سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

برگه‌ها

آمار : 21893736 بازدید Powered by Blogsky

زباله و راه هاى بازیافت آن

زباله و راه هاى بازیافت آن
آثار سوء ناشى از زائدات و پس مانده هاى جامد، مدیریت بخش شهرى جوامع امروزى را بر آن داشته تا با روى آوردن به سیستم هاى نوین مدیریتى و از آن جمله سیستم هاى مدیریت مواد زائد جامد، همواره در پى راهکار هاى مناسب جهت تقلیل آثار سوء ناشى از این گونه مواد باشند. یکى از این شیوه ها جلوگیرى از تولید زائدات و در مرحله بعدى بازیافت زائدات تولیدى بوده است. در ایران بازیافت مواد قدمتى طولانى داشته و به بخشى از فرهنگ جامعه ما تبدیل شده است.

موضوع دفع فضولات هنگامى مورد توجه واقع شد که انسان به صورت اجتماعات به هم پیوسته و در یک مکان زندگى مشترک خود را آغاز کرد. با توجه به این مسئله اولین بار جمع آورى استخوان هاى شکار، وسایل و افزار شکسته شده در یک محل به مرحله ظهور پیوست. جمع آورى فاضلاب و زباله ها زمانى انجام گرفت که طایفه هاى مختلف انسانى به هم پیوسته و از صورت چادرنشینى تغییر زندگى دادند.

مطالعات انجام شده شاهد آن است که محل دفن زباله هاى شهر اورشلیم قدیم در دره Kidnan قرار داشته است. در آن زمان مواد آلى زباله شهر به کود تبدیل شده و مواد غیر آلى سوزانده مى شده است. این شهر در آن هنگام داراى کانال کشى فاضلاب بوده به طورى که شاه داود که براى جنگ به اورشلیم آمده بود افراد خود را به وسیله این کانال وارد شهر کرده و شهر را تصرف کرد و طبق اسناد باستانى، خیابان هاى شهر اورشلیم روزانه به وسیله ساکنین هر خیابان تمیز مى شد به طورى که این شهر در زمان خویش از نظر نظافت منحصر به فرد بوده است.در تمدن هند نیز از ۶۵۰۰ سال قبل از میلاد دفع فضولات مورد توجه بوده و چینى ها در بیش از ۳۰۰۰ سال قبل راجع به مواد هوموسى و استفاده از کمپوست در کشاورزى قوانینى داشته اند.

در اوایل دوران اسلامى، مقرراتى براى عبور و مرور حیوانات و وسایل نقلیه در اماکن عمومى و بازار ها وجود داشت که براى جلوگیرى از ایجاد گرد وخاک وضع شده بود. کم کم با رشد جمعیت و توسعه شهر ها خصوصاً در اروپا به مسئله زباله و دفع بهداشتى آن اهمیت داده شد. در سال ۱۴۷۳ کشور هلند که در آن زمان مقام اول را در نظافت شهرى داشت آشغال دان هاى ویژه اى در نقاط مختلف شهر آمستردام برپا کرد. اولین وسیله و یا کامیون حمل زباله و فضولات انسانى در ۱۷۵۰ میلادى به وسیله Pierre Quteqaine به نمایش گذارده شد. در همان زمان کامیونى با تجهیزات بهتر از نظر حمل فضولات انسانى در دانشگاه Salamanc مادرید به نمایش گذاشته شد. در سال ۱۸۷۶ اولین زباله سوز به علت اشکالاتى که در دفن زباله در انگلستان تولید مى شد در آن کشور ها به وجود آمد و کم کم از انرژى حرارتى تولید شده از زباله استفاده هاى بسیارى به عمل آمد. اهمیت دفع بهداشتى زباله ها موقعى بر همه روشن خواهد شد که خطرات ناشى از آنها به خوبى شناخته شوند. زباله ها نه فقط باعث تولید بیمارى، تعفن و زشتى مناظر مى گردند بلکه مى توانند به وسیله آلوده کردن خاک، آب و هوا خسارت فراوانى را به بار آورند. به همان اندازه که ترکیبات زباله ها مختلف است خطرات ناشى از مواد تشکیل دهنده آنها نیز مى توانند متفاوت باشند. لذا جمع آورى، حمل ونقل و دفع این مواد بایستى به طریقى باشد که تاثیر خطرات ناشى از آنها در سلامتى انسان به حداقل ممکنه کاهش یابد.

آثار سوء ناشى از زائدات و پس مانده هاى جامد، مدیریت بخش شهرى جوامع امروزى را بر آن داشته تا با روى آوردن به سیستم هاى نوین مدیریتى و از آن جمله سیستم هاى مدیریت مواد زائد جامد، همواره در پى راهکار هاى مناسب جهت تقلیل آثار سوء ناشى از این گونه مواد باشند. یکى از این شیوه ها جلوگیرى از تولید زائدات و در مرحله بعدى بازیافت زائدات تولیدى بوده است. در ایران بازیافت مواد قدمتى طولانى داشته و به بخشى از فرهنگ جامعه ما تبدیل شده است از طرف دیگر با توجه به معضلات و مشکلات زیست محیطى تولید زباله سازمان ها و مراکز مختلف تلاش کرده اند این بخش از فرهنگ جامعه را گسترده تر و عمیق تر نمایند به نحوى که به سایر مواد نیز تعمیم داده شود. از طرف دیگر مشکلات اقتصادى، کمبود منابع طبیعى و افزایش جمعیت نیز باعث شده روند توجه به مسائل بازیافت در تمامى کشور ها سرعت بیشترى به خود بگیرد. در ایران براى بازیافت کاغذ، اولین کارخانه در سال ۱۳۱۳ در کرج و دومین آن در سال ۱۳۳۵ تحت عنوان مقوا سازى شرق در تهران و سومین آن در کهریزک در سال ۱۳۳۶ تاسیس شد.براى بازیافت مواد آلى و تهیه کود آلى یا کمپوست، چینى ها از جمله مللى بودند که حدود ۴۰۰۰ سال قبل از مواد زائد گیاهى و انسانى کود مناسبى تهیه کرده و آن را براى حاصلخیزى خاک مورد استفاده قرار مى دادند و از آن به بعد مسئله استفاده از مواد زائد یک کار اساسى زراعت در کشور هاى مختلف محسوب شد.

در ایران استفاده از مواد زائد گیاهى و انسانى از روزگاران گذشته براى کشاورزان و روستا ها بسیار معمول بوده است. از این میان کشاورزان یزدى و اصفهانى بر ارزش فوق العاده این مواد در افزایش محصولات کشاورزى کاملاً آگاه بودند. فضولات روستایى که در اصل مواد متشکله از مدفوع انسانى، حیوانى و مواد زائد گیاهى است، همراه با آب و خاک و هوا ۴ اصل اساسى کشاورزى را در روستا هاى ایران تشکیل مى دهند. امروزه وسیع ترین عملیات تهیه کمپوست در اروپا، در کشور هلند انجام مى گیرد که ۲۵ درصد کل زباله هاى شهرى آن کشور جهت تهیه کمپوست استفاده مى شود. در شهر هاى هند تا سال ۱۹۸۳ ، ۹ طرح تهیه کمپوست از زباله هاى شهرى به مرحله بهره بردارى رسیده است. در آمریکا اولین کارخانه کمپوست در سال ۱۹۸۶ به ظرفیت ۲۰ تن در روز تاسیس شد.

کارخانه کود گیاهى تهران در سال ۱۳۵۱ تاسیس شد. کارخانه کمپوست اصفهان در سال ۱۳۴۸ با ظرفیت روزانه یکصد تن مورد بهره بردارى قرار گرفت که به خاطر عدم رعایت موازین بهداشتى و استقرار آن در محدوده شهرى تعطیل گردید ولى کارخانه کمپوست جدیدى در اصفهان در سال ۱۳۶۸ تاسیس شد که هم اکنون مورد بهره بردارى قرار گرفته است. کارخانه کمپوست در شهر هاى مشهد، کرج و تبریز در حال تاسیس است که کارخانه کمپوست مشهد به بهره بردارى رسیده است. سه کارخانه کمپوست در شهر هاى گرگان، بابل و نشتارود در دست طراحى و احداث است.در سال ۱۳۶۱- ۱۳۶۰ در شهر همدان با همکارى شهردارى و دانشگاه بوعلى اقدام به تهیه کمپوست از فضولات کشتار گاه، برگ هاى درختان و پس مانده هاى گیاهى با روش حوضچه اى شد که طى این عملیات بررسى جنبه هاى بهداشتى و کشاورزى کود حاصله نیز انجام گرفته است.

در سال ۱۳۶۸ یکسرى مطالعات، در ارتباط با تهیه کمپوست از مخلوط زباله هاى شهرى و کشتار گاه در شهر سمنان توسط دانشگاه تهران انجام شده که طى این مطالعه خصوصیات کمپوست تولیدى از این روش مشخص شده و مورد ارزیابى اقتصادى قرار گرفته است.

طرح و احداث کارخانه کمپوست کهریزک در سال ۱۳۷۲ با دو واحد ۱۰۰۰ تنى در یک مجموعه در دستور کار شهردارى تهران قرار گرفت. این کارخانه علاوه بر تولید کمپوست روزانه مى تواند حدود ۳۰ تن اقلامى از قبیل کاغذ، مقوا، پلاستیک ها و انواع مصنوعات فلزى را جداسازى و آماده بازیافت کند.ضرورت بازیافت زمانى بیشتر مشخص مى شود که بدانیم:

- براى تولید یک تن کاغذ جدید، باید ۱۵ درخت تنومند را قطع کنیم.

- اگر از کاغذ باطله دوباره کاغذ تهیه کنیم در مصرف آب ۹۰ درصد، انرژى ۵۰ درصد سود برده و در کنترل آلودگى هوا ۷۵ درصد موفقیت کسب مى کنیم.

• لاستیک و پلاستیک

انرژى اى که براى تولید یک پوند لاستیک تازه لازم است در حدود ۱۵۷۰۰ BTU است در حالى که استفاده مجدد از لاستیک فقط ۴۶۰۰ BTU انرژى نیاز دارد که در حدود ۷۱ درصد صرفه جویى در مصرف انرژى است.

- براى آنکه یک لاستیک تریلى ساخته شود در حدود نصف بشکه نفت خام مصرف مى شود.
۲۴۰ سال طول مى کشد تا یک پاکت پلاستیکى تجزیه شود (صفحه ۱۰۹ کتاب آموزش بین المللى محیط زیست.)

- براى تهیه یک کیلو شیشه از مواد اولیه ۱۶ هزار BTU انرژى لازم است.

- براى بازسازى هر تن شیشه در مقایسه با تهیه آن از مواد خام در حدود ۱۲۰ لیتر نفت ذخیره مى شود.

در جریان بازسازى شیشه ها نسبت به تولید شیشه نو، محیط زیست کمتر آلوده مى شود. براى مثال از آلودگى هوا ۲۰ درصد و از آلودگى منابع آب ۵۰ درصد کاسته مى شود.

- هر قوطى مستعمل آلومینیومى را که دور مى ریزید، در واقع مقدارى انرژى تلف کرده اید که معادل نصف حجم همان قوطى از مواد نفتى است.

- مقدار انرژى که تنها با بازسازى یک قوطى آلومینیومى ذخیره مى شود، مى تواند یک تلویزیون را به مدت ۳ ساعت روشن نگه دارد.

در صورتى که یک تن آلومینیوم از داخل زباله جداسازى شده مجدداً به مصرف رسد در ۴۰۰ تن سنگ معدن و ۷۰۰ کیلوگرم کک و قیر صرفه جویى خواهد شد.مقدار انرژى لازم براى تولید قوطى جدید آلومینیومى ۱۹ برابر مقدار انرژى لازم براى استفاده مجدد آنها است.در حدود بیست درصد زباله خانگى شهر تهران از موادى تشکیل شده اند که داراى ارزش اقتصادى هستند و در صورت تفکیک زباله ها و بازیافت آنها سالانه ۹۲۸۵۶ تن پلاستیک، ۵۲۲۳۱ تن شیشه، ۶۰۵۶۳ تن کاغذ و مقوا، ۲۵۱۴۸ تن انواع فلزات که در زباله خانگى شهروندان تهرانى است بازیافت خواهد گردید.