سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

برگه‌ها

آمار : 21893760 بازدید Powered by Blogsky

جنبه های میکروبی حائز اهمیت آب آشامیدنی

جنبه های میکروبی حائز اهمیت آب آشامیدنی

سالیانه 2.1میلیون مرگ در اثر اسهال در جهان به وقوع می پیوندد که 65درصد از این مرگ ها مربوط به آب ناسالم وغیر بهداشتی است.

بیماریهای منتقله توسط آب آشامیدنی

پاتوژن ها یا انگل های آب آشامیدنی

الف-پاتوژن ها ی باکتریایی:

مدفوع انسان در هر گرم 1012باکتری دارد که 9درصد وزن مدفوع را تشکیل می دهد.از مهم ترین باکتریهای پاتوژن که در صورت ورود به منابع آب ایجاد بیماری می کند که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

سالمونلا:غالب ترین باکتریهای پاتوژن در فاضلاب هستند وبیماریهای تیفوئید «حصبه»،پاراتیفوئید«شبه حصبه»وگاستروانتریت در انسان ایجاد می کند. از مهم ترین گونه های آن می توان به سالمونلا تیفی ،سالمونلا انتر یتیدیس وسالمونلا تیفی موریم اشاره کرد .

شیگلا:عامل دیسانتری باکتریایی «اسهال باسیلی»است .این بیماری از تماس مستقیم آب وغذا منتقل می شود .دز کم آن باعث ایجاد بیماری می شود.

ویبریو کلرا:یک باکتری گرم منفی وعامل بیماری وبا است وبیشتر از طریق آب منتقل می شود با رها کردن آندوتوکسین باعث ایجاد اسهال وافر واستفراغ تند وسریع می شود.

اشیرشیا کلی:دارای سوش های متعددی چون انتروتوکسیژن،انتروپاتوژن،انتروهموراژیک و.....می باشدکه سوش انتروپاتوژن موجب بیماری اسهال مسافرین می شود .دز عفونی این پاتوژن نسبتا بالاست.

کامپیلو باکتر:علت اصلی عفونت های منتقله از طریق غذاست وموجب گاستروانتریت حاد در انسان می شود مهم ترین گونه این پاتوژن کامپیلوباکتر ژژونی می باشد .این پاتوژن از طریق آب منتقل می شود.

لپتوسپیرا:از طریق آبتنی با آب آلوده به فضولات حیوانی به انسان منتقل می شود.در فاضلاب نمی تواند به حیات خود ادامه دهد.

لژیونلا پنومنو فیلا:عامل بیماری لژیونر ها وتب پنوماتیک می باشد این بیماری از طریق آئروسل های آب های آلوده منتقل می شود .برج های خنک کننده آب مهم ترین منابع این پاتوژن می باشد.

هلیکو باکتر پیلوری:مسئول زخم های گوارشی وسرطان معده می باشد .به راحتی توسط کلر آزاد از بین می رود .

باکتری های فرصت طلب:که اکثرا باکتری های گرم منفی هتروتروف هستندوشامل جنس های

سودوموناس، آئروموناس،کلبسیلا،فلاووباکتر،انتروباکتر،سیتروباکتر،انسیتوباکتر،پروتئوس،سراتیا

به دلیل این که در کودکان ،زنان ،سا لخوردگان ایجاد بیماری می کنند به آنها فرصت طلب می گویند.

ب-پاتوژن های ویروسی:

140نوع ویروس روده ای می تواند در آب وفاضلاب وجود داشته باشد.

· هپاتیت A:هپاتیت عفونی به وسیله ویروس هپاتیت A«مدفوعی –دهانی»منتقل می شود .از طریق آب وغذای آلوده به ویروس وتماس ایجاد می شود.

· هپاتیت E:رتا ویروسها ،آدنو ویروس هاواسترو ویروسها می توانند باعث این بیماری شوند.

ج-انگل های تک یاخته پاتوژن:

اغلب این انگل ها فرم مقاومی به نام کیست ایجادمی کنند که قادر ند در شرایط نامساعد محیطی زنده بمانند که عبارتند از:

ژیاردیا لامبلیا:100-10عدد از کیست این انگل می تواند انسان را آلوده کند .بیماری ژیاردیا به ندرت کشنده وبیشترین شیوع آن به خاطر آب های تصفیه نشده است .

برای آبهای تصفیه شده دو شاخص داریم:1.ژیاردیا 2.ویروس های روده ای

در تصفیه خانه های آب ژیاردیا را به راحتی می توان بر روی صافی های شنی پیدا کرد.

کریپتوسپوریدیوم:کریپتوسپوریدیوم پارووم گونه اصلی بیماری زا در انسان وحیوان است. فرم آلوده این انگل اووسیست یا اووکیست است که در این انگل باعث اسهال شدید آبکی است.

آنتا مبا هیستولیتیکا :عامل بیماری آمیبیازیس«اسهال خونی آمیبی»است واز طریق آب وغذای آلوده منتقل می شود .

نگلریا:نگلریا فاولری عامل بیماری مننگوآنسفالیت آمیبی «PAME»می باشد وپس از 5-4روز باعث مرگ می شود .

د-انگل های کرمی پاتوژن:

از مهم ترین این انگل ها میتوان به آسکاریس لامبرکوئیدس ،نکاتور امریکانوس،آنکیلوستوما،دئودنالیس،تینا ساژیناتا،تینا سولیم ووشیستوزوما مانسونی اشاره کرد.

شاخص های مدفوعی آلودگی آب:

1-کل کلیفرم ها«TC»:باکتری های میله ای گرم منفی هستند که هوازی وبی هوازی اختیاری بوده ،اسپور تولید نمی کنند وقادرند قند لاکتوز را در دمای 37درجه سانتی گراد ظرف حداکثر 48ساعت تخمیر کرده وگاز تولید کنند .

کلیفرم ها شامل گونه های مختلف:اشرشیاکلی،کلبسیلا،انتروباکتر،سیتروباکتر،سراتیا،یرسینیا،هافنیا می شود باشد.

2-کلیفرم های مدفوعی یا کلیفرم های گرماپای «FC»:کلیفرم هایی هستند که قادرند قند لاکتوز را در دمای 5/44درجه سانتی گراد در مدت 24ساعت تخمیر کنند.

از مهم ترین کلیفرم های مدفوعی می توان به اشرشیا کلی ،کلبسیلا پنومونیه اشاره کرد.

3-استرپتوکوک های مدفوعی «FS»:از مهم ترین آنها می توان فکالیس ،بوویس،آویوم،اکوئینوس را نام برد .اگر وارد محیط شوند تکثیر نمی کنند ودسته ای از آنها به نام انتروکوک ها «فیکالیس وفاسیوم» می توانند به عنوان شاخصی برای رد یابی ویروس ها در لجن وآب دریا به کار بروند.با داشتن نسبت کلیفرم مدفوعی به استر پتوکوک مدفوعی می توانیم منشاءآلودگی آب را پیدا کنیم.

اگر FC/FS>4 منشاء آلودگی انسانی است .

اگر FC/FS<./7 منشاء آلودگی حیوانی است .

4-باکتریهای بی هوازی:مهم ترین آنها کلستریدیوم پر فرین ژنز است که بی هوازی اجباری بوده واسپور تولید می کند .این باکتری شاخصی برای آلودگی قدیمی آب وکیست تک یاخته هاست .

بیفیدیوباکترها وگونه های یوئیدس بیشتر از کلیفرم ها در مدفوع وجود دارند اما روش تشخیص آنها سخت است.

5-باکتریوفاژها:ویروس هایی هستند که از باکتریها به عنوان میزبان استفاده می کنند .مهم ترین آنها کلی فاژها «ویروسی که از کلیفرم به عنوان میزبان استفاده میکند»است.

6-مخمرهاوارگا نیسم ها ی اسید فاست:مایکوباکتریوم ها شامل این دسته هستند .

*اسید فاست:مقاوم به حرارت

7-باکتر های هتروتروفیک:باکتری های هوازی وبی هوازی اختیاری هستند که کربن وانرژی خود را از ترکیبات آلی بدست می آورند

مانند:سودوموناس،آئروموناس،کلبسیلا،سیتروباکتر،انتروباکتر،فلاووباکتر،سراتیا،آلکا لیژنز،موراکسلا،انسیتوباکتروپروتئوس.

این باکتریها را با تست HPC«شمارش بشقابی هتروتروفیک»انجام می دهند.

عوامل مولد طعم وبو در آب آشامیدنی(Tastesond/or odours indrinking water)

عامل مولد طعم وبو در آب آشامیدنی در نتیجه فرایندهای طبیعی یا غیر طبیعی در آب ،ایجاد طعم وبو می کند .مهم ترین این عوامل رشد میکروبی ومتابولیسم میکروبی است.

مهمترین عوامل طعم وبو :

1-فعالیت بیولوژیکی میکروارگانیسم ها در منبع آب «بلاخص جلبک ها» .

2-موادی که برای گندزدایی آب مورد استفاده واقع می شود مثل کلر وترکیبات آن .

3-فعالیت های بیولوژیکی در شبکه توزیع آب مثل باکتری های آهن.

طعم وبویی که در آب ایجاد می شود معمولا در اثر دو ترکیب عمده است که عبارتند از :

ژئوزمین ،متیل ایزوبورنئول«MIB».این دو ترکیب در اثر فعالیت میکروبی وتجزیه سلولی میکروارگانیسم هایی چون جلبک ها در آب آزاد می شوند.

میکروارگانیسم های تولید کننده ژئوزمین ومتیل ایزوبورنئول:

1-اکتینومیست ها مثل استرپتومایسز،نوکاردیا و میکروبسیپرا

2-سیانوباکترهامثل اوسیلاتوریا،آنابنا وآفانیزومنون

3-گونه های خاصی از سایر جلبکها

جلبک های مولد طعم وبو در آب

¯ آنابنا

¯ آستر یونلا

¯ دینوبریوم

¯ آفانیزومنون

¯ سیندرا

¯ ولوکس

¯ پاندورینا

¯ سراتیوم

جلبکهای موجود در آب آلوده:

¯ اوسیلاتوریا

¯ کلرلا

¯ اوگلنا

¯ کلامیدوموناس

¯ آناسیتیس

جلبکهای محدود کننده صافی:

¯ دیاتوم ها«مهم ترین»

¯ ناویکولا

¯ دینوبریون

¯ آنابنا

¯ اوسیلاتوریا

¯ تابلاریا

¯ آستریونلا

سایر مشکلات ناشی از جلبکهادر منابع آب:

1-سمیت:مخصوصا جلبکهای سبز آبی باعث مرگ ماهی ها ومسمومیت دام ها می شوند.مثل آنابناوآنا سیتیس.

2-خورندگی:بعضی از جلبکها توانایی خورندگی سطوح را دارند مثل اوسیلاتوریا که باعث خوردگی فولاد می شود.

3-تولید توده لزج:جلبکها از خودشان ماده لزج ژلاتینی ترشح می کنند که به سطوح چسبیده وباعث لغزنده شدن وبوی نامطبوع آن سطح می شوندمثل اوگلنا

4-تشکیل تری هالومتان ها:افزودن کلر به آب حاوی جلبک ها باعث تشکیل تری هالومتان ها می شود.

روش تشکیل تری هالومتان ها:روش های شیمیایی وبیولوژیکی برای کنترل جلبکها وجود دارد اما دو روش مؤثر ،استفاده از سولفات مس واستفاده از پودر کربن فعال می باشد .مقدار سولفات مس مناسب بسته به قلیائیت آب وpH از ./3mg/l تا چند mg/lمتفاوت خواهد بود.

نکته:اگر ضخامت توده جلبکی زیاد باشد ،ابتدا باید به روش فیزیکی آن توده را جمع کرد وسپس از سولفات مس استفاده نمود.

اگر در آب ترکیبات سولفور مثل سولفات وجود داشته باشد،در اثر احیاءاین ترکیبات طعم وبوی سولفور در آب ایجاد می شود.