سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط
سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

تصفیه و ضد عفونی آب

تصفیه و ضد عفونی آب

استفاده از اشعه UV در کشور چین به‌عنوان عامل ضدعفونی کننده در حال گسترش می‌باشد. این اشعه با توجه به فقدان آثار نامطلوب بر روی محیط زیست، جهت ضد عفونی پساب در تصفیه خانه‌های فاضلاب شهری مورد استفاده قرار گرفته است.

● مقدمه
دفع پساب تصفیه خانه‌های فاضلات به محیطس پذیره از نظر میکربی با محدودیت مواجه می‌باشد. این محدودیت در رابطه با مجموع کلیفرم‌ها کمتر از ۱۰۰۰ عدد در ۱۰۰ میلی‌لیتر و در رابطه با کلیفرم مدفوعی کمتر از ۴۰۰ عدد در ۱۰۰ میلی‌لیرت می‌باشد برای رسیدن به آستانه اعلام شده ناچاراً استفاده از گندزدائی کننده‌هائی چون گاز کلر و یا مشتقات آن، گاز ازن و در نهایت کاربرد اشعه فرابنفش ضروری می‌باشد. کاربرد کلر یا مشتقات آن در ضد عفونی فاضلاب همواره جای تأمل دارد به‌خصوص آن که ترکیبات آلی موجود در فاضلاب با کلر تولیدات ثانویه‌ای ایجاد می‌کند که سرطان‌زا تشخیص داده شده‌اند. استفاده از گاز ازن نیز با توجه به هزینه‌های سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری بالا جهت گندزدائی فاضلاب قابل توصیه نیست و تنها گزینه موجود که ممکن است جایگزین کلر و مشتقات آن شود و از نظر هزینه‌ها نیز با کلر قابل رقابت باشد و اثرات سوئی نیز بر محیط زیست تحمل نکند اشعه فرا بنفش (UV) می‌باشد.
در کشور ما استفاده از کلر و مشتقات آن جهت گندزدائی پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب به‌صورت گسترده مورد توجه قرار گرفته است معهذا کمتر تصفیه خانه فاضلابی می‌توان یافت که عمل گندزدائی پساب را به‌طور جدی در دستور کار خود داشته باشد. به خصوص طی یکی دو دهه اخیر که مشکلات ناشی از واکنش‌های ثانوی استفاده از کلر نیز مطرح شده است، دست بهره برداران این گونه تأسیسات را جهت گریز از انجام این فرایند باز گذاشته است. در ارتباط با استفاده از اشعه UV طی سال‌های ۷۸ -۷۷ پروه‌ای تحقیقاتی در تصفیه خانه فاضلاب صاحب قرانیه به مورد اجراء حجم پساب، مواد معلق موجود در پساب، نامناسب بودن سازه دستگاه، غیر اتوماتیک بودن سیستم تمیز کردن لامپ‌ها و غیره گرچه تا حدود زیای در کاهش باکتری‌های موجود در پساب مؤثر بوده لیکن هیچگاه راندمان حذف ۹۹/۹۹ درصد را حاصل نگردید. به هر جهت پروژه مذکور بدون اخذ نتیجه لازم پس از یک سال عملیات تحقیقاتی متوقف و حاصل کار تداوم دفع پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب بدون عمل گندزدائی بود.
مقاله حاضر که ترجمه‌ای از مجله water۲۱ مربوط به اکتبر ۲۰۰۴ می‌باشد و وضع موجود تصفیه خانه‌های فاضلاب را با وضع سال‌های اخیر کشور چین تداعی می‌کند شاید راه گشائی جهت رسیدن به وضعیت مطلوب دفع پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب از نقطه نظر استاندارد میکربی باشد.


● ”گسترش کاربرد اشعه فرابفش (UV) (Ultraviolet) در کشور چین“
استفاده از اشعه UV در کشور چین به‌عنوان عامل ضدعفونی کننده در حال گسترش می‌باشد. این اشعه با توجه به فقدان آثار نامطلوب بر روی محیط زیست، جهت ضد عفونی پساب در تصفیه خانه‌های فاضلاب شهری مورد استفاده قرار گرفته است.
استفاده از اشعه UV به‌عنوان ضد‌عفونی کننده آب در کشور چین فعلاً مراحل اولیه را طی می‌کند و ماده کلر سال‌هاست که عمل ضد عفونی آب آشامیدنی کشور مذکور را انجام می‌دهد. کلر علاوه بر عمل گندزدائی آب با بعضی مواد آلی موجود در آب ترکیباتی جانبی (byproducts) سرطان‌زا ایجاد می‌کند که مهمترین آنها (THM۵) (Tri Halo Methans) و (HAAs) (Haho Acetic Acid) می‌باشد. به‌همین لحاظ سعی شده است گاز ازن (O۳) و یا دی‌اکسید کلر (CLO۲) جهت ضد عفونی کردن آب آشامیدنی جایگزین کلر کردند که در این زمینه گاز ازن از اقبا بیشتری برخوردار گردیده و در نتیجه تا اواخر سال ۲۰۰۴، ضدعفونی آب ۱۲ تصفیه خانه چین با ظرفیت ۱۰۰ الی ۵۰۰ هزار متر مکعب در روز با استفاده از گاز ازن انجام می‌شود.
به هر چهت اشعه UV به‌عنوان گزینه جدید جهت ضدعفونی آب آشامیدنی در مقایسه با گاز ازن که دارای هزینه سرمایه‌گذاری بالائی می‌باشد و در رابطه با گاز کلر که تولیدات جانبی مضر در آب به‌جا می‌گذارد مطرح اس به‌خصوص اثرات آنی UV به روی موجودات تک یاخته‌ای و عقیم نمودن آنها بسیار حائز اهمیت می‌باشد. گرچه کاربرد اشعه UV در تصفیه آب مراحل اولیه را در چین طی می‌کند مع‌هذا استفاده از این اشعه در گندزدائی فاضلاب‌های شهری در سطح وسیعی آغاز گردید و به‌سرعت در حال گسترش می‌باشد.
الزامات اخیری که در مورد ضدعفونی کردن فاضلاب‌های تصفیه شده برقرار گردیده، کارشناسان ذیربط چینی را مجبور به بازنگری دستورالعمل‌های قدیمی و تکمیل آنها و تعیین استاندارد‌های جدید طراحی جهت پساب خروجی تصفیه خانه‌ها فاضلاب نموده به‌طوری که از سال ۱۹۶۳ تا سال ۱۹۹۷ میلادی چهار نسخه قبلی می‌باشد. در استاندارد اولیه (۱۹۶۳) هیچ‌گونه الزامی جهت گندزدائی پساب تصفیه خانه‌های شهری وجود نداشت و تنها گندزدائی فاضلاب بیمارستان‌ها و صنایع مخصوصی شامل این فرآیند می‌گردید. بنابراین پساب تصفیه‌خانه فاضلاب شهر (Dongqu) و تصفیه خانه دیگر در شانگ‌های به‌نام (Beiqu) که قبل از سال ۱۹۷۴ ساخته و به بهره‌برداری رسیده بودند. بدون عمل ضد عفونی دفع می‌گردید.
با توجه به دستورالعمل‌های تهیه شده طی کنفرانس ملی محیط زیست کشور چین، استانداردهای موجود در سال ۱۹۷۴ مورد تجدید نظر کارشناسان واقع گردید و در نتیجه فرآیند گندزدائی پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب به آن الحقا گردید. این امر مسئولین تصفیه خانه‌های فاضلاب را تشویق به ضدعفونی پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب شهری می‌نمود.
طی این اصلاحیه همچنین مقررات خاصی جهت تصفیه آن دسته از فاضلاب‌های شهری که به محیط‌های پرورش صدف ماهی و منابع آبی در دست احیاء تخلیه می‌شدند وضع گردید و مقرر شد کلرزن‌های گازی جایگزین هیپو کلریناتورها گردند. استانداردهای سال ۱۹۷۴طراحان چینی را حداقل مؤظف به پیش‌بینی محلی جهت ایجاد تأسیسات تزریق کلر به پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب نمود. استاندارد تهیه شده سال ۱۹۷۴ به‌عنوان پیش‌نویس جهت تدوین استاندارد‌های جدید در سال ۱۹۸۷ پذیرفته شد و طی این مدت اطلاحاتی نیز در آن صورت گرفت.
در این هنگام متخصصین و کارشناسانو به مشکلات ناشی از واکنش‌های ثانوی مصرف کلر جهت ضدعفونی واقف گردیدند. در استاندارد جدید محدودیتی جهت تخلیه تعداد کلیفرم به منابع پذیرنده پیش‌بینی شد و مسئولین تصفیه خانه‌ها ترغیب به استفاده از مواد گندزدا گردیدند. به موازات این عمل تأکید برسرطان‌زائی استفاده از کلر در نتیجه تولید THMs و HAAs و اعلام عدم موفقیت در کاربرد این ماده برای گندزدائی فاضلاب، عملاً گزینه مناسب‌تری را جهت جایگزینی کلر مطرح نموده ضمن اینکه ناچاراً عمل ضد عفونی با گاز کلرمولکولی به بررسی محل استقرار تصفیه‌خانه فاضلاب و استفاده‌هائی که در نقاط زیر دست از منبع آب پذیرنده فاضلاب صورت می‌گرفت شد و علاوه بر آن استفاده از ادوات کلر زنی تابع خصوصیات فصول سال و درجه مورد نیاز تصفیه فاضلاب گردید.
این دستورالعمل تصریح کرد که ضد عفونی باید با توجه به خصوصیات کلی پساب و نیازهای محیط پذیرنده انجام شود و هنگامی که حوضچه‌های پرورش ماهی در پائین دست و نزدیکی تصفیه خانه قرار دارند باقی‌مانده پرورش ماهی در پائین دست و نزدیکی تصفیه خانه قرار دارند باقی‌مانده میزان کلر در پساب خروجی باید کنترل گردد و از روش‌های حذف کلر باقیمانده باید استفاده شود. با توجه به مطالب فوق وعد موجود دستورالعمل صریح در زمینه کلرزنی پساب تصفیه خانه ناچاراً تصفیه خانه‌های فاضلابی که از سال ۱۹۸۰ در چین ساخته شده بود بدون اعمال نظارت در گندزدائی تا همین اواخر اقدام به دفع پساب می‌نمودند. در رابطه‌ با مواردی که از حساسیت برخوردار بودند نیز صرفاً جهت رضایت و اخذ مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست ساختمان‌های کلرزنی و تجهیز آن به ادوات کلرزنی در تصفیه خانه‌ها انجام می‌پذیرفت و در نهایت حوضچه کلرزنی تبیدل به‌حوضچه پرورش ماهی و اتاق کلرزنی تبدیل به انبار می‌گردید.
استاندارد کیفیت زندگی مردم چین با ورود به قرن بیست و یکم متحول گردید. مردم چین در شرایط جدید، بحث تندرستی وارتقاء سطح بهداشت را مورد توجه قرار دادند و بر این پایه موضوع استانداردهای مجاز تعداد باکتری‌های موجود در پساب و تخلیه میزان آلاینده‌های تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به محیط زیست به‌عنوان شاخص پایه‌ای مورد کنترل قرار گرفته و در نتیجه دستورالعمل منتشره از طرف مسئولین حفاظت محیط زیست چین توسط مؤسسه ملی کنترل کیفی چین مورد نظارت واقع گردید و در نهایت موضوع ضدعفونی کردن پساب تصفیه‌خانه‌ها با توجه به شیوع بیماری سارس (sars) در سال ۲۰۰۲ و اوایل سال ۲۰۰۳ دولت و مسئولین حفاظت محیط زیست را متوجه الزام و ضرورت نصب سیستم‌های ضدعفونی در پساب خروجی تصفیه خانه‌های فاضلاب نمود و در ماه می سال ۲۰۰۳ وزیر حفاظت محیط زیست و وزیر ساختمان کشور چینبه اتفاق مصوبه‌‌ای دال بر لزوم استفاده از تجهیزات گندزدائی در تصفیه‌خانه‌های فاضلاب صادر کردند که استفاده از کلر، UV و ازن را مطرح کرده بود.
انجا کار به مسئولین تصفیه خانه‌های فاضلاب سپرده شد و مع‌هذا اعلام گردید که کلیفوم مدفوعی نباید در (cfu/l) و ۱۰۰۰۰ به توان ۴ تجاوز کند. بر اساس این مصوبه متصدیان تأسیسات یا مجبور بودند تجهیزات قدیمی را احیاء و استفاده کنند و یا تجهیزات جدید گندزدائی تهیه و نصب نمایند.
پیشرفت‌های علمی نشان داد که گرچ کلرینه کردن پساب از هزینه سرمایه‌گذاری اولیه کمتر برخوردار است لیکن قادر است مقادیر زیادی محصولات جانبی نیز به موازات عمل ضد عفونی تولید کند، علاوه بر این کلر قادر به کنترل مؤثر بعضی از میکرو ارگانیزم‌ها نیست. توسعه اقتصادی چین سبب گردید از تکنولوژی‌های پیشرفته ضد عفونی که سرمایه‌گذاری اولیه بیشتری را طلب می‌کرد ولی با طبیعی هم خوانی و مؤثرتر بود استفاده گردد. به‌عبارتی دیگر گزینه‌های بهتر ازگاز کلر برای ضدعفونی پساب مورد توصیه قرار گرفت که این گزینه‌ها شامل CLO۲ ,UV و O۳ بودند.
با توجهبه بازار داغ فروشندگان خارجی دستگاه‌های UV در چین و تحقیقات صورت گرفته روی این فن‌آوری در این کشور، استفاده از اشعه UV جهت ضد عفون پساب‌ها در این کشور به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافت و از منابع ان مردم نیز برخودار شدند.


● ”تصفیه خانه‌های فاضلاب در چین“
در سال ۲۰۰۰ تصفیه خانه فاضلاب Hinhang در شانگ‌های که پساب آن به منبع حفاظت شده آب رودخانه هیونگ پیو تخلیه می‌گردید استفاده از ضد عفونی کننده UV را آغاز نمود. این تصفیه خانه با ظرفیتی معادل ۵۰ هزار متر مکعب در روز از دستگاه UV ساخت چین استفاده نمود. این دستگاه در کانال خروجی پساب تصفیه خانه نصب گردید.
پارامترهای اصلی طراحی، تولید ۷۰% اشعه، محدودیت مواد معلق در پساب کمتر از ۳۰mg/l و محدودیت BODs کمتر از ۳۰mg/l و ضریب پیک فاضلاب معادل ۳/۱ برابر میزان متوسط بود این دستگاه UV متشکل از ۳۰۰ عدد لامپ کم فشار با توان هر لامپ حدود ۷۵ وات بود. این لامپ‌ها در دو بانک UV به‌صورت عمودی در مقابل جریان فاضلاب نصب گردیده که به‌علت کمبود تجزیه سازنده، این دستگاه زیر حد استاندارد از نقطه نظر تولید اشعه طراحی شده بود و به‌علاوه تمیز کردن دستی لامپ‌ها عیب کلی دیگری در مقابل سیستم‌های تمیز کننده اتوماتیک لامپ‌ها بود.
براساس این تجزیه تعداد قابل ملاحظه‌ای از تصفیه خانه‌های فاضلاب تا سال ۲۰۰۲ به سیستم پیشرفته‌تر ضد عفونی کننده UV مجهز شدند که به‌طور نمونه تعداد ۱۰ مورد از آنها ظرفیتی بیش از ۲۰ تا ۵۰۰ هزار متر مکعب دارند. براساس آمار و اطلاعات موجود حدود ۲۰ تصفیه خانه فاضلاب با ظرفیت ۲۰ الی ۶۰۰ هزار متر مکعب تا پایان سال ۲۰۰۴ از اشعه UV هت ضد عفونی استفاده خواهند کرد و انتظار می‌رود تا پایان سال ۲۰۰۵ حداقل صد تصفیه خانه فاضلاب مجهز به این سیستم گردد.


● ”بحث و بررسی“
سازنده‌های UV در خارج از چین معمولاً ملزم به دریافت تائیدیه تکنولوژی خود از یک سازمان ثالث مستقل و مورد قبول می‌باشند. این ثائیدیه براساس آزمایش‌های بیولوژیکی که توسط یا تحت نظارت سازمان‌های معتبر ثالث صورت می‌گیرند، میزان دز UV را مشخص می‌کند (مقدار UV مورد نیاز جهت استفاده).
براساس میزان UV مورد نیاز، عملکرد، ابعاد و هزینه، انواع تکنولوژی‌های UV و سیستم‌های گندزدائی UV را می‌توان کم و بیش مقایسه نمود. اما در حال حاضر در چین این‌گونه سازمان‌های حرفه‌ای با اطلاعات و تجربه کافی جهت تائیدیه سیستم‌های گندزدائی UV وجود ندارند. لذا خریدار که در حقیقت مصرف کننده چینی نیز می‌باشد با مشکل انتخاب دستگاه مناسب UV مواجە می‌باشد و این بدان مفهوم است که تعامل با سازندگان معتبر و مشهور این گونه دستگاه‌ها که دارای آثار ثبت شده و قابل اطمینان در طراحی و خدمات پس از فروش می‌باشند و در نهایت می‌توانند نتایج معتبری از قراردادهای تعهدآور بازرسی خود را در نقاط مختلف دنیا ارائه دهند صورت گیرد.
بعضی سازندگان بدون استفاده از اطلاعات تأئید شده، پیشنهاد تهیه و نصب دستگاه‌هائی با تعداد لامپ‌های کمتر از حد مورد نیاز ارائه می‌دهند و یا اینکه دستگاه پیشنهادی ایشان از نظر تولید اشعه بر مبنای راکتورهای ایده‌آل محاسبه شده و در نتیجه اندازه و قیمت دستگاه‌ در پیشنهاد پیمان‌کار پائین می‌باشد. بعضی سازندگان ممکن است از قطعاتی با کیفیت پائین استفاده کرده باشند و در مقابل، کیفیت بالای این قطعات را مطرح کنند و جهت برنده شدن در مناقصه تضمین بالا ارائه دهند. که این فاکتورها ارزیابی پیشنهادات را در زمین تدارکات تجهیزات مربوطه بسیار مشکل می‌سازد و در نتیجه انتخاب یک سیستم با ظرفیت غیر واقعی سلامت عمومی را به‌خطر می‌اندازد.
بنابراین فوریت ایجاد سازمان‌های ثالث مستقل و با قدرت، جهت فعالیت‌ مربوط به تأئید این‌گونه سیستم‌ها در چین احساس می‌شود. این سازمان‌ها نه تنها بستری جهت رقابت سالم، باز و عادلانه ایجاد می‌کنند، بلکه اساس محکمی از اطلاعات فنی در اختیار خریداران و مصرف کنندگان نهائی قرار می‌دهند که به‌دست آوردن یک سیستم گندزدائی مناسب و مقرون به صرفه را تضمین می‌کند.


● ”تصویب و توسعه مقررات“
به موازات افزایش جمعیت چین، افزایش مواد آلی آلاینده و میکرب‌های یماری‌زا ناشی از دفع پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب در منابع آبی افزایش خواهد یافت لذا تعریف و تصویب مقررات و استاندارد‌های جدید به‌منظور کاهش میزان تولیدات جانبی استفاده از گاز کلر جنبه حیاتی دارد ضمن اینکه به حداقل رساندن میکرب‌های بیماری‌زای موجود در پساب نیز هدف سیستم ضدعفونی می‌باشد.
در کشور چین دستورالعمل‌های طراحی تصفیه خانه‌های آب و فاضلاب و استاندارد تخلیه پساب به‌عنوان یک راهنما، کمک به انتخاب تکنولوژی مناسب تصفیه می‌کند. دستورالعمل فعلی ۲۰۰۲ - ۱۸۹۱۸GB در رابطه با فاضلاب و استاندارد بهداشت آب آشامیدنی به‌صورت شفاف کنترل کلیفرم‌ها را مطرح ساخته است.
به هر حال در میان صدها نوع محصولات نوع محصولات مضر جانبی (byproducts) ناشی از عمل گندزدائی با کلر فقط یک محدوده تعریف شده برای هالومتان (THMs) وجود دارد ضمن اینکه در این فرآیند جهت تک یاخته‌ای‌هائی چون Cryptosporidium و Giardia که هر دو بیماری‌زا هستند قواعدی برای کنترل وجود ندارد. در مقابل مشکلات ناشی از استفاده کلر و مواد شیمیائی ضد عفونی کننده که محصولات جانبی مضر به طبیعت تحمیل می‌کند استفاده از اشعه UV در این زمینه آثار مثبت دارد و این به مفهوم ایجاد بدعتی در رابطه با برقراری مقررات جدید و یا تجدید نظر در دستورالعمل های موجود طراحی تأسیسات آب و فاضلاب می‌باشد. به‌نحوی که راهنمائی‌های لازم در زمینه انتخاب مناسب‌ترین تکنولوژی موجود روز باشد و علاوه بر برخورداری از یک سیستم ضدعفونی قدرتمند، مناقاتی نیز با سلامت انسان در طبیعت ایجادنکند. به هر صورت دستورالعمل‌ها و استانداردهای موجود در چین قادر به تغییرات سریع و جهشی در تأمین بهداشت مردم به عنوان یک اقدام ملی نیست.
فاضلاب‌هائی که تا چند سال قبل بدون عمل ضد عفونی دفع می‌گردیدند، نمی‌توانند یک باره به طریقی ضد عفونی گردند که آٍار سوئی نیز در طبیعت بر جای نگذارند. معهذا جهت نیل بهاین هدف لزوم ایجاد یک برنامه پایش جدی احساس برمی‌گردد به‌طوری که علاوه بر خود پایشی و گزارش‌دهی، امکان کنترل‌های محلی نیز توسط سازمان‌های خصوصی ایجاد شود تا بتوان سیاست‌ها و اقدامات را در یک جهت پیش برد.


● تغییرات وسیع و ارتقاء سطح تکنولوژی در کشور چین:
سطح آگاهی و دانش از تکنولوژی UV به دهه ۱۹۸۰ - ۱۹۷۰ بر می‌گردد. ضعف بعضی دستگاه‌های UV به‌منظور رساندن کیفیت پساب فاضلاب به استانداردهای قابل قبول، استفاده از این تکنولوژی را که در حقیقت همخوانی با محیط زیست داشت به تعویض انداخت، و از این منظر ضرورت ایجاد تغییرات و تقویت تکنولوژی ساخت UV در کشور چین احساس گردید و در غیاب این توانمندی ورود تجهیزات پیشرفته ذیربط را از خارج مورد توجه قرار داد.
ایجاد نظام قوی در رابطه با حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار در چارچوب مناسبی برای استاندارد کردن صنعت UV نیز به‌عنوان کمک برجسته‌ای برای شروع رقابت در تأمین بهداشت فاضلاب عنوان شد که در حقیقت منافع آن در مقایسه با تهیه ادوات نامناسب وضعت UV متوجه خریدار خواهد شد. مدیریت ایالتی در ارتباط با استانداردها، مقررات و نظارت‌ها می‌تواند کمک لاز را به تهیه تجهیزات پیشرفته UV در چین به‌عمل آورد و چارچوب لازم را در رابطه با ارزیابی اجناس ساخت داخل چین و تجهیزات ساخت خارج تهیه و در نتیجه تأمین کننده‌های این اجناس می‌توانند پاسخ لازم را به نیاز خریدار بدهند.


● سایر نیازمندی‌ها:
در شرایط کنونی عمده کاربرد اشعه UV درضد عفونی پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری و بیمارستانی چین می‌باشد. تعداد قلیلی از تأسیسات تمایل به استفاده از فاضلاب بازیافتی را دارند و صنعت هنوز برای برگشت پساب به چرخه مصرف کامل آمادگی ندارد. در خصوص آب آشامیدنی به‌منظور کاربر UV تعداد اندکی تصفیه خانه تحت مطالعه و امکان سنجی هستند معذالک کاربرد اشعه UV به‌عنوان اکسیدکننده قوی آغاز شده است. اخیراً تعداد کمی مؤسسه تحقیقاتی در زمینه ضد‌عفونی آب استخرها، آب مخازن ذخیره و پیش تصفیه آب خام استفاده از این اشعه را آغاز نموده‌اند. کلیه این اقدامات در جهت توسعه بهداشت عمومی در چین می‌باشد مع‌هذا راندمان مؤثر این اقدامات در گرو اقدامات حمایتی دولت در زمینه توسعه استانداردها ودستورالعمل‌های نظارتی مورد لزوم خواهد بود.

 

سیروس محمودی مدیر نظارت بر بهره‌برداری تأسیسات فاضلات شرکت آب و فاضلاب استان تهران

ماهنامه مهرآب

آب سخت شامل مقدار قابل توجهی از ترکیبات فلزات مربوط است. حتی آب های نوشیدنی هم از نظر شیمیایی خالص نیستند. با وجودی که ذرات جامد معلق از بین برده شده و باکتری های مضر نابود شده اند اما خیلی از مواد در محلول باقی مانده اند. در واقع آب به صورت کاملا خالص برای نوشیدن مطبوع نیست بلکه ناخالصی ها طعم آب را مشخص می نمایند.
لفظ خالص، به معنی حالتی از آب، که هیچ ماده ای با غلظت کافی برای آن که از مورد استفاده قرار گرفتن آب برای منظورهای طبیعی جلوگیری کند، وجود نداشته باشد.
استفاده طبیعی از آب عبارتند از:
1- زیبایی و تفریحی
2- ذخیره آب مصرفی عمومی مردم
3- محیط زیست آبی جانوران (ماهی ها)
4- کشاورزی
5- صنعت
هرماده و جسمی که مانع استفاده طبیعی از آب شود، به عنوان آلوده کننده آب تلقی می شود. مسئله آلودگی آب به صور مختلف و پیچیده ای ایجاد می شود، زیرا استفاده طبیعی از آب گوناگون است. آبی که برای بعضی استفاده های خاص مناسب است نباید آلوده باشد.

2- وسعت آلودگی آب:
انجمن حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا برآورد کرده که تقریبا یک سوم جریان آب جهان به طور مشخص آلوده و اصل حفظ کیفیت آب بر هم زده شده است. در این برآورد آلودگی به عنوان یک زیان مطرح شده که بر خواص شیمیایی و فیزیکی آب لطمه وارد می کند.

3- طبقه بندی آلوده کننده های آب
نشانه های آلودگی آب حتی با سطحی ترین توجه مشخص می شوند. برای مثال نوشیدن آب طعم بد می دهد، توده های علف های هرز آبی در حجم زیادی از آب رشد می کنند. آب کنار دریاها، اقیانوس ها، رودخانه ها و دریاچه ها بوی ناخوشایندی منتشر می سازند. منشا این مشکلات باید به منابع و انواع بسیاری از آلوده کننده ها نسبت داده شود. آلوده کننده های آب به 9 دسته طبقه بندی شده اند:
1- زباله های متقاضی اکسیژن
2- عوامل بیماری زا
3- مواد غذایی گیاهی
4- ترکیبات آلی سنتز شده (مصنوعی)
5- نفت
6- مواد شیمیایی معدنی و کانی ها
7- رسوبات
8- مواد رادیو اکتیو (پرتوزا)
9- گرما

1- زباله های متقاضی اکسیژن (اکسیژن خواه):
اکسیژن حل شده در هر نوع آبی لازمه زندگی برای اجتماع گیاهی و حیوانی می باشد و بقاء آنها بستگی به توانایی آب در نگهداری کمترین غلظت معین از این ماده حیاتی دارد.
آب زمانی به عنوان آلوده شده طبقه بندی می شود که غلظت Do (غلظت اکسیژن محلول) به زیر سطح مورد نیاز برای بقاء زیست طبیعی در آن بیاید.
بدیهی است که آلوده کننده های (فاضلاب تصفیه نشده شهری، مواد خارج شده از انبارها، فرایند پس مانده های غذایی) اگر اکسیژن محلول به طول کامل و به سرعت تخلیه شود باید دارای غلظت بالایی در آب باشند. این مسئله به خصوص برای قسمت هایی از آب که معمولا کمترین اکسیژن حل شده را دارند بحرانی و خطرناک می شود.
سهم حیوانات اهلی در تولید زباله های متقاضی اکسیژن به اندازه 9/1 بیلیون نفر می باشد.

2- عوامل بیماری زا:
آب دارای پتانسیل حمل موجودات ریز بیماری زا که سلامتی و زندگی را به خطر می اندازند می باشد. میکربهای بیماری زا متناوبا در سراسر آب منتقل می شوند و می توانند باعث عفونت در ناحیه روده (تیفوئید، اسهال خونی، پاراتیفوئید، وبا) شوند و مسئولیت ایجاد بیماری فلج اطفال و یرقان را بر عهده دارند. از لحاظ تاریخی اولین دلیل برای کنترل آلودگی آب ها، جلوگیری از بیماری هایی است که مولد آنها در آب وجود دارد. عوامل ایجادکننده بیماری را نمی توان کنترل و سلامت کامل را تامین کرد.
روزانه بیلیون ها از موجودات توسط افراد دفع می شود. این ساکنین مدفوع انسان یک محیط زیست را با این شرایط در آبهای طبیعی پیدا نمی کنند تا تولید مثل کنند و به سرعت از بین می روند.
اهم بیماری هایی که توسط آبهای آلوده به انسان سرایت می کنند شامل:
الف: بیماری انگلی (لیپتوسپیرا ایکترو هموراژه) که به تب یا ویل معروف شده است.
ب: کرم ها، تخم کرم هایی مانند اسکاریس، تریکوسفال (کرم شلاقی) و کرم قلابدار ممکن است از طریق خاک و آب آلوده به آنها وارد بدن انسان شود و ایجاد بیماری نمایند.
ج: بیماری وبا
د: بیماری های ویروسی (آب در انتقال دو نوع ویروس پولیویروس و هپاتیت عفونی نقش موثری ایفا می کند).

3- مواد غذایی گیاهی:
مواد غذایی عامل محدود کننده مهمی در رشد همه گیاهان است. در کنار عوامل دیگر سرعت و فراوانی رشد گیاهان متناسب با مقدار ماده غذایی در دسترس است. مشخص شده که پانزده تا بیست عنصر برای رشد گیاهان سبز مورد نیاز است.
بیش از 70 درصد از ترکیبات فسفره در فاضلاب ها در اثر استفاده از شوینده های خانگی ایجاد می شود و باید اقدام کنترل کننده ای روی این مسئله انجام گیرد.

4- ترکیبات آلی سنتز شده:
تولید ترکیبات آلی شیمیایی بعد از جنگ جهانی دوم در دنیا به میزان قابل توجهی افزایش یافت. ترکیبات موجود شامل مواد سوختنی، پلاستیک ها، نرم کننده ها، فیبرها، الاستومرها، حلال ها، شوینده ها، رنگ ها، مواد ضد آفت، افزودنی های غذایی و داروها می باشند که از بین آن ها شوینده ها و مواد آفت کش از اهمیت ویژه ای برخوردارند.
از آنجایی که استفاده از این ترکیبات شیمیایی به سرعت در حال توسعه است، عوامل مشخص نظیر ، انتشار، نابودی و میزان خطر باید مورد بررسی قرار گیرد.

5- نفت:
در سال 1859 اولین چاه نفت با استخراج موفقیت آمیز در پنسیلوانیا بهره برداری شد. در حال حاضر سالانه بیش از چند بیلیون بشکه نفت خام در دنیا مورد بهره برداری قرار می گیرد. تولید، توزیع و استفاده سالانه از یک چنین مقدار زیادی نفت باعث ایجاد پی آمدهای محیطی می شود.

6- مواد شیمیایی معدنی و کانی ها:
این گروه از آلوده کننده های آب شامل نمک های معدنی و اسیدهای معدنی و ترکیبات فلزی است. حضور این آلوده کننده ها در آب سه نتیجه عمومی شامل اسیدیته، شوری و سمی بودن آب را فراهم می آورد.
خاصیت اسیدی (اسید یته): با اهمیت ترین منابع برای افزایش دادن اسید یته شامل زهکشی معادن و باران اسیدی است.
شوری: شوری آب مشاهده غیر معمولی نمی باشد بلکه حدود 97 درصد از کل آب های جهان در اقیانوس ها و دریاها به صورت آب نمک هستند و 3 درصد باقیمانده آب شیرین نامیده می شود.
سمیت: خاصیت سمی تعدادی از ترکیبات معدنی خصوصا عناصر سنگین فلزی سال ها شناخته شده است. تعدادی از این ترکیبات که خواص مطلوبی دارند، مرتبا تولید می شوند. احتیاط لازم ، ضامن امنیت اشخاصی است که در امر تولید درگیرند.
سمی ترین این مواد در محیط زیست، شامل مواد حاوی جیوه ، سرب، کادمیوم، کروم و نیکل می باشند. این فلزات در بدن موجودات زنده جمع و به مدت زمان طولانی باقی می مانند و به عنوان مجموعه سم عمل می نمایند.

7- رسوبات:
رسوبات یکی از انواع آلودگی ها که به طور طبیعی در فرآیندهای فرسایشی به وجود می آیند. رسوبات در اثر این فرآیند ها موجب آلودگی گسترده آب های سطحی می شوند.
تاثیرات زیان آور رسوبات در آب عبارتند از:
الف:کانال های چشمه ها، بنادر و مخازن پر می شوند. کانال ها سرریز شده و عمق آن ها تغییر می کند و عمر مفید مخازن آب کم می شود.
ب: جانوران آبزی رانابود می کند. رسوبات ته نشین شده تعداد ماهی ها و جانوران صدف دار را کاهش می دهد و زیستگاه های آن ها را می پوشاند.
ج: نفوذ نور به درون آب را کاهش می دهد. کاهش نفوذ نور خورشید به داخل آب موجب کاهش فرآیند فتوسنتز توسط گیاهان می شود.
د: آب را تیره می کند. این موجب افزایش هزینه لازم برای تصفیه آب می شود.

8- مواد رادیو اکتیو ( پرتوزا)
بعضی از عناصر دارای هسته بسیار ناپایدارند که خود به خود به اجزاء کوچک تر تجزیه می شوند و انرژی تابشی زیادی تولید می کنند.
تشعشع این فرایندهای تجزیه ای مواد رادیو اکتیو بسیار خطرناک و حتی مرگ آور است.
خطرناک ترین هسته های رادیو اکتیو، هسته های رادیو اکتیو با نیمه عمر متوسط هستند. عناصر رادیو اکتیو (پرتوزا) در هنگام تجزیه هسته های خود، اشعه های آلفا، بتا پخش پوزیترون نوترون و اشعه گاما ساطع می نمایند.

9- گرما
گرما معمولا از نظر بیشتر مردم، یک آلوده کننده و حداقل به عنوان یک عامل فاسد کننده شیمیایی نیست، گرچه افزایش دمای آب بدن سبب تاثیرات زیانباری به بزرگی بسیاری آلوده کننده های شیمیایی می شود.
سرعت هر واکنش شیمیایی، شامل تنفس آبزیان و اکسایش تقریبا با افزایش دما به ازاء هر 10c دو برابر می شود. در آب های آلوده شده حرارتی، ماهی ها به علت افزایش سرعت تنفس به اکسیژن بیشتری نیاز دارند. تهدید بیشتر به زندگی آبزیان از طریق کلرینه کردن آب های سرد برای استفاده می باشد. این کار برای جلوگیری از رشد باکتری ها انجام می شود. کلر به روی موجودات زنده محیط تاثیر می گذارد. کلر، موجودات زنده میکروسکوپی را که بعضی از زنجیره های غذایی اهمیت دارند از بین می برد

فاضلاب

فاضلاب یا گنداب ممکن است خانگی یا ترکیبی از فاضلاب خانگی، فاضلاب صنعتی و کشاورزی نیز باشد. در این بحث، بیشتر فاضلاب ناشی از فعالیت های خانگی، مورد نظر است. این فاضلاب، آبی است که مواد زائد بدن انسان (مدفوع وادرار) و فاضلاب حاصل از اقدامات بهداشتی مانند استحمام، شستشوی لباس، پخت و پز و دیگر مصارف آشپزخانه را تشکیل می دهد. حجم فاضلاب تولیدی دراجتماعات به موارد زیر بستگی دارد :
1 ـ عادات فردی: هر چه میزان مصرف آب مردم بیشتر باشد فاضلاب تولیدی آن هابیشتر خواهد شد.
2 ـ نوع شبکه گردآوری فاضلاب (ترکیبی یا مجزا): در نوع ترکیبی حجم فاضلاب بیشتر خواهد شد.
3 ـ تغییرات فاضلاب در زمان

ترکیب فاضلاب
فاضلاب تقریبا 9/99 درصد آب و حدود یک دهم در صد مواد جامد در برداردکه بخشی از آن مواد آلی و بخش دیگر مواد معدنی جامد به حالت محلول یا معلق در آب می باشند. بوی بد فاضلاب اغلب به علت مواد آلی موجود در آن می باشد. این مواد بیشتر قابل تجزیه میکروبی هستند و بعضا تجزیه میکروبی منجر به تولیدبوی نامطبوع می شود. علاوه بر مشکل تولید بو فاضلاب های دریافت کننده مدفوع انسانی و حیوانات زنده در بردارنده عوامل بیماری زا هستند که از نظرآلودگی محیط بویژه منابع آب و خاک فوق العاده اهمیت دارند. طبق پژوهش های انجام شده هر گرم مدفوع حدود یک میلیون عدد اشریشیاکلی، حدود 2/2 x 107 عدد استرپتوکوک و مقادیر قابل توجهی اسپورکلستریدیوم پرفرنجس و انواع موجودات زنده بیماری زای دیگر نیز در بردارد.

شدت آلودگی یا قدرت فاضلاب
هر چقدر مواد زائد موجود در فاضلاب بیشتر باشد، قدرت آلایندگی فاضلاب یا شدت آلودگی آن بیشتر است.
معمولا شدت وضعف فاضلاب ازنظرموادآلی موجود درآن برحسب معیارهای زیر سنجیده می شود:
الف) اکسیژن مورد نیاز زیست شیمیایی  BOD5
(Biochemical Oxygen Demand)
این معیار مهمترین ابزار سنجش مواد آلی قابل تجزیه زیست شناختی است که در مورد فاضلاب کاربرد متداول دارد. در این روش مقدار اکسیژن مورد نیاز برای اکسیداسیون مواد آلی فاضلاب توسط باکتری ها بدست می اید. با استفاده از اندازه گیری مقدار اکسیژن مورد نیاز، غلظت مواد آلی موجود در فاضلاب که قابل اکسیداسیون باکتریایی است بدست می اید. (تجزیه پذیری زیست شناختی) 0 مقدار BOD معمولا براساس پنج روز درحرارت 20 درجه سانتی گراد بیان می گردد. این مقدارهمان اکسیژن مصرف شده در طول اکسیداسیون فاضلاب، در زمان پنج روز و حرارت 20 درجه است.
ب) نیاز شیمیایی به اکسیژن (Chemical Oxygen Demand) COD
در این روش مقدار اکسیژن متناسب برای تجزیه و تثبیت شیمیایی مواد آلی را اکسیژن مورد نیاز تجزیه شیمیایی یا اصطلاحا COD گویند. این معیار از طریق اکسیداسیون فاضلاب توسط محلول اسید دی کرمات، تقریبا تمام مواد آلی موجود در فاضلاب را به گاز کربنیک و آب، اکسیده می نماید که در این واکنش معمولا حدود95% اکسیداسیون مواد آلی صورت می گیرد.
ج) مواد جامد معلق (Suspended Solids) SS
مواد جامد معلق یکی دیگر از نشانگرهای کیفیت فاضلاب از نظر غلظت مواد می باشد این مواد ممکن است از 100 تا 500 میلی گرم در لیتر در فاضلاب متغیر باشد.

انواع فاضلاب
فاضلاب از نظر منشاء آن ممکن است خانگی، صنعتی، کشاورزی یا به صورت ترکیبی باشد. از نظر خصوصیات فیزیکی شیمیایی و بیولوژیکی و قدرت آلایندگی دارای چهار حالت ضعیف، متوسط، قوی و خیلی قوی می باشد.
اهمیت بهداشتی فاضلاب به عواملی نظیر وجود عوامل شیمیائی و عوامل بیماری‌زای زنده ومواد آلی متعفن که علاوه بر ایجاد بیماری های مختلف موجب تعفن و بدمنظر شدن محیط نیز می گردد، بستگی دارد.
عوامل باکتریایی نظیر ویبریوکلرا، سالمونلاتیفی، سالمونلا پاراتیفی، شیگلا، باسیل سیاه زخم، لپتوسپیرا، عوامل ویروسی نظیر انواعی از هپاتیت ها، عوامل تک یاخته ای نظیر آمیب ژیاردیا و تخم انگل های پریاخته ای نظیر کرم شلاقی، آسکاریس و000 از طریق فاضلاب و لجن فاضلاب مصرف شده باعث ایجاد بیماری می شود.
از نظر اقتصادی علاوه براینکه آب تبدیل شده به فاضلاب به خودی خود غیرقابل استفاده شده است، خود نیز باعث آلودگی منبع آب سطحی و زیرزمینی می شود و بنابراین آب به عنوان منبع حیاتی محدود با کمبود شدیدی که در جهان دارد در معرض تهدید قرار گرفته است. با توجه به مخاطرات بهداشتی و ملاحظات اقتصادی توجه به تولید، جمع آوری و بهسازی فاضلاب امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.
پرداختن به امر کم خطر نمودن فاضلاب و یا انجام اقداماتی در جهت صدور جواز تخلیه آن ها در محیط یا استفاده مجدد از فاضلاب، تصفیه فاضلاب نامیده می شود. چراباید فاضلاب را تصفیه کنیم ؟ این سوالی است که خود،جای بحث دارد

علل لزوم تصفیه فاضلاب
فاضلاب می بایست قبل از اینکه در مرحله نهایی به آبهای پذیرنده دفع گردد، تصفیه شود تا اینکه:
الف) بیماری های واگیر ناشی از آلودگی های فاضلاب مهار و بهداشت عمومی تامین گردد.
ب) حفظ منابع آب، از طریق عدم آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی و در صورت امکان استفاده مجدد از بخش عظیمی از آب مصرف شده برای مصارف خاص نظیرفعالیت های کشاورزی و پرورش آبزیان.
ج) حفظ محیط زیست

اهداف ویژه تصفیه فاضلاب
فاضلاب را به روش های متعددی تصفیه می کنند. در بین این روش ها، تصفیه زیست شناختی، رایج تر است. هدف از تصفیه فاضلاب به نوعی همان پاسخ سئوال " چرا فاضلاب را تصفیه کنیم" می باشد. اما اگر به صورت ویژه به آن نگاه شود، هدف از تصفیه فاضلاب عبارت است از:
الف) تثبیت مواد آلی.
ب) تولید پساب قابل تخلیه در محیط و محافظت از محیط زیست.
ج) استفاده مجدد از آب و مواد جامد ناشی از تصفیه فاضلاب.

روش های متداول در تصفیه فاضلاب
تجزیه و تثبیت مواد آلی موجود در فاضلاب اغلب از طریق فرایندهای زیست شناختی، به دو روش هوازی و بی هوازی صورت می گیرد.
الف - روش های متداول هوازی در تصفیه فاضلاب
روش های متداول هوازی در تصفیه فاضلاب عبارتند از:
لجن فعال، لاگول هوادهی، صفحات چرخان بیولوژیکی، حوضچه های جلادهی و صافی چکنده.
ب - روش متداول بی هوازی در تصفیه فاضلاب
روش متداول بی هوازی در تصفیه فاضلاب عبارتند از:
سپتیک تانک، برکه های بی هوازی، UASB و 000 هر کدام از فرایندهای مزبور ممکن است مراحل مقدماتی و پایانی به صورت تکمیلی داشته باشند. از نگاه دیگر ممکن است مراحل تصفیه فاضلاب به صورت اولیه، ثانویه و پیشرفته انجام شود.

در صورتی که مقدار اکسیژن محلول در آب کمتر از حداقل مجاز برای زندگی جانداران آبزی باشد، آن آب ، آلوده تلقی می‌گردد. وجود مواد آلی در آب ، موجب مصرف و تقلیل مقدار اکسیژن محلول می‌گردد. غالب ترکیبات آلی موجود در آب دارای کربن هستند و فعل و انفعال مهمی که در محیط آبی به کمک باکتریهای خاصی انجام می‌پذیرد به ترتیب زیر است:


در این واکنش به ازاء 12 گرم کربن ، 32 گرم اکسیژن مصرف می‌شود. اگر فرض کنیم که مقداری روغن که حاوی 12 گرم کربن بوده ، در آب ریخته شود، با در نظر گرفتن حداکثر مقدار اکسیژن محلول در آب در شرایط معمولی (میلیگرم در لیتر) این مقدار روغن آبی در حدود 3555 لیتر را فاقد اکسیژن نموده و به معنی دیگر کاملا آلوده می‌نماید.

 
میزان مواد آلی در فاضلابها

بطوری که قابل پیش بینی است فاضلابها و پس آبها حاوی مقدار بسیار زیادی مواد آلی است. تقریبا آثار کلیه مواد مصرف در زندگی اجتماعی و همینطور صنایع ، در فاضلابها وجود دارد. تخلیه فاضلابها و پس آبها در آبهای معمولی آنها را به سرعت آلوده می‌کند و این در واقع زاییده وجود مقادیر بسیار زیاد مواد آلی در فاضلابها و پس آبها.
اکسیژن مورد نیاز جهت اکسیداسیون یک فاضلاب

اکسیژن مورد نیاز جهت اکسیداسیون یک فاضلاب ، پس آب و یا آب آلوده معیار مناسبی برای آگاهی از حدود مقدار مواد آلوده کننده موجود در آنهاست. دو روش تعیین میزان آلودگی که بر اساس یاده شده در بالا متکی هستند، تحت عناوین COD و BOD شناخته شده‌اند.

    (BOD (Biochemical Oxygen Demand:

BOD یک فاضلاب ، پس آب و یا آب عبارت است از میزان اکسیژن مور نیاز میکرو ارگانیسمها در اکسیداسیون بیوشیمیایی مواد آلی موجود در آن. در حقیقت BOD تعیین کننده مقدار اکسیژن مورد لزوم برای ثبوت بیولوژیکی مواد آلی نمونه مورد نظر خواهد بود. اگر BOD آبی در حدود 1 میلیگرم در لیتر باشد، آب خوب و اگر به حدود 3 برسد مشکوک و بیشتر از 5 ، آلوده است.

    (COD (Chemical Oxygen Demand:

COD یک فاضلاب ، پس آب و یا آب آلوده ، عبارت است از میزان اکسیژن مورد نیاز برای اکسیداسیون مواد قابل اکسیداسیون موجود در آن. مقدار COD معمولا با استفاده از یک عامل اکسید کننده قوی در محیط اسیدی قابل اندازه گیر است. تعیین BOD با وجود ارزش فراوان به همراه دو نکته ضعف اساسی است. اولی طولانی بودن مدت آزمایش و دومی امکان مسموم شدن میکرو ارگانیسمهای مورد نظر در تماس با مواد آلوده در این مدت طولانی ، از اینرو COD ارزش فراوانی پیدا می‌کند.
درجه بندی فاضلابها

فاضلاب آبها بر حسب مقدار BOD درجه بندی می‌شود. فاضلابهایی که BOD آنها به ترتیب در حدود 210 ، 350 و 600 میلیگرم در لیتر هستند، فاضلابهای ضعیف ، متوسط و قوی هستند. برای جلوگیری از آلودگی آبها در بیشتر نقاط جهان ، هیچ فاضلابی حتی بعد از تصفیه در صورتیکه BOD آن بیش از 20 میلیگرم در لیتر باشد، مجاز به ورود به جریانهای سطحی و یا زیر زمینی نیست.

 
فاضلابهای غیر انسانی

باید دانست که در طبیعت تنها انسان نیست که با تولید فاضلاب یا پس آب باعث آلودگی آبها می‌شود. بلکه فعالیت حیوانات نیز در این آلوده سازی بسیار مؤثر است. در صورتیکه به عنوان مبنای مقایسه ، میزان آلودگی انسان را معادل یک BOD فرض کنیم، حیوانات دیگر نظیر اسب ، گاو ، گوسفند ، خوک و مرغ خانگی به ترتیب 11.3 ، 16.4 ، 2.5 ، 1.9 و 0.91 خواهند بود.
تخلیه بی رویه فاضلابهای صنعتی در آبهای سطحی

تخلیه بی رویه و پس آبهای صنعتی (و همینطور غیر صنعتی و کشاورزی) در آبهای سطحی ، موجب مرگ و میر حیوانات آبزی بخصوص ماهیها می‌گردد. جالب توجه است که تلاشی اجساد همین حیوانات خود مزید بر علت موجب آلودگی هر چه بیشتر می‌گردد. از دیگر اثرات مهم این فاجعه تبدیل فعالیت باکتریهای آب از حالت هوازی (Aerobic) یعنی توأم با مصرف اکسیژن به حالت بی هوازی (Anaerobic) و بدون نیاز به اکسیژن می‌باشد.

فعالیت باکتریهای بی هوازی ، توام با پیدایش نامطبوع و مواد قابل اعتراض است، بطوری که بوی زننده‌ای دارد و قابل اشتعال است. بدبو و بویی نظیر تخم مرغ گندیده دارد و ، سمی خطرناک بوده و بوی تند سیر می‌دهد. بطور کلی غالب محصولات از فعالیت باکتریهای بی هوازی برای زندگی دیگر موجودات بخصوص موجودات آبزی ، مضر است.
مواد شیمیایی ، ایجاد کننده اصلی فاضلاب صنعتی

از مهمترین و شناخته شده ترین مواد شیمیایی که در ابعاد وسیعی مصرف عمومی دارد و به علل مختلف ایجاد آلودگی می‌کند، عبارت از شوینده‌ها (Detergents) است. از حدود سالهای 1940 ، شوینده‌های مصنوعی وارد بازار مصرف شدند که مهمترین آنها عبارت بود از الکیل بنزن سولفانات. این نوع شوینده‌ها دارا یک نکته ضعف مهمی هستند که عبارت از عدم تجزیه آنها توسط مکرو ارگانیسمها است. وجود این مواد در آب باعث ایجاد کف می‌گردد و این کف باعث مشکلات فراوانی برای عمل تصفیه است و در ضمن باعث کندی عمل فتوسنتز می‌گردد.

استفاده از این شوینده‌ها بعدها در آمریکا و اروپا ممنوع شد تا سرانجام در سال 1965 شوینده جدیدی با نام LAS به بازار آمد که نکته ضعف مذکور را ندارد و توسط میکرو ارگانیسمها تجزیه می‌گردد. ترکیبات ازت دار نیز از طرق مختلف بویژه کودهای شیمیایی وارد فاضلابها می‌گردد. فسفر و ازت که از طریق فاضلاب وارد آب دریاچه‌ها می‌گردد و به علت تغذیه خوب گیاهان آبی پدیده‌ای به نام مسن شدن ایجاد می‌کند و ا ایجاد و ته نشین شدن لجن و گل و لای از عمق این دریاچه‌ها کاسته می‌شود و یکی از مهمترین اثرات نامطلوب این پدیده ، کاهش شدید اکسیژن آبهاست که منجر به تبدیل باکتریهای هوازی به بی هوازی می‌گردد

 












جهت اطلاع از مطالب به روز سایت به کانالهای ما در شبکه های اجتماعی بپیوندید.



   

(جهت دسترسی به مطالب به روز به سمت چپ سایت بخش آخرین مطالب مراجعه کنید)