دانلود کتاب تغییر اقلیم، امنیت آب و غذا
فرمت: Pdf تعداد صفحات: 238
فهرست:
پیشگفتار رئیس شورای عالی کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران:
شرایط اقلیمی کشور ایران به گون های است که بخش کشاورزی آن برای تولید مواد غذایی به شدت به آبیاری وابسته است. این وابستگی به حدی است که با وجود سطح نسبتاً یکسان اراضی سالانه زیر کشت دیم و فاریاب کشور، حدود 90 درصد فرآورده های کشاورزی از زراعت آبی حاصل می شود. در چنین شرایطی تأثیرات اقلیمی ناشی از پدیده خشکسالی یا ترسالی م یتواند اثرات منفی یا مثبت زیادی بر تولید محصولات کشاورزی و امنیت غذایی ایران داشته باشد.
شرایط متفاوت اقلیمی و منابع آب ایران طلب می کند که کارشناسان، محققان ، مدیران و مراکز علمی و پژوهشی کشورمان در بخش آبیاری و زهکشی نیز متفاوت تر از سایر کشورهای جهان که شرایط طبیعی نسبتاً پایداری دارند باشند. پژوهشگران و مراکز تحقیقاتی ایران می بایست از پویایی، ابتکار، نوآوری و پژوهش محوری ویژه ای برخوردار باشند تا بتوانند کشور را در شرایط پایدار تولید حفظ نمایند.
کلیه کارشناسان و مراکز علمی، پژوهشی و آموزشی که در خانواده بزرگ آب و خاک کشورمان فعال هستند مسئولیت بزرگی در تأمین امنیت آبی و غذایی برعهده دارند. یکی از مراکز علمی فعال در صنعت آب کشورمان، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران است که در سال 1370 پس از یک وقفه طولانی به طور رسمی آغاز به کار کرده است. این کمیته ملی طی دو دهه اخیر نقش مؤثری در اشاعه علوم و فنون آبیاری و زهکشی در ایران داشته است. اثربخشی علمی و فرهنگی بیش از 200 جلد کتاب و گزارش فنی این کمیته ملی به همراه برگزاری دهها سمینار و کارگاه های فنی آموزشی در ادبیات کارشناسان و مدیران صنعت آب کشور به خوبی آشکار است.
خودباوری کارشناسان ایرانی نه تنها تأثیر عمیقی بر توسعه و پیشرفت آبیاری و زهکشی کشورمان داشته، بلکه در سطح بین المللی نیز موجب توفیقات زیادی برای ایران شده است. اگر بپذیریم که خودباوری و پویایی کارشناسان از ارکان رشد و توسعه هستند توفیق کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران در این زمینه چشمگیر بوده است.
مقدمه
در سناریوهای انتشار گازهای گلخانه ای توسط هیئت بین دولتی تغییر اقلیم، پیش بینی شده که افزایش دما بر تمامی اجزای چرخه آب مؤثر است. خشک سالی ها و سیل ها متناوب تر و شدیدتر پیش از این آشکار بوده و اثرات آن ها با وابسته تر شدن جمعیت در حال رشد به مجموعه جریان های وابسته به آب و اقلیم افزایش خواهد یافت.
تغییر اقلیم به طور کلی بر توسعه و بهره وری کشاورزی آبی و دیم هر دو اثرگذار است. در حوضه مدیترانه و مناطق نیمه خشک آمریکا، استرالیا و آفریقای جنوبی که در حال حاضر نیز با تنش مواجه هستند، کاهش رواناب رودخانه ها و تغذیه آبخوان ها مورد انتظار بوده و بر مقدار آب قابل دسترس تأثیرگذار است. در آسیا، مناطق وسیع مجاور زمین های تحت آبیاری که به ذوب برف و یخچال کوه های مرتفع وابسته اند، با تغییر الگوی رواناب مواجه می شوند.
جمعیت فراوان ساکن دلتاها در معرض خطر ترکیبی از کاهش رواناب، افزایش شوری و بالا آمدن سطح آب دریا قرار خواهند گرفت. افزایش دما در هر منطقه ای که پیش آید، موجب افزایش تقاضای آب کشاورزی خواهد شد.
امرار معاش جوامع روستایی و امنیت غذایی بخش عمده ای از جمعیت شهرنشین در معرض خطر پیامدهای وابسته به آب ناشی از تغییر اقلیم قرار دارد. روستاییان فقیر که آسیب پذیرترین اقشار جامعه هستند، با شدت بیشتری از این تغییرات متأثر خواهند شد.
اقدام های گوناگونی برای سازگاری با تغییرات اقلیمی از طریق بهبود شیوه های مدیریت زمین و آب موجود است که پتانسیل انعطاف پذیری در مقابل تغییرات اقلیمی و همچنین بهبود امنیت آب را دارند. این اقدام ها بر شناخت مناسب از اثرات تغییر اقلیم بر آب قابل دسترس و سامانه های کشاورزی تأکید می کنند و مجموعه ای از گزینه های سیاست گذاری و تغییر سرمایه گذاری و مدیریت را ارائه می دهند.
در این گزارش، خلاصه ای از اطلاعات موجود درباره اثرات پیش بینی شده تغییر اقلیم بر منابع آب کشاورزی ارائه می شود. شرایط آتی برای امنیت غذایی در سطح ملی و محلی بررسی می شود؛ روش ها و رویکردهای ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر آب و کشاورزی مورد بحث قرار می گیرد. این گزارش بر تطبیق بیشتر سیاست گذاری های بخش آب و کشاورزی و اجرای راهبردهای بی درنگ که هم نتایج مثبت توسعه و هم انعطاف پذیری سامانه های کشاورزی در مواجه با پیامدهای آینده را ایجاد کند، تأکید دارد.
عامل اساسی در ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر کشاورزی و مدیریت آب کشاورزی، دسترسی به آب (از منابع باران، آبخوان ها و آبراهه ها) می باشد. برای بهره گیری بهینه از منابع آب و تضمین تأمین منابع رو به کاهش موجود باید اقدام های زیادی در راستای سازگاری صورت پذیرد، اگرچه میزان خطرپذیری (ریسک) تغییر اقلیم بر سرمایه ها و محصولات کشاورزی وابسته به آب در طولانی مدت، به طور قطعی قابل تعیین نمی باشد. در حالی که دما و فشار با استفاده از مدل های چرخش عمومی جو به خوبی قابل پیش بینی است، این قابلیت برای بخار آب هوا وجود ندارد و نیز رویدادهای بارندگی و رواناب با سطوح خطرپذیری غیرقطعی قابل پیش بینی هستند. در این شرایط ممکن است برای تعیین رویکردها یا سطوح سرمایه گذاری ها (به عنوان مثال هزینه های افزایش ارتفاع آزاد سازه های هیدرولیکی)، دلایل کافی در دست نباشد.
در زمان حاضر شواهد تغییر اقلیم بدون ابهام است و روند افزایش دی اکسید کربن، دما و سطح آب دریاها به بیشترین حد پیش بینی شده در سناریوهای چهارمین گزارش ارزیابی هیئت بین دولتی تغییر اقلیم نزدیک می شود. اگرچه هنوز هم پرسش ها و ابهام های علمی بسیاری در مورد علل و آثار تغییر اقلیم وجود دارند که به طور کامل توضیح داده نشده اند، ولی هزینه های ناشی از تغییر اقلیم در آینده چنان چشمگیر خواهند بود که اقدام های کنونی به عنوان تضمین (تولید)، محافظه کارانه محسوب می شود. گفتگوهای کنونی بر محور تثبیت دما تا پایان قرن 21 (جلوگیری از افزایش دما بیشتر از 2 درجه سلسیوس) در جریان بوده و انتقاداتی که تا به حال به علوم اقلیمی وارد شده است، از واقعیت و شدت روندهای آشکار در اقلیم جهانی نمی کاهد.
پیش بینی اثرات تغییر اقلیم به شبیه سازی مدل های عمومی اقلیم که تا حد امکان با بهره گیری از داده های قبلی واسنجی شده اند، به شدت وابسته است. سناریوهای تغییر اقلیم بر مبنای یک مجموعه ارائه شده در گزارش ویژه سناریوهای انتشار گازهای گلخانه ای هیئت بین دولتی تغییر اقلیم، استاندارد شده است تا مقایسه دقیق تر پیش بینی اثرات امکان پذیر باشد. قابلیت پیش بینی مدل های اقلیمی در زمان حاضر برای دما بسیار بهتر از بارندگی می باشد. در واقع، مدل ها در ابتدا برای دما و فشار حل شدند.
الگوهای زمانی و مکانی بارندگی تابع اثرات متقابل زمین و جو است که در الگوریتم های کنونی این مدل ها جایی ندارد و وضوح مکانی این مدل ها کمتر از آن است که اثرات توپوگرافی بر الگوهای اقلیمی را منعکس کند. مدل های اقلیمی تحت سناریوهای توسعه اقتصادی نتایجی متفاوت و گاه متناقض همچون افزایش یا کاهش بارش، در یک منطقه معین را ارائه می دهند و ترکیب مدل ها می تواند به طور فزاینده در تعیین دامنه تغییرات و محتمل ترین شرایط آتی برای یک سناریوی مفروض مفید باشد و با توسعه مدل های اقلیم منطقه ای، پیشرفت سریعی برای پیش بینی های ریز مقیاس (تغییر اقلیم) در سطوح ملی و حوضه رودخانه ایجاد شده است.
اثر تغییر اقلیم بر آب و کشاورزی نیازمند شبیه سازی مدل های پیش بینی توزیع و شدت تغییر اقلیم در متغیرهای کلیدی کنترل کننده رشد گیاه (دما و تقاضای تبخیر) و آب قابل دسترس (بارندگی، تبخیر، جریان آبراهه ای و تغذیه آب زیرزمینی) می باشد. مدیریت آب کشاورزی شامل تمامی فناوری ها و عملیاتی است که رطوبت خاک برای رشد گیاه را در حد بهینه نگهداری کند و از افزایش ذخیره باران تا آبیاری کامل گیاهان (در هرکجا که شاید بدون بارندگی باشد)، را در بر می گیرد. این مدیریت شامل چشم انداز زهکشی و جلوگیری از سیلاب و کاهش احتمال وقوع آن نیز می باشد. کشاورزی آبی بزرگ ترین مصرف کننده آب و از این رو بیشترین مخاطب و نگرانی این گزارش است.
اثرات پیش بینی شده تغییر اقلیم تنش دوگانه ای را بر سامانه تولید غذا و تأمین نیازهای جمعیت در حال افزایش با ثروت رو به رشد وارد می کند. در حالی که کشاورزی پیشرفته تر می شود و استفاده از منابع آب و خاک شدت می گیرد، اثرات تغییر اقلیم بر بوم سازگان (اکوسیستم ها) بیشتر آشکار می شود. نابودی یکپارچگی منجر به آسیب زدن بر سامانه های تولید غذایی مورد حمایت این اکوسیستم می شود. ارزیابی سازگاری های پایدار و مفید در مقابل اثرات تغییر اقلیم بر روی آب و کشاورزی نیازمند شناخت عمیق و بهم پیوستن علوم کشاورزی، مدیریت آب و هیدرولوژی خواهد بود. توجه کامل به نتایج اثرات زیست محیطی و مقایسه نیازها ضروری خواهد بود.
در این گزارش، ابتدا چالش هایی پیش روی کشاورزی و آب بدون تغییر اقلیم به اختصار بیان می شود و سپس به اثرات گسترده و اختصاصی تغییر اقلیم در مناطق مختلف جهان می پردازد و نیز گزینه های سازگاری و کاهش گازهای گلخانه ای را ارائه می کند. نتیجه گیری بر اقدام هایی تمرکز دارد که به ویژه کشورهای در حال توسعه را در ارزیابی اثرات احتمالی تغییر اقلیم بر کشاورزی فاریاب و تأمین غذا و نیز انتخاب مدیریت آب کشاورزی در غلبه بر دامنه و شدت اثرات مورد انتظار، یاری رساند.
جهت اطلاع از مطالب به روز سایت به کانالهای ما در شبکه های اجتماعی بپیوندید.