سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط
سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

ضوابط بهداشتی وفنی اتاق نگهداری شیر


ضوابط بهداشتی وفنی اتاق نگهداری شیر
1- اتاق نگهداری شیر باید بخشی از مکان شیردوشی ونزدیک به آن باشد تا از انتقال وحمل ونقل شیردر مسافت زیاد جلوگیری گردد.
2- دراتاق نگهداری شیر نباید هیچ نوع خطر آلودگی وجود داشته باشد بطور مثال انبار نگهداری کود وعلوفه ودستشوئی در نزدیکی آن قرار داشته باشد.
3- کف اتاق نگهداری شیر باید به گونه ای طراحی شود که تحمل مخازن شیرخام ، شیرسردکن ها وتجهیزات شستشو وضمائم آن را داشته باشد.
4- کف باید به سهولت شستشو و نسبت به لغزندگی ، سایش ،‌ نفوذ مواد شیمیائی مورد مصرف در صنعت لبنیات مقاوم بوده و بگونه ای طراحی شده باشد که زهکشی مایعات وضایعات به سهولت امکان پذیر باشد.
5- مجاری خروجی آب به طرف مجاری آب گذر خارجی در آن تعبیه شده باشد به طوری که ضایعات به سرعت از محل دور و خارج کردند.
6- محل اتصال کف به دیوارها به صورت قوسی ساخته شود تا شستشوی آن به سهولت انجام گیرد.
7- کلیه سطوح داخلی اتاق باید قابلیت شستشوی با فشار را تا کل ارتفاع داشته باشد.
8- دیواره ها باید بگونه ای ساخته شوند که قابلیت نگهداری بار از قسمتهای مختلف تجهیزات را داشته باشد.
9- اتاق نگهداری شیر باید به حدی کافی بزرگ باشد تا حمل ونقل شیر ،‌نگهداری تجهیزات ثابت وفراهم سازی کلیه وسائل شستشو در آن میسر گردد .
10- حداقل 50 سانتی متر فاصله آزاد باید در اطراف مخزن ذخیره شیرخام وجود داشته باشد.
11- اتاق نگهدرای شیر باید بگونه ای طراحی شده باشد که حرکت و جایگزینی بزرگترین قطعه تجهیزات که مخزن شیرخام است به سهولت انجام پذیر باشد.
12- حجم و تعداد مخزن ذخیره شیرخام و مخزن سردکننده شیرباید متناسب با میزان شیر تولیدی باشد.
13- ارتفاع سقف باید درحدی باشد که باندازه مخزن ذخیره شیرخام تطبیق داشته و همچنین رفت وآمد وبا قرائت وسیله اندازه گیری بسهولت انجام گیرد.
14- تهویه کافی ونور مناسب موجود باشد.
یادآوری : دمای شیر در زمان خروج از پستان درحدود 38-37 درجه سانتیگراد است اگر این شیر با همین دما بمدت کوتاهی باقی بماند به سرعت باکتریهای موجود درآن تکثیر یافته ولاکتوز شیرتبدیل به اسید لاکتیک وشیربه سرعت ترش میگردد که غیر قابل استفاده وپاستوریزه شدن میباشد بنابراین شیر باید در این مدت کوتاه تا 4 درجه سانتیگراد سرد گردد .
15- جنس مخازن وکلیه لوله های هادی شیر باید از استیل باشد .
روش های سرد نمودن شیرخام : (‌استاندارد شماره 3549 (‌استاندارد ایران )
الف : روش های فیزیکی سیستم های سنتی وابتدائی برای استفاده در دامدرایهای کوچک
1- نگهداری شیر در یک یا چند بیدون محتوی شیردر حوضچه آب سرد.
2- استفاده از قطعات یخ در محفظه های غیر قابل نفوذ بداخل بیدونهای شیر.
3- استفاده از سردکردن شیر توسط هوای سرد.
ب: روش مکانیکی
1- استفاده از مخازن سردکننده
2- استفاده از سردکننده های غوطه ور
3- استفاده از سیستم سردکننده سطحی
4- از مبردهای سردکننده صفحه ای مداوم.
تاسیسات
تاسیسات برق:‌مخازن آب (‌آبرسانی )‌ولوله کشی فاضلاب امکانات بهداشتی وانبار باید با استاندارد های مربوطه مطابقت داشته باشد:
1- پوشش سیم ها وتجهیزات باید به گونه ای باشد که از دخول رطوبت ،گرد و غبار جلوگیری نموده ونسبت به مواد شیمیائی مقاوم باشد وبه راحتی قابل تمیزکردن باشند .
2- کلیه وسائل فلزی در سالن شیردوشی باید دارای سیم اتصال به زمین باشند.زیرا دام ها نسبت به ولتاژ های پائین که برای انسان غیر قابل محسوس است عکس العمل نشان میدهند.
3- نصب موتور برق اضطراری باید دور از سالن شیردوشی باشد زیرصدای حاصل از آن موجب ناآرامی دام شیری میگردد.
4- امکانات آب گرم وسرد باید در مکان شیردوشی در سالن نگهداری شیردر نقاط مناسب سالن جهت شستشو و تمیز کردن تجهیزات وشستشوی دست فراهم باشد .
5- کلیه مایعات زائد ازمکان شیردوشی به مکان مناسب دیگری که با شرایط خاص آب وفاضلاب ومجوزهای سلامت وبهداشت عمومی مطابقت دارد تخلیه گردد.
6- ظرفیت هر سیستم فاضلاب باید با حجم مایعات ذخیره شده متناسب باشد.
یادآوری: حجم مایعات حاصل از شستشو و تمیزکردن اتاق نگهداری شیر و سالن شیردوشی بین 14 الی 30 سانتیمتر به ازای هر دام زنده متغیر میباشد.
7- کلیه مجاری ،‌آبگذرها . صفحات مشبک و سیستم فاضلاب باید به گونه ای طراحی شده باشند که دربرابر آسیب ناشی از اسیدهای مختلف ،‌مواد پاک کننده مواد شیمیائی و…………. مورد مصرف در مکان شیردوشی ونگهداری شیر مقاوم باشد.
8- کلیه مجاری ، ‌لوله های فاضلاب وغیره باید به گونه ای ساخته شوند که آب در آنها به سهولت جریان یافته وباقی نماند.
9- درمکان شیردوشی باید یک موتور خانه جهت استقرار تجهیزات ودستگاهها از جمله کمپرسورها ،‌سردکننده ها موتور برق واحد های تبادل حرارت ، تجهیزات کاهش انرژی و……. فراهم گردد.
10- موتورخانه باید از اثرات مواد مضر به شکل مناسب محافظت شده وبه اندازه کافی بزرگ بوده و به گونه ای طراحی شود که کف آت تحمل بار اضافی را داشته ولغزنده نباشد.
11- موتورخانه باید دارای تهویه کافی بوده تا حرارات وهوای گرم از دستگاهها خارج وهوای سرد برای سرد
کننده ها وغیره فراهم شود.
12- تجهیزات شستشوی دست ، ‌همراه با آب سرد و گرم باید دردسترس قرار داشته باشد.
13- توالت ها باید به راهروی دارای تهویه باز شوند ودارای دستشوئی اختصاصی و فاضلاب جداگانه ای باشند.
14- یک یا چند اتاق به عنوان انبار جهت نگهداری تجهیزات مواد شیمیائی ، صافی ها ، لوازم یدکی ،‌دستگاهها ‌کاغذ وحوله بهداشتی ، ‌ضد عفونی کننده ها ،‌صابون ، ظرف ‌ضد عفونی سرپستانک های دام شیری و غیره ممکن است مورد نیاز باشد.
15- مقررات وتوصیه های مرتبط با نگهداری مواد شیمیائی وسایر مواد خطرناک باید رعایت گردند.
16- استفاده از کمد های شخصی به منظور تعویض لباس های خارج از محل کار.

شرایط لازم برای ایجاد یک مرکز جمع آوری

۱) توان تولید شیر در منطقه و امکان ایجاد مرکز :

برای ایجاد مرکز جمع آوری دو نوع بررسی لازم است اول اینکه توان کلی تولید شیر و امکانات احداث مرکز و جاده هایی که وسایل نقلیه باید از آن عبور کنند مورد بررسی قرار می گیرد . لذا باید اطلاعات لازم دربارۀ تعداد دام ای منطقه ، وضع کشاورزی و محل های تمرکز تولید شیر به دست آید و بررسی دوم باید تعداد تولید کنندگان شیر و امار دام های شیری و در مراحل بعد ، میزان تولید فعلی شیر و امکان تشکیل تعاونی تولیدکنندگان شیر مورد بررسی قرار گیرد .

۲) وضعیت محل احداث مراکز جمع اوری : از نظر مکان هایی ساخته شوند که شیر کافی وجود داشته و به قدری به دامداران طرف قرارداد خود نزدیک باشند که دامداران به آسانی قادر به تحویل شیر در دو نوبت باشند . فاصلۀ مرکز تا دامداران ۳-۱۰ کیلومتر توصیه می شود که بستگی به امکانات دامداران دارد .

۳) ساختمان مراکز جمع آوری ، تچهیزات و کارکنان : ساختمان مرکز جمع آوری شیر بایستی به اندازۀ کافی بهداشتی بوده و از مصالح تأیید شده ساخته شده باشد تا امکان نظافت روزانۀ آن و جلوگیری از تجمع مگس و سایر حشرات میسر باشد . تجهیزات و امکانات و پرسنل طوری باشد که امکان دریافت شیر در دو وعده را داشته باشد . بهتر است در هر مکز یک کارشناس دامپروری یا صنایع غذایی حضور داشته باشد تا اصول علمی مربوطه را به اجرا بگذارد . تجهیزات شستشو در جا برای نظافت روزانه ، وسایل سرد کننده و مسیرها و پمپ ها و حتی شستشوی بیدون دامداران طرف قرارداد حتما " باید وجود داشته باشد . این امر نقش مهمی در کاهش بار میکروبی شیر دارد . در مراکز جمع آوری الگو شیر دامداران باید طبقه بندی شده و آن دسته از دامداران که شیر با کیفیت بالا تولید می کنند شناسایی شده و شیر آنها نیز در مخازن جدا دریافت شود .

۴) تعیین روش های کار و نحوۀ خرید

کلیه مواردی مانند توزین ف آزمایش های کیفی شیر ، ثبت نتایج ، حمل منظم شیر به کارخانه و ... عدم استفاده از افراد غیر مسئول در رابطه با خرید شیر نکات مهمی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند . این افراد با خرید شیر با قیمت کم از دامداران روستایی و فروش آن با قیمت دولتی به مراکز ، افزودن فاصلۀ زمانی دوشش تا تحویل شیر از طریق گشت زنی در روستاها جهت خرید آن ف دستکاری و تقلب در شیر ، ضربه زدن به تولید کننده از طریق ایجاد بازار کاذب ، دریافت هرگونه شیر با هر کیفیت بدون آزمایش و مخلوط کردن آن با سایر محموله های شیر ... مشکلات زیادی برای مراکز و کارخانه ها ایجاد می کنند .

۵) سرپرستی و نظارت بر مرکز ، ثبت مشخصات شیر دامداران طرف قرارداد مراکز جمع آوری : در مراکز الگو برای هر یک از دامداران پرونده ای گشوده می شود که وضعیت بهداشتی و اشکالات تولید و تقلبات احتمالی ، آموزش های داده شده و... در ان ثبت می شود و چنانچه نتیجۀ مورد انتظار عاید نشود ، مورد بررسی دقیق تر قرار می گیرد . مراکز وضعیت کیفی و ترکیبی شیر را به طور ماهیانه یا فصلی به دامداران ارائه نومده و آنها را در جریان بهبود نسبی شیر قرار می دهند . کنترل دقیق ، موجب اطمینان دامداران شده و بین آنها انگیزۀ رقابت را به وجود می اورد . با اجرای اموزش های کوتاه مدت می توان مواردی از قبیل مادۀ خشک ، چربی و جمعیت میکروبی را برای دامداران تدریس نمود .

● مشکلات مراکز جمع آوری شیر و راه های برطرف کردن آنها

▪ مشکلات بهداشتی

۱) توتال کانت یا بار میکروبی : این شاخص نشان دهنده جمعیت باکتری های شیر می باشد و جهت بررسی و بیان شدت الودگی شیر پس از دوشش به کار می رود . بالا بودن بار میکروبی بیشترین لطمه را به کیفیت شیر خام و محصولات تولیدی وارد می کند . بهترین راه جلوگیری از افزایش توتال شیر خام رعایت بهداشت از ابتدای دوشش تا تحویل به کارخانه و خنک کردن شیر بلافاصله پس از دوشش می باشد . شستشو در محل ظروف و مسیرها نیز از اهمیت خاصی برخوردار است .

۲) عدم رعایت بهداشت در دامداری ها

۳) کمبود خدمات دامپزشکی

۴) معطل شدن شیر در منزل دامدار : محیط اصطبل در دامداری های روستایی به طور کامل تمیز نمی شود و معمولا " شیردوشی نیز در همین مکان صورت می گیرد . معمولا " ذرات گردو غبار و مگس و احتمالا " ذرات کود داخل شیر می شوند . این ذرات تعداد زیادی میکروب با خود وارد شیر می کنند و در صورت فراهم بودن شرایط محیطی از نظر دما به سرعت رشد و تکثیر می یابند . برای حل این مشکلات لازم است شیر دامدار روزانه در دو نوبت دریافت شود .

۵) وجود واسطه ها

۶) تانکر و ظروف حمل نامناسب شیر : ظروف پلاستیکی به هیچ عنوان مورد تأیید نیستند .

۷) عدم همکاری دامداران جهت تحویل دو نوبته

۸) آب بهداشتی: در صورت الوده بودن آب تمامی اعمال شستشو بی فایده خواهد بود .

۹) شستشو یا CIP : پس از هر بار شیردوشی و تحویل شیر به کارخانه لازم است دستگاه شیردوشی ، ظروف حمل شیر و تانکرها و مسیرهای عبور شیر به طور کامل شستشو و نظافت شود . -شستشویCIP کامل دستگاه شیردوشی ، شیرسرد کن ، ظروف و تانکر حمل شیر پس از هر بار استفاده بسیار مهم است مواد مورد استفاده در شستشو از اهمیت زیادی برخوردار است.

روش CIP به این شرح است :

- آبکشی با آب سرد در ابتدا ( آب گرم موجب انعقاد شیر و ایجاد لخته شیر در مسیر میشود).

- شستشو با مواد پاک کننده وبرطرف کننده چربی.

- آب کشی.

- شستشو با محلول سود سوز آور با درجه حرارت ۷۰درجه سانتیگراد.

- آب کشی با آب داغ.

- آب کشی با آب ولرم.

- درهر هفته یک بار با اسید نیتریک بمنظور برطرف کردن اجرام معدنی شستشو میدهند.

- هریک از مراحل بالا زمان خاصی باید بطول بیانجامد.

- مواد شوینده بایستی طبق دستورالعمل شرکت سازنده و از مواد مجاز باشد

۱۰) ساختمان بهداشتی : ساختمان بهداشتی دامداری شامل تهویه ، مساحت متناسب با تعداد دام و امکان جمع آوری کود به طور منظم ، آبشخور تمیز می باشد که تأثیر مستقیم بر تولید شر بهداشتی و سلامت دام دارد .

۱۱) کمبود دامدار صنعتی در حوزۀ مراکز جمع آوری : یکی دیگر از مشکلاتی که صاحبان مراکز جمع آوری اظهار می دارند همین مسأله است زیرا به اعتقاد آنان دامداران صنعتی موازین بهداشتی را رعایت می کنند . یک دامدار صنعتی چندین برابر دامدار روستایی شیر تولید می کند لذا ان امر انتقال تجربیات و آمزش را آسان کرده و نصب تجهیزات پیشرفته و سایر امکانات مأثر در کیفیت بهداشتی شیر را توجیه پذیر می سازد .

▪ مشکلات مربوط به تجهیزات و نیروی متخصص

۱) وسایل برودت

۲) وسایل حمل ونقل : گران بودن این وسایل باعث شده که برخی مراکز از تانکرهای گالوانیزه به جای استیل و یا از کامیون ها ی فرسوده استفاده کنند . اجارۀ آنها نیز هزینۀ سننگینی به مرکز تحمیل می کند . لذا لازم است تسهیلات مالی با بهرۀ کم جهت تأمین این وسایل در اختیار مراکز جمع آوری شیر قرار گیرد .

۳) ظروف حمل شیر

۴) عدم وجود آزمایشگاه : به منظور استفاده از جوایز بهداشتی آزمایشات تکمیلی لازم است که به دستگاه های الکترونیکی و پیچیده نیاز دارد که سرمایه گذلری بالایی را می طلبد .

۵) اختلاط شیر دامداران :در مراکز جمع آوری شیر ، شیر دامداران شیر دامداران با هم مخلوط می شود و چمن هر یک از آنها تحت شرایط خاصی تولید شده است بار میکروبی شیر تحویلی مراکز به کارخانه ها همیشه بیشتر از دامداران صنعتی است .

۶) عدم سرمایه گذاری جدید : برای انجام سرمایه گذاری جدید نیاز به توجیه کافی وجود دارد .

۷) نیروی انسانی متخصص : برای ادارۀ یک مرکز جمع آوری به نیروی انسانی کارآزموده نیاز است .



جهت دانلود تولبار سایت بهداشت محیط ایران روی تصویر زیر کلیک کنید





(جهت دسترسی به مطالب به روز به سمت چپ سایت بخش آخرین مطالب مراجعه کنید)