سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط
سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

راههای شناسایی و پیشگیری از بیماریهای منتقله از حیوان به انسان

راههای شناسایی و پیشگیری از بیماریهای منتقله از حیوان به انسان



براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی(WHO)، بیماریهای مشترک یا زئونوز، بیماریها یا عفونت هایی هستند که بطور طبیعی بین حیوانات مهره دار و انسان انتقال می یابند. طبق آخرین اطلاعات از حدود 1700 عامل بیماریزای شناخته شده انسان حدود 49 درصد آنها زئونوز یا ناشی از حیوانات می باشند.علیرغم پیشرفت های شگرف دانش پزشکی و میکرب شناسی در زمینه کنترل و ریشه کنی بیماریهای عفونی شناخته شده، متاسفانه بعلت تغییرات اکولوژیکی و زیست محیطی و جهش های ژنتیکی، هراز گاهی میکرب های  جدید یا تغییر ماهیت یافته ای در چهره عفونت ها و بیماری های نو پدید یا باز پدید منشا گرفته از حیوانات ظاهر و سلامت انسان را نشانه می روند.این بیماریها گاهی در صدر مسائل و مشکلات بین المللی قرار گرفته و توجه همه مردم جهان را بخود معطوف می سازند.طبق یک گزارش از حدود 156 عامل بیماریزای نوپدید که طی سه دهه اخیر شایع گردیده حدود 73 درصد آنها از عوامل بیماریهای مشترک می باشند.  بیماریهایی مثل جنون گاوی، آنفلوانزای پرندگان، آنفلوانزای خوکی، سارس و تب های خونریزی دهنده مثل تب کریمه کنگو و تب دره ریفت از این جمله اند.

 مخاطرات بیماریهای قابل انتقال یا مشترک  برای جامعه انسانی بسیار بالا و بعلت وجود مخازن حیوانی کنترلشان مشکل است.  حیوانات بیمار و حامل بیماری(ظاهرا سالم)  و محصولات دامی آلوده مثل گوشت، شیر و دیگر فراورده ها از منابع آلوده کننده ی انسان می باشند. بعضی از این بیماریها مثل: هاری، تب های خونریزی دهنده، عفونت های گوارشی و تنفسی سالانه جان هزاران انسان را می گیرند و برخی مثل سل، تب مالت (بروسلوز)، سیاه زخم، لیشمانیوز و بعضی عفونت های انگلی مدت های مدیدی افراد مبتلا را رنج می دهند و هزینه های درمانی بالایی به همراه دارند. نقص سیستم ایمنی و گسترش بیماریهای تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن مثل ایدز  عوارض و خطرات این بیماریها را دو چندان کرده است.

راههایانتقال بیماریهای مشترک :

 راه ورود عوامل بیماری به بدن انسان برحسب نوع بیماری متفاوت و از طریق: خوراکی، تنفسی، جراحات جلدی، مخاطات، گزش های حیوانی و نیش بند پایان و حشرات  می باشد. برخی از عوامل بیماری های مشترک بصورت مستقیم در اثر تماس با حیوان یا مصرف گوشت، شیر و سایر فراورده های دامی آلوده به انسان منتقل می شوند.  در صورتی که برخی دیگر توسط ناقلین بی مهره (کنه ، پشه و...) منتقل می گردند. در مورد بعضی از انگلها مانند کرم کدو، کیست هیداتید و توکسوپلاسموز ، انسان بعنوان بخشی از چرخه طبیعی سیر تکاملی انگل - بعنوان میزبان نهائی یا میزبان واسط- در معرض آلودگی قرار  گرفته و به بیماری مبتلا می گردد.

منابع عفونت :

بطور کلی بیماریهای مشترک میتوانند از سه منبع مهم ناشی شوند:

1-دامهای اهلی آلوده و بیمار شامل نشخوار کنندگان،تک سمی ها و حیوانات خانگی مثل سگ و گربه

2-فراورده های دامی آلوده مثل انواع گوشت،شیر و محصولات لبنی و غیره

3- حیات وحش شامل سگ های ولگرد،روباه،شغال و...که تهدیدی جدی برای انتقال بیماری به انسان و دامهای اهلی میباشند.

راههای پیشگیری از انتقال بیماریهای مشترک به انسان:

  • در ارتباط با مخاطرات ناشی از  دامهای اهلی و محصولات آنها   موثرترین اقدام برای پیشگیری از بیماریهای قابل انتقال به انسان اجرای دقیق و مستمر  برنامه ها و طرح های  مبارزه با این گروه از بیماریها توسط  شبکه های دامپزشکی  است که لازم است این طرح ها و برنامه ها با حمایتهای لازم بدون وقفه ادامه یابد.همچنین لازم است دامدارن محترم دستورالعمل های بهداشتی و قرنطینه ای دامپزشکی در مورد نگهداری،خرید و فروش، حمل و نقل و تغذیه دام  را کاملا رعایت نمایند.
  • در خصوص حیات وحش کنترل جمعیت و مخاطرات ناشی از آنها، به برنامه های شورای بهداشت و سلامت استان و  همکاری و مشارکت دستگاه های مختلف از جمله شهرداری ها ، فرمانداری ها، حفاظت محیط زیست، بهداشت محیط و دامپزشکی وابسته است و باید اقدامات لازم در قالب یک برنامه علمی جامع و موثر  به اجرا گذاشته شود. از اقدامات موثر و عملی که در این ارتباط میتوان انجام داد، محدود کردن جمعیت سگهای ولگرد با از بین بردن منابع غذایی و پناه گاههای آنها در اطراف شهر ها و روستاها میباشد. که نیل به این هدف  با ارتقاء بهداشت محیط، دفع صحیح زباله های شهری و احداث کشتارگاههای بهداشتی و اقدامات بهداشتی دیگر، عملی است.
  • همچنین  آگاهی عموم مردم از خطرات این عفونت ها و بیماریها و نحوه مراقبت از آنها از طریق رسانه های عمومی و برنامه های آموزشی و نیز توجه جدی تولید کنندگان و دست اندر کاران چرخه توزیع و عرضه  مواد غذایی به ضوابط و مقررات دامپزشکی برای فراهم کردن فراورده های غذایی سالم و بی خطر و آگاهی مصرف کنندگان و افراد در تماس با دام از ویژگی های محصولات دامی سالم و نحوه تماس با دام ، نقش مهمی در کنترل  و پیشگیری از این بیماریها دارد.  

در این ارتباط لازم است ضمن ارتقاء همکاریهای بین بخشی،  نکات زیر مورد توجه و عنایت شهروندان محترم قرار گیرد:

1-بیماری کشنده و دلخراش هاری از طریق گزش و بزاق حیوانات  هار مثل: سگ، گربه، روباه و دیگر حیوانات  هار به انسان انتقال می یابد. لذا بایستی در برخورد با حیوانات وحشی مهاجم و دارای علائم بیماری، مراقب گازگرفتگی بود و در صورت وقوع گازگرفتگی برای واکسیناسیون و دیگر اقدامات درمانی بلافاصله به مراکز بهداشتی مراجعه نمود. حیوانات اهلی خانگی یا سگهای گله باید بصورت منظم توسط درمانگاههای دامپزشکی معاینه و علیه بیماری واکسینه شوند.

2-نگهداری حیوانات خانگی مثل سگ و گربه بدون مراقبت دامپزشکی علاوه بر بیماری هاری، می تواند سبب انتقال بیماریهای انگلی مثل کیست هیداتید، توکسوپلاسموز و ... شود. بنابراین این حیوانات باید بطور منظم زیر نظر دامپزشک معاینه و داروهای ضدانگلی دریافت نمایند.

3-محل نگهداری حیوانات خانگی بایستی مرتبا تمیز و ضدعفونی و از تماس بچه ها و خانم های باردار  با آنها پرهیز و از تماس حیوانات خانگی با حیوانات وحشی و ولگرد جلوگیری شود.

4-برای قطع چرخه زندگی انگل ها ضمن جلوگیری از کشتار قاچاق دام ،ضایعات کشتارگاهی بویژه قسمت های آلوده به کیست های انگلی باید از دسترس حیواناتی مثل سگ و گربه  و حیات وحش دور باشد  و با مرقبت لازم  به کارگاههای تبدیل ضایعات ارسال شود.

5-میوه جات و سبزی های آلوده به مدفوع سگ و گربه و حیوانات وحشی دیگر می تواند موجب انتقال آلودگی های انگلی و میکربی مثل کیست هیداتید، توکسوپلاسموز و عفونت هاو  مسمومیت هایی  به انسان شود. لذا قبل از مصرف  باید با استفاده از چند قطره مایع ظرفشویی در یک ظرف آب کاملا شستشو و با استفاده از مواد ضدعفونی کننده مناسب ضدعفونی و سپس مصرف گردند.همچنین باید مراقب بود آلودگی های متقاطع مثل آلودگی ناشی از کارد یا میز آلوده در آشپزخانه اتفاق نیفتد.

6-گوشت قرمز باید از فروشگاه ها و قصابی های مجاز که واجد شرایط بهداشتی و  دارای مهر دامپزشکی روی لاشه می باشند تهیه گردد. مصرف گوشت های غیرمطمئن  بویژه بصورت کبابی و نیم پز  می تواند موجب انتقال آلودگی های میکربی و انگلی مثل کرم کدو به انسان گردد.

7-گوشت طیور فاقد بسته بندی مورد تائید دامپزشکی یا در صورت نگهداری در شرایط نامناسب و انقضای تاریخ مصرف می تواند موجب بیماری و  مسمومیت های غذایی مصرف کننده شود.

8-مصرف شیر و دیگر فراورده های لبنی غیرپاستوریزه مثل پنیرهای محلی و بستنی های سنتی تهیه شده از شیر غیرپاستوریزه می تواند موجب ابتلا به بیماری خطرناک تب مالت (بروسلوز) و دیگر عفونت های گوارشی خطرناک شود. لذا از مصرف شیر خام، ‌پنیر محلی، بستنی سنتی و دیگر محصولاتی که از شیر خام و غیرپاستوریزه تهیه می شوند باید جدا اجتناب گردد.

9-تماس مستقیم دامداران با جنین های سقط شده و ترشحات زایمان دامهای مذکور می تواند موجب انتقال بیماری هایی مثل  تب مالت گردد، لذا هنگام تماس با دامها باید نکات بهداشتی رعایت شود.

10-بعضی از بندپایان مثل کنه، مگس و پشه می توانند موجب انتقال بیماریهای خطرناکی مثل تب های خونریزی دهنده (تب کریمه کنگو) به انسان شوند. بنابراین باید محل نگهداری دامهای اهلی مثل گاو، ‌گوسفند و بز در اماکن روستایی از محل زندگی انسان جدا و مرتبا با سمپاشی مناسب از بندپایان ناقل مثل کنه، مگس و پشه پاکسازی شود.همچنین دامداران باید از تماس دست باکنه یا له کردن آنها  با دست خوداری نمایند.

11-افرادی که به اقتضای شغلی با حیات وحش در تماس اند مثل:دامپزشکان و تکنسین های دامپزشکی و محیط بانان،کارکنان باغ وحش ها و... باید ضمن رعایت  مراقبت های لازم  واکسن های ضروری مثل واکسن هاری را دریافت نمایند.

 

نکته کلیدی:

 تامین بهداشت دامهای اهلی وایمن سازی آنها در مقابل بیماریها،تضمین سلامت مواد غذایی با منشاء دامی و کنترل جمعیت و رفت و آمد حیات وحش در اطراف مناطق مسکونی از مهمترین عوامل کنترل و پیشگیری بیماریهای قابل انتقال به انسان میباشد


منبع :

سلامت و دامپزشکی


جهت دانلود تولبار سایت بهداشت محیط ایران روی تصویر زیر کلیک کنید





(جهت دسترسی به مطالب به روز به سمت چپ سایت بخش آخرین مطالب مراجعه کنید)