تکرار شود تا ساسهای بوجود آمده از تخمهای باقی‌مانده از سمپاشی اول رااز بین ببرد

منابع

· Hemiptera

· · Heteroptera

· · فرهنگ معین: ساس

· · Cranshaw. W.S. F.B. Peairs. «Bat Bugs and Bed Bugs.» http://www.ext.colostate.edu/PUBS/INSECT/05574.html.2005.

· · دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، بازدید: دسامبر ۲۰۰۸

· · http://www.toronto.ca/health/bedbugs/pdf/healthcareprofessionals.pdf

· · http://www.bedbugs.umn.edu/bed-bug-prevention-and-control-video-in-english/

· · بوداغی مالی دره، بهمن. «آشنایی با حشره ساس و روشهای کنترل آن» (PDF). دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران. بازبینی‌شده در ۲۵-۰۹-۲۰۱۵.

· · ,http://www.youtube.com/watch?v=3uRa65LBdEQ&list=PL6cM9Ovs60NDdHpdfIYHvJP0TTmqVAfgQ how to control bed bugs university of minnesota

· · http://www.healthycanadians.gc.ca/environment-environnement/pesticides/bedbugs-punaises-rid-elimine-eng.php

· http://www.npmapestworld.org/publicpolicy/documents/NPMABedBugBMPAPPROVED20110124_prettified.pdf

توصیه های سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا در مورد ساس کلیک کنید

سایر تصاویر مرتبط با ساس

این مطالب جنبه آموزشی داشته و جهت انجام سمپاشی با شرکتهای سمپاشی مجاز شهر محل سکونتتان تماس حاصل فرمایید. جهت اطلاع از مجاز بودن این شرکتها با واحد بهداشت محیط مرکز بهداشت مراجعه نمایید.

جهت اشتراک این صفحه از طریق تلگرام روی تصویر زیر کلیک کنید

(جهت دسترسی به مطالب به روز به سمت چپ سایت بخش آخرین مطالب انتهای سایت مراجعه کنید)