سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط
سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

ورمی کمپوست

 ورمی کمپوست 

 

طرح Vermi compost   تغذیه کرمهای قرمز حلقوی بارانی موسوم به Eisenia Foetida از مواد آلی پسماندهای آشپزخانه بوده و محصول این فرایند کود آلی بوده است که یکی از غنی ترین کودهای شناخته شده در دنیا می باشد. از مزایای این کود می توان به موارد ذیل اشاره نمود  
 

- سبک و فاقد هرگونه بو

- عاری از علفهای هرز

- حاوی میکروارگانیسمهای هوازی مفید مانند ازتوباکتریها

- بالا بودن میزان عناصر اصلی غذایی در مقایسه با سایر کودهای آلی

- دارا بودن عناصر میکرو مانند  آهن ، روی ، مس و منگنز

- دارا بودن مواد محرکه رشد گیاهی نظیر ویتامینها  به ویژه ویتامین ب 12

- قابلیت بالای نگهداری آب و مواد غذایی

- فرآوری آسان و سریع تر از بیوکمپوست

- عاری از باکتریهای غیر هوازی ، قارچها و میکروارگانیسم های پاتوژن

- اصلاح کننده خصوصیات فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی خاک

- وجود عناصر ازت، فسفر ، پتاسیم ، کلسیم ، آهن ، روی ، مس و منگنر

- استفاده از ورمی کمپوست در تهیه چای کمپوست

بیوکمپوست :

نتیجه فرایند میکروارگانیسم ها بطور نیمه هوازی در دما و رطوبت مناسب بوسیله انباشتن مواد آلی از قبیل انواع پسماند های سبزیجات ، میوه ها ، ضایعات گلفروشی ها و برگ درختان که در حال حاضر بطور جداگانه از مبدا جداسازی و در حال تبدیل به کود آلی در مـــحل سایــت برمشور می باشد.

از مزایای این محصول می توان به موارد زیر اشاره کرد :

- یکدست بودن محصول

- عاری بودن از هر نوع مواد زائد جامد

- سازمان تنظیف و بازیافت مواد شهرداری شیراز با همکاری شرکت بهسامان در حال تولید و تهیه کودهای ورمی کمپوست و بیوکمپوست می باشد.

ورمی کمپوست

برای حفظ گیاهان ، نگهداری گلخانه ها ، گسترش مزارع و درختان میوه نیازمند مواد آلی می باشیم. سالها تلاش و مطالعه کردیم و پس از انجام مراحل تحقیقات و آزمایشات گوناگون دریافتیم باز هم قدرت لایزال پروردگار با خلقت موجودی ارزشمند بنام کرم خاکی توانسته یکی از عمده ترین نیازمندی بستر گل و گیاه یعنی مواد آلی را با وجود فضولات این جانور تامین نماید.

ورمی کمپوست حاصل فعالیت بیولوژیک نوعی کرم خاکی با نام علمی Eisenia fotida  می باشد.

این جانور با تغذیه از مواد آلی موجود در طبیعت آن را به کود آلی مغذی تبدیل نموده به گونه ای که در حال حاضر این کود به عنوان یکی از غنی ترین کودهای آلی بیولوژیک شناخته شده در دنیا کاربرد دارد.

ورمی کمپوست در خواص فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی خاک تاثیر بسزایی دارد. این کود اصلاح کننده خصوصیات فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی خاک بوده و علاوه بر وزن مخصوص کم ، فاقد هرگونه بو ، میکروارگانیسم های پاتوژن ، باکــــتری های غیر هـــوازی ، قارچ ها و علف های هرز می باشد. ورمی کمپوست علاوه بر قابلیت جذب آب با حجم بالا ، شرایط مناسب جهت دانه بندی و قدرت نگه داری مواد غذایی مورد نیاز گیاهان را فراهم می نماید. ورمی کمپوست حاوی عناصر غذایی بسیار غنی به ویژه ازت بوده که به تدریج آنها را در اختیار گیاه قرار می دهد.( این نکته از نظر حاصل خیزی خاک بسیار پر اهمیت است) این کود در مقایسه با سایر کودهای آلی دارای میزان عناصر اصلی غذایی بالاتری است. ورمی کمپوست علاوه بر عناصر ماکرو مانند ازت ، فسفر و پتاسیم که در فعالیتهای حیاتی گیاه نقش اساسی دارند حاوی عناصر میکرو مانند آهن ،مس ، روی ، منگنز نیز می باشد. علاوه بر این با داشتن موادی مانند ویتامین B12 و اکسین عوامل محرک رشد گیاه را فراهم می آورند.

معمولا نسبت کربن به ازت (C/N) ورمی کمپوست 20-15 بوده و طول دانه های خشک آن بین mm 5-1 متغیر است. هوموس آن نیز 20% وزن خشک می باشد. کرم های زباله خوار با تغذیه زائدات آلی آنها را تجزیه و دگرگون می نمایند. فرایند هضم این کرم ها به تغییر سریع تر مواد آلی منتهی شده و کمپوست تثبیت می شود. نتیجه این عمل دستیابی به ورمی کمپوست با کیفیت بالا است که با بالاترین استانداردهای جهانی برابر می کند.

موارد استفاده ورمی کمپوست :

ورمی کمپوست قابل استفاده در کلیه محصولات زراعی ، باغی و گلخانه ای می باشد.

عناصر موجود در ورمی کمپوست :

ازت ، فسفر ، پتاسیم ، آهن ، روی ، مس و منگنز

این در حالی است که هر یک از انواع کودهای شیمیایی موجود تنها حاوی یک یا چند عنصر خاص می باشند.

شرایط کنونی تولید ورمی کمپوست :

در حال حاضر روزانه علاوه بر ضایعات میادین میوه و تره بار ، سطلهای سبز ، آبی و صورتی که به ترتیب مخصوص ضایعات سبزی- میوه فروشی – آب میوه فروشی ها و گل فروشی ها می باشد در قالب طرح ساماندهی مشاغل پر زباله از سطح شهر جمع آوری و به سایت کمپوست ، واقع در برمشور شهر شیراز منتقل می شود که پس از تفکیک ثانویه جهت تغذیه کرم های زباله خوار مورد استفاده قرار می گیرند.تبدیل پسماندهای آلی به روش ورمی کمپوست در فضایی به وسعت چهار هکتار به وسیله کرم های زباله خوار موسوم به    Eisenia fotida  و با ظرفیت ورودی 3000 تن در سال(مواد قابل کمپوست) در حال اجرا می باشد. این کود در حال حاضر تحت نظارت سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز با فرایند تبدیل زباله های آلی به روش بیولوژیک در حال تولید می باشد.  

 

کمپوست کرمی ، عبارت است از کود آلی ( Vermicompost ) ورمی کمپوست بیولوژیکی که در اثر عبور مداوم و آرام مواد آلی درحال پوسیدگی از دستگاه گوارش گونه ایی از کرم های خاکی ودفع این مواد از بدن کرم حاصل می گردد . این مواد هنگام عبور از fدن کرم آغشته به مخاط دستگاه گوارش ( موکوس ) ، ویتامینها و آنزیمها شده که در نهایت به عنوان یک کود آلی غنی شده و بسیار مفید برای ساختمان و بهبود عناصر غذایی خاک تولید و مورد مصرف واقع می گردد . بنابراین ورمی کمپوست عبارت خواهد بود از فضولات کرم به همراه درصدی از مواد آلی و غذایی بستر و لاشه کرمها .
 مشخصات کرمها و انتخاب گونه مناسب :
 بطور کلی گونه های مختلفی  از این کرمها یافت می گردند که بسته به موضوع کار و هدف ، گونه انتخابی متفاوت خواهد بود . این اهداف می تواند شامل موارد ذیل باشد :
-1 افزایش حاصلخیزی و بهبود ساختمان و مدیریت خاک
-2 افزایش محصول
-3 تولید مکمل غذایی جهت دام و آبزیان که برای هر یک از این فعالیتها یک گونه مناسبتر از سایر گونه ها خواهد بود . بطور مثال به منظور مدیریت و بهبود ساختمان خاک مورد استفاده قرار Lampite maurittii گونه می گیرد.

 مناسبترین گونه برای تولید ورمی کمپوست ، گونه Eisenia foetida بوده که برنگ قهوه  ای مایل به قرمز و کوچکتر از کرمهای خاکی معمولی می باشد . این کرم دارای دو جنس نر و ماده بوده که کرمهای ماده درمحل حلقه جنسی وسط بدن خود و پس از جفت گیری ،تخم  یا کوکون را تشکیل می دهند . کوکونها به رنگ زرد کهربایی و در داخل آن حدود 7 نوزاد لارو وجود دارد . بنابر این افزایش تعداد کرمها در هر نسل بصورت تصاعد نسبتاً هندسی خواهد بود . وزن هر کرم بالغ 0.3 تا 0.7 گرم و در هر کیلو گرم حدود 1000تا2000 نخ کرم وجود دارد. یک نسل این کرم ( از تخم تا تخم ) در درجه حرارت 25 درجه سانتی گراد حدود سه ماه بوده و عمر کرمها بین 1 تا 2 سال متغییر می باشد.
ترکیب بستر و میزان تغذیه کرمها :
بستر تغذیه کرمها شامل مواد نیمه پوسیده مانند کودگاوی نیمه پوسیده – کوداسبی – کاه و کلش غلات و برخی زایدات و بقایای گیاهی می باشد . در داخل این بستر می توان مقداری مواد تازه مانند : زایدات سبزیجات و میوه جات – جزء آلی و قابل تجزیه
زباله های خانگی ، پسماندهای برخی کارخانجات صنایع غذایی ( مانند کارخانجات تولید آب میوه ، کمپوست ، رب و . . . ) و حتی لجن فاضلاب ( به جز فاضلاب صنعتی ) را اضافه نمود . البته باید این نکته را در نظر گرفت که حدود 85 % این مواد بستره ای را کود دامی نیمه پوسیده تشکیل خواهد داد . رطوبت مطلوب بستر تغذیه کرمها حدود 70 % وزنی بوده و هوادهی و تغذیه و جلوگیری از سفت شدن بستر و نگهداری PH آن در حد 8-7 از نکات مهم می باشد.
 
 مشخصات و نیازهای فیزیولوژیکی گونه E.feotida
رنگ 
فاز
فعالیت		رطوبت
قابل
تحمل
( % )		 درجه
حرارت
قابل تحمل
( oc)		وزن کرم بالغ
 ( gr )		گونهتغذیه
قهوه ای
مایل
به قرمز		 در
طول
سال
بدون
دیاپوز		 20-40 15-30 0/3-1 E.feotida کود دامی
نیمه پوسیده
– بقایای
میوه جات و
سبزیجات
 
 هر کرم تقریباً به اندازه وزن بدن خود در روز تغذیه می کند . بنابر این مدت زمان لازم برای تولید ورمی کمپوست در بستر بستگی به بیوماس ( وزن ) کرم موجود در پشته های بستر تغذیه ای کرم ها دارد. نگهداری کرم درون پشته ها به دو منظور صورت می پذیرد .
-1 افزایش جمعیت کرمها
-2 تولید کود آلی ( ورمی کمپوست )
وزن اولیه کرمهای درون پشته ها برای هدف اول به مراتب کمتر از هدف دوم است . جمعیت مطلوب کرمهای درون پشته برای تولید ورمی کمپوست حدود 25 % وزنی ( نسبت به وزن پشته ) می باشد که در این حالت زمان لازم برای تولید کود آلی در درجه حرارت 25 درجه حدود2 -  1.5 ماه خاهد بود.
روش ایجاد کارگاه تولید ورمی کمپوست :
روشهای مختلفی برای تولید وجود دارد که در اینجا ساده ترین روش که روش پشته ای است شرح داده خواهد شد . 
1-یک زمین مسطح بدون کلوخ سنگ و خرده شیشه را انتخاب و سطح آنرا مرطوب و سپس کاملاً بکوبید تا سفت گردد. علت این امر جلوگیری از ایجاد هیبرید کرمهای مورد استفاده با کرمهای خاکی معمولی و زایل شدن نژاد آنها می باشد . می توان در صورت امکان سطح زمین را سیمان و یا آسفالت نمود . 
2-کرمها از بارندگی و نور آفتاب گریزان می باشند در نتیجه بر روی سطح آماده شده در مرحله (1) اقدام به ایجاد سایبان می گردد.
3-بر روی سطح آماده شده اقدام به ایجاد پشته ای از کود گاوی نیمه پوسیده به شکل گنبدی با عرض 70 سانتیمتر و به ارتفاع 50 سانتی متر و طول دلخواه می شود.
4-پس از پشته نمودن اقدام به آبیاری فراوان پشته ها شود تا شیرابه کود گاوی خارج گردد.
5-در طول بالاترین قسمت پشته اقدام به ایجاد شیاری به عمق 15 سانتیمتر نموده و کرمها را داخل شیار در طول پشته بریزید و سپس کود را روی آن برگردانید.
6-در طول مدت فعالیت کرمها (تا تبدیل کود گاوی به ورمی کمپوست) هر روز به اندازه آبیاری چمن روی آن آبپاشی صورت گیرد تا رطوبت مطلوب آن حفظ گردد.
7-پس از مدتی که مواد بستره ای تبدیل به ورمی کمپوست گردید می توان اقدام به جداسازی کرمها از پشته نمود که برای اینکار یا از غربال استفاده می گردد و یا می توان با ایجاد یک ماهیچه از کود دامی نیمه پوسیده در کنار پشته ای که دیگر فاقد مواد غذایی لازم برای تغذیه کرمهاست سبب مهاجرت کرمها از پشته قدیمی به این ماهیچه گردید و پس از آن اقدام به ایجاد پشته های جدید و انتقال جمعیت کرم به این پشته ها نمود. 
سایر محصولات جانبی فرایند تولید ورمی کمپوست :
در حین تولید ورمی کمپوست ، افزایش جمعیت کرمها را خواهیم داشت . کرمها را می توان به واحدهای متقاضی تولید کود فروخت . همچنین لاشه بدن کرمهای مسن را می توان با روشهای مناسب خشک و تبدیل به پودرخشک کرد و به عنوان بخشی از جیره غذایی طیور و آبزیان مورد استفاده قرار داد ( این پودر حاوی پروتئین بالایی می باشد ) .
توجیه اقتصادی :
قیمت هر کیلوگرم کود ورمی کمپوست بسته بندی شده در حدود 400 تومان و قیمت یک کیلوگرم کرم زنده حدود 20 تا 30 هزار تومان می باشد و در تولید مکانیزه قیمت تمام شده هر کیلوگرم کود بین 150 تا 200 تومان بوده و در کشاورزی ارگانیک و کشتهای گلخانه ای پاکترین و مناسبترین بستر بوده و سبب باردهی بیشتر محصولات کشاورزی خواهند گردید . اضافه بر آن این تولید از ارزش زیست محیطی بالایی نیز برخودار است و کود تولیدی به علت بالا بودن نسبت  کربن به ازت( C/N  15 ) فاقد بوی نامطبوع و فعالیت حشرات مزاحم می باشد . بطور کلی نیمی از وزن پشته تبدیل به ورمی کمپوست خواهد شد .
نکاتی که باید به خاطر داشت :
-1 آبیاری توده باید بطور روزانه و منظم انجام شود .
-2 از کود تازه دامی و مرغی نباید استفاده کرد .
-3 این کرمها از نور آفتاب و بارندگی گریزان می باشند پس باید آنها را از این دو عامل محافظت نمود .











جهت اطلاع از مطالب به روز سایت به کانالهای ما در شبکه های اجتماعی بپیوندید.