سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط
سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

پسماند و زباله بیمارستانی

پسماندهای بیمارستانی


پسماندهای بیمارستانی( زباله های عفونی)

 


مقدمه:

با وجود روشهای نوین جهت دفع پسماندهای بیمارستانی در بسیاری از مناطق کشور دفع این پسماندهای خطرناک همچنان به روش سنتی و از طریق " دفن " صورت می‌گیرد. دفن پسماندهای بیمارستانی ،علاوه بر آلودگی‌های زیست محیطی و آبهای زیرزمینی ، خطر گسترش برخی از بیماریها را در پی دارد. دفن پسماندهای بیمارستانی و عفونی به شیوه های کنونی در کشور می تواند عواقب وپیامدهای جبران ناپذیری بدنبال داشته باشد. استفاده از دستگاه زباله‌سوز و حتی پلاسماکردن نیز با تکنولوژهای روز جهان فاصله بسیاری دارد و لازم است جهت امحاء پسماندهای بیمارستانی از شیوه های نوین و جدید و استاندارد بهره جست. درحال حاضر در بیشتر کشورهای دنیا دفن پسماندهای بیمارستانی به روش بی خطر کردن واستریل کردن صورت می‌گیرد و این شیوه جایگزین دفع کردن پسماندهای بیمارستانی از طریق پلاسما کردن و دستگاه زباله سوز ، شده است. دفن پسماندهای بیمارستانی به روش کنونی و همچنین استفاده از زباله سوزبه دلیل آلودگی‌هایی که به همراه دارد به عنوان یک بحران جدی تلقی می‌شود. در زمان حاضر پسماندهای عفونی مراکزبهداشتی درمانی ، مطب ها و آزمایشگاههای تشخیص طبی ومراکز درمانی از جمله بیمارستانها با زباله‌های شهری امحاء می‌گردد که بر بهداشت وسلامت مردم تاثیرگذار است. پسماندهای شهری قابل بازیافت و تبدیل به کودوقابل استفاده در سطح شهر می باشد و به این علت مخلوط نمودن پسماندهای شهری و بیمارستانی تهدیدی است برای بهداشت شهروندان وکارکنان بخش خدمات شهری شهرداریها وسازمامنهای مدیریت پسماند که با این قبیل پسماندها درتماس می باشند. کشورهای پیشرفته وتوسعه یافته پیش از این از زباله سوز وسپس از طریق پلاسما ، اقدام به امحاء پسماندهای عفونی می‌کردند. در حال حاضر با استفاده از سیستم های استریل کردن و بی خطرسازی  اقدام به دفع پسماندهای بیمارستانی می‌کنند. خرید تجهیزات برای بی‌خطرکردن پسماندهای بیمارستانی به روش روز دنیا، مستلزم اعتبارات زیادی است که می بایست ار طرف دولت تامین گردد.

 

 

 

 

 


 

پسماندهای بیمارستانی یک معضل:

پسماندهای بیمارستانی شامل پسماندهای عفونی، پسماندهای پاتولوژیک، اجسام تیزوبرنده، پسماندهای دارویی، پسماندهای سرطان‌زا، پسماندهای شیمیایی، پسماندهای رادیواکتیو، کپسول‌های حاوی گازهای پرفشار و پسماندهای حاوی فلزات سگین هستند.پسماندهای خطرناک و از بین بردن آنها،‌ یکی از معضلات نگران‌کننده و مهمی است که توجه ویژه برنامه‌ریزان و مدیران شهری را می‌طلبد.کارشناسان محیط زیست و شهری معتقدند مدیریت پسماندها با توجه به مشکلات خاص خود بیانگر وضعیت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یک کشور است و نیاز به طراحی دقیق و آینده‌نگر دارد.

      تاکنون اقدامات زیربنایی مهم واساسی برای ازبین بردن ونابودکردن پسماندهای بیمارستانی صورت نگرفته است و هنوز شیوه های موقتی که برای مناطق کوچک کار برد دارد،مورداستفاده قرارمی گیرد. پسماندهای ویژه طبق قانون مدیریت پسماند، مصوبه 9 خرداد 1383 شامل چند گروه اصلی می باشد. مهم‌ترین این گروه پسماندها،‌ پسماندهای بیمارستانی بوده که نقش بسزایی در به خطر انداختن سلامت شهروندان دارد.اصول درست این شیوه ها در استانداردهای ناظر بربهداشت محیط وحفاظت محیط ‌زیست از قبیل استاندارد EPA مربوط به ایالات متحده آمریکا و راهنمای EC  مربوط به اتحادیه اروپا است.بیمارستان‌ها و مراکز درمانی با توجه به وظیفه اصلی آنها که حفظ وتأمین سلامت شهروندان است باید مراقب آسیب‌های بهداشتی و زیست‌محیطی که به وجود می‌آورند، باشند. در این استانداردها به آسیب‌های زیست‌محیطی پرداخته شده است و سازمان جهانی  بهداشت(WHO) در این زمینه و همچنین اثرات بهداشتی آنها در سال 1999 میلادی با انتشار مجموعه‌ای اقدام به طرح راهنمایی‌هایی برای تمامی کشورها کرده است.چنانچه در زمینه دفع پسماندهای ویژه تصمیمی گرفته می‌شود، نباید این تصمیم ها  مشکلات مراکز درمانی را به مشکلات شهری اضافه نماید..بر اساس طبقه‌بندی سازمان جهانی بهداشت پسماندهای بیمارستانی شامل پسماندهای عفونی، پاتولوژیک، اجسام تیزوبرنده ، دارویی، سرطان‌زا، شیمیایی، رادیواکتیو، کپسول‌های حاوی گازهای پرفشار و پسماندهای حاوی فلزات سنگین هستند. در این زمینه براساس آمار و ارقام منتشر شده،  بیمارستان‌ها ومراکزدرمانی بیشترین مقدار پسماندهای خطرناک را تولید می‌کنند. میزان تولید پسماندها، وابسته به عوامل زیادی  همانند درآمد سرانه و استانداردهای بهداشتی کشورهاست بر پایه همین امر، در کشورهای با درآمد متوسط و کم، تولید زباله کمتر از کشورهایی است که درآمد سرانه آنها بالاتر است. در مراکز درمانی که طرح مدیریت تفکیک اجزاء پسماند در آنها اجرا می‌شود، میزان پسماندهای خطرناک تولید ی، نسبت به مراکز درمانی که فاقد مدیریت تفکیک پسماندها هستند، بسیار کمتر است.«شوربختانه به دلیل  نهادینه نشدن فرهنگ تفکیک اجزاء پسماند در مبداء تولید و عدم درک این مسئولیت توسط مدیران مراکز درمانی، میزان تولید پسماندهای بیمارستانی در کشورمان، رقم بسیار بالایی بوده به طوری که در سال‌های اخیر با توجه به رشد فزاینده آن ، ‌شهرهای بزرگ کشور را دچار بحران نموده است. براساس برآوردهای سازمان جهانی بهداشت در صورت تفکیک مناسب پسماندها، پسماندها شامل 80 درصد پسماندهای عادی مراکز درمانی، 15 درصد پسماندهای پاتولوژیکی و عفونی، یک درصد اجسام تیزوبرنده ، سه درصد پسماندهای شیمیایی و دارویی و کمتر از یک درصد پسماندها مخصوص مواد رادیواکتیو، کپسول‌های گاز، دماسنج‌های جیوه‌ای شکسته و باطری‌های استفاده شده می باشد. شیوه های از بین بردن پسماندها  شامل سوزاندن به وسیله زباله‌سوز، ضدعفونی شیمیایی، عملیات حرارتی مرطوب، عملیات حرارتی خشک، استفاده از امواج میکروویو، دفن کردن یا انباشته‌سازی و بی‌حرکت سازی است. بر پایه طرح سازمان جهانی بهداشت  (WHO)پسماندهای عفونی، پاتولوژیکی و اجسام تیزوبرنده با روشهای مختلف زباله‌سوزی از بین می‌روند و ضدعفونی شیمیایی پسماندها، روش میکروویو ، دفن کردن و تخلیه در فاضلاب‌ها برای پسماندهای سرطان‌زا، شیمیایی و رادیواکتیو انجام نمی‌شود.در این میان به جز روش دفن کردن و تخلیه در فاضلاب، تمامی روش‌های یاد شده برای از بین بردن اجسام تیزوبرنده استفاده می‌شود.معضل اساسی در زمینه پسماند های بیمارستانی مدیریت آن در مبداء، نحوه جمع آوری و حمل و دفع نهایی  آن می باشد . باتوجه به اینکه معضل اصلی در مورد پسماند های بیمارستانی عدم تفکیک اجزائ آنها در مبداء تولید می باشد که با پافشاری  و پیگیری های وزارت بهداشت تعداد کمی از بیمارستان ها، آن هم به صورت نامناسب و غیر بهداشتی عمل تفکیک را انجام می دهند. گرچه مجلس جمع آوری حمل و دفع پسماند های بیمارستانی را به عهده خود تولید کنندگان (بیمارستان ها) گذاشته است، اما تا هنگامی که بیمارستان ها ومراکز درمانی به تنهایی  ورأساً با بستن قرارداد با شرکت های خصوصی این کار را انجام ندهند، شهرداری خود را مؤظف می داند که نسبت به جمع آوری ودفع آن اقدام نماید. با این حال برخی از بیمارستان ها طرح تفکیک اجزاء پسماند را به طور کامل وصحیح انجام نمی دهند و پسماند های عفونی و عادی را با هم جمع آوری و بسته بندی می نمایند . این اقدام حجم کار و هزینه دفع پسماند را بسیار بالا می برد، چون سازمانهای مدیریت پسماند از تفکیک پسماند های عفونی از عادی اطمینان ندارند به ناچار همه پسماند های بیمارستانی را عفونی تلقی می نمایند . از سوی دیگر هزینه ای که سازمانهای مدیریت پسماند بابت این کار از وزارت بهداشت می گیرد به هیچ وجه متناسب با خدماتی که ارائه می دهد نیست. در حالی که روزانه 50 هزار تن پسماند بیمارستانی در کشور تولید می شود، تنها 11 بیمارستان کشور پسماند های خود را ضدعفونی می کنند. نظر به اینکه  براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، بیمارستان ها مسئول پسماند های تولیدی خود هستند  باید درخصوص پسمانده های تولیدی خود ونحوه دفن آنها پاسخگو باشند.عفونت در بیمارستان مسئله‌ای است که در ابعاد مختلف شایسته توجه بوده و از زوایای گوناگون قابل بررسی میباشد. جمع‌آوری و دفع پسماند‌های بیمارستانی فرایندی است که در محدود نمودن و یا کنترل انتشار عفونت‌های بیمارستانی، هم در داخل و هم در بیرون از چارچوب فیزیکی آن و در سطح جامعه بسیار موثر است .کارکنان بیمارستان و بیماران ومراجعین به بیمارستان به آسانی از این مسئله متاثر میشوند، و آحاد مردم نیز در سطح جامعه بطور تصادفی و ناخواسته در معرض آن قرار میگیرند. برای جلوگیری و یا به حداقل رساندن آسیب‌های انسانی، اجتماعی و بهداشتی ناشی از جمع‌آوری و دفع غیراصولی پسماند‌های بیمارستانی، نخست تعریف و طبقه‌بندی پسماند های بیمارستانی ارائه میشود و سپس ابزار و شیوه‌های مطمئن‌تر جمع‌آوری، نگهداری، انتقال و معدوم نمودن آنها مورد بررسی قرار میگیرد. در بررسی همه جانبه تلاش میگردد تا توصیه‌های کاربردی لازم برای مقابله با پسماند‌های بیمارستانی و شیوه های برخورد با آنها ارائه گردد. کنترل مواد زاید جامد و از آن جمله پسماند های سمی و خطرناک که بخشی از آنرا پسماند های بیمارستانی تشکیل می دهد یک امر اجتناب ناپذیر در مدیریت موادزائدجامد شهری است. تولید همه روزه هزاران تُن پسماند در مناطق مختلف کشور با همه تنوعی که از نظر آلودگی دارند مسئله ایست که با توجه به افزایش جمعیت و توسعه صنعت و تکنولوژی می بایستی در صدر برنامه های بهداشت و محیط زیست کشور قرار گیرد. بدین لحاظ و باتوجه به اهمیت مسئله در این مقوله ابتدا مواردی چند از خطرات بهداشتی، نوع و میزان پسماند و سپس سیستم های جمع آوری و دفع، مورد توجه قرار   می گیرد.

 


 

 

 

 

 

 

 

 

تعریف پسماند های بیمارستانی وپزشکی:

پسماندهای پزشکی یا بهداشتی Health- Care Wastes ، کلیه پسماندهای  تولیدشده توسط واحدهای تأمین وحفظ سلامت، مؤسسات تحقیقاتی وآزمایشگاهها را دربر می گیرد.یا به عبارت دیگر به کلیه پسماندهای عفونی وزیان آور ناشی از بیمارستانها، مراکز بهداشتی ودرمانی، آزمایشگاه های تشخیص طبی وسایر مراکز مشابه گفته میشود..از منابع عمده زایدات بیولوژیکی، بیمارستان ها، آزمایشگاه ها و مراکز تحقیقات پزشکی هستند. پسماند های بیمارستانی به دلیل آنکه حاوی زایدات پاتولوژیکی، مواد زاید رادیواکتیو، زایدات دارویی، مواد زاید عفونی، مواد زاید شیمیایی و بعضاً ظروف مستعمل تحت فشار هستند، از منابع عمده، زباله های خطرناک در شهرها محسوب می شوند. تکنولوژی جمع آوری، دفع و یا احیای این مواد در مقایسه باپسماند های شهری و خانگی تفاوت بسیار دارد و باید جداگانه مورد توجه قرار گیرد.پسماند های بیمارستانی  شامل موادی هستند که با توجه به نوع کار و وظیفه در هر بخش متفاوت است. مثلا پسماندهای بخش عفونی یا اتاق عمل با مواد زاید آزمایشگاه یا بخش رادیولوژی تفاوت محسوسی دارد و طبق یک بررسی، پسماند بخش های مختلف بیمارستان ها به هفت گروه تقسیم می شوند:

 1)  پسماند های معمولی بیمارستان: عموما شامل پسماند های مربوط به بسته بندی مواد و دیگر پسماند های پرسنل شاغل در بیمارستان و خوابگاه های آن هاست.

 2) زباله های پاتولوژیکی: شامل بافت ها، ارگان ها، قسمت های مختلف بدن، پنبه های آغشته به خون و چرک و مواد دفعی بدن همچون نمونه های مدفوع و ادرار و غیره جزو این گروه از مواد زاید محسوب می شوند .

3) مواد زاید رادیواکتیو: شامل جامدات، مایعات و گازها بوده و در برخی از بخش ها و آزمایشگاه های بیمارستان ها وجود دارند که جمع آوری و دفع آن ها دارای خصوصیات ویژه ای است.

 4) مواد زاید شیمیایی: شامل جامدات، مایعات و گازهای زاید می باشد که به وفور در بیمارستان ها وجود دارد، در بخش های تشخیص و آزمایشگاه ها ماحصل نظافت و ضد عفونی بیمارستان، وسایل و ابزار تنظیف و ضدعفونی به اضافه داروها و وسایل دور ریختنی اتاق عمل بخش دیگری از این فضولات را تشکیل می دهند. مواد زاید شیمیایی ممکن است خطرناک باشند. فضولات شیمیایی خطرناک در سه بخش زیر تقسیم بندی می شوند:

فضولات سمی : این فضولات با PH کمتر از 2 (به شکل اسیدی) و بالاتر از 12 (به حالت قلیایی) در پسماند های بیمارستانی وجود دارند. بخشی از داروهای اضافی و یا فاسد شده، جزو اینگونه فضولات به شمار می آیند.

 مواد قابل احتراق : شامل ترکیبات جامد، مایع و گازی شکل .مواد واکنش دهنده و موثر  در سایر فضولات که تا حدودی در زباله های بیمارستانی قابل تشخیص هستند

 از فضولات شیمیایی بی خطر می توان قندها، اسیدهای آمینه و برخی از نمک های آلی و معدنی را نام برد. اسیدهای آمینه و نمک های شیمیایی نظیر نمک های سدیم، منیزیم، کلسیم، اسید لاکتیک، انواع اکسیدها، کربنات ها، سولفات ها و فسفات ها قسمتی از مواد زاید شیمیایی هستند 

5) مواد زاید عفونی: این مواد شامل جِرم های پاتوژن در غلظت های مختلف هستند که می توانند به سادگی منجربه بیماری شوند. منشاء آن ها ممکن است پس مانده های آزمایشگاهی، جراحی و اتوپسی بیماران عفونی باشد. وسایل آغشته به جرم های عفونی در بیمارستان، شامل دستکش، وسایل جراحی، روپوش، لباس های بلند جراحی، ملحفه و غیره است. این زباله ها تقریبا 10% کل پسماند های بیمارستانی را تشکیل می دهند. از وسایل جراحی سرنگ ها، اره های جراحی، شیشه های شکسته، کاردهای کوچک جراحی و غیره را می توان در یک دسته بندی خاص منظور کرد.

6) مواد زاید دارویی: شامل داروهای پس مانده، محصولات جانبی درمان و داروهای فاسد شده یا مواد شیمیایی هستند که تا حدود زیادی در زباله های بیمارستانی وجود دارد.

7) ظروف مستعمل تحت فشار: ظروفی مثل قوطی های افشانه (آئروسُل)، گازهای کپسوله شده و غیره که اگر برای از بین بردن آن ها از دستگاه های زباله سوز، استفاده شود موجب بروز خطر  می شود زیرا در پاره ای از موارد دارای قابلیت انفجار هستند.

 

 


پسماند                                                                                            

   به مواد زائد حاصل از فعالیت های انسان و حیوان گفته می شود که معمولاً جامد بوده و غیر قابل استفاده هستند.
 انواع پسماند :
الف)  پسماندهای شهری : شامل دور ریز مواد  غذایی،  مواد جامدی مانند کارتن ،شیشه ، جعبه ، پلاستیک، نخاله های ساختمانی و مواد حاصل از جاروب کردن خیابان ها و معابر  هستند.
ب)  پسماندهای صنعتی: ناشی از فعالیت های صنعتی مثل کارخانجات رنگ سازی ، چرم سازی، قوطی سازی و ... هستند.
ج) پسماندهای خطر ناک: ‌ مواد زائد جامد یا مایعی هستند که به علت غلظت ،کمیت، یا کیفیت فیزیکی ، شیمیایی و میکروبی می توانند باعث  بیماری و مرگ و میر شوند.از مشخصات این گروه قابلیت انفجار ، احتراق ،ایجاد سوختگی ،سرطان‌زایی و.... است.
د)  زباله‌های بیمارستانی : شامل پسماندهای عادی ، بافت های و نسوج  آسیب دیده ؛ پسماند شیمیایی ، عفونی ، دارویی و رادیو اکتیو وظروف و  وسایل مستعمل است.
زایـدات مـراکـز درمـانـی و بـهـداشـتـی، کـه بـیـشـتـر در بـیـمـارستان ها ،آزمایشگاه ها و درمـانـگـاه‌هـا تـولـیـد می شوند، به علت آلوده بودن و همچنین زیان های ناشی از عدم مدیریت بهداشتی ، باعث ازدیاد و اشاعه انواع بیماری های خطرناک و مسری شده و تهدیدی جدی برای سلامت انسان و محیط زیست است .


روش هـای مـخـتـلـفـی بـرای دفـع ایـن زایـدات بـیـمـارسـتـانـی در ایـران و همچنین در کشورهای اروپایی به کار می‌رود. برای این کار ابتدا مواد زاید جامد بیمارستانی ، تعریف شده و ترکیب آن ها مشخص  میگردد و شیوه های بی خطرسازی وگندزدائی و دفع بهداشتی ایـن مواد صورت  می گیرد . امروزه برای دفع نهایی مواد زائد بهداشتی از روش  بی خطر سازی وسیستم غیر سوزی ونهایتاً دفن بهداشتی نیز  استفاده می شود .
یـکـی از مراکز تولید پسماندهای شهری، بیمارستان ها ، آزمایشگاههای تشخیص طبی ،درمانگاه ها ، مطب پزشکان ، کـلـینیک ها، مراکز تحقیقاتی پزشکی ، داروخانه ها وخانه سالمندان می باشد . مواد زاید تولید شده در این مکان ها را مواد زاید جامد بهداشتی  درمانی گویند .
بیمارستان ها و مراکز درمانی مهم ترین مراکز تولید پسماندهای بیمارستانی هستند.
مدیریت پسماندهای بهداشتی درمانی شامل کنترل تولید ،ذخیره سازی یا نگهداری موقت و جمع آوری ، حمل ونقل ،پردازش و دفع است.جلوگیری از تولید مواد زائد و مراقبت های پس از دفع و تصفیه مقدماتی ، از ویژگی‌های مدیریت مواد زائد بهداشتی درمانی است که به دلیل مخاطره آمیز بودن این مواد ، در این سیستم های مدیریتی مورد تاکید قرار گرفته است.
موارد مهم مدیریتی در این سیستم ها عبارتند از:
1) کاهش در مبداء تولید و جلوگیری از تولید بیش از حد پسماند
2)  جدا سازی  وتفکیک مواد در مبدء تولیدا و جلوگیری ازمخلوط شدن سماندهای عفونی و مخاطره آمیزبا سایر پسماندها
3)  تصفیه مقدماتی مواد مخاطره آمیز به منظور کاهش یا حذف پتانسیل خطر زایی
4) ذخیره  سازی ونگهداری موقت
5)  بسته بندی و بر چسب گذاری بر روی بسته‌ها  حاوی پسماند( مشخص نمودن نوع پسماند ، تاریخ تولید، محل تولید، وزن پسماند و..)
6)  نگهداری و نظافت   وشستشو وضد عفونی             

 7) بی خطرسازی به روش غیر سوز                 

  8)  جابجایی
9)  حمل و نقل
10) دفع نهایی

 ‌تعریف پسماندهای بیمارستانی
دربیمارستان ها ومراکز درمانی ، طیف گستده ای از پسماند، تولید می شود . پسماندهای حاصل از قسمت های اداری و آشپزخانه  از نوع پسماند عادی و خانگی است . در حالی که پسماند های ناشی از اطاق عمل ، کاملاً عفونی بوده و جزء پسماند عفونی و خطرناک به حـســاب مــی آیـنــد . در تـمــامــی بـیـمــارسـتـان هـا پسماند‌های خانگی تولید می شود .اجزایی مانند کــــاغــــذ، مــقــــوا، کــــارتــــن، مـــواد پـــلاســتــیــکـــی، پـسـمـانـدهای آشپزخانه، قوطی های کمپوت و کنسرو، میوه و گل،شیرینی و... در پسماندهای بیمارستان ها وجود دارد . این مواد در صورتی که با مواد خطرناک و عفونی مخلوط نشود، بی خطر بوده و می توان آن‌ها را همانند پسماندهای خانگی، جمع آوری و حـمـل و دفع نمود.  به این مواد، مواد زاید مشابه پسماند خانگی گویند .  ‌
اضافه بر موارد فوق الذکر، پسماندهای خطرناک هم در بـیمارستان ها ، تولید می گردد . نوع این مواد به نـوع فـعـالـیت بیمارستان بستگی دارد. برای مثال پسماند تولیدی در بیمارستان عمومی با بخش های مختلف با پسماند تولیدی در بیمارستان های روانـی یـا بـیـمـارسـتان زنان و زایمان فرق خواهد داشت .به این نوع پسماندهای تولیدی خطرناک ، پسماندهای ویژه بیمارستانی گویند .

 

ترکیب پسماند بیمارستانی
در کشورهای مختلف طبقه بندی های متفاوتی نسبت به پسماندهای بیمارستانی ارائه گردیده است . این تقسیم بندی ها بر اساس یکی از سه روش زیر است :‌
الف)  تقسیم بندی بر اساس روش دفع
ب)    تقسیم بندی بر اساس درجه خطرزایی
ج)    تقسیم بندی بر اساس منبع تولید
مـثـلاً در بـرخـی کـشـورهـای اروپـایی بر اساس منبع تولید ، پسماندهای بیمارستانی به شکل زیر تقسیم بندی شده است :
 1) پسماند ویژه بیمارستانی
2)  پسماند آشپزخانه و پسماندهای مشابه پسماند خانگی
3)  سایر پسماندها
پسماند بـیـمـارسـتـانـی بـر اسـاس احـتـمـال خـطـری کـه ایـجـاد مـی کنند به صورت‌ زیر طبقه بندی می شوند:‌
1)  پسماند شبیه مواد خانگی
2)  پسماند ویژه بیمارستانی
تنها پسماند های مخصوص بیمارستانی هستند که احتمال خطرزایی آنان بیش از پسماندهای عادی است. به همین دلیل تعیین نوع پسماند بیمارستانی در مقایسه با پسماند خانگی بسیار مهم است .

طبقه بندی پسماندهای بیمارستانی
طبقه بندی و جدا سازی پسماند های بیمارستانی به دلایل زیر الزامی است:‌
  *از بعد بهداشتی و زیست محیطی برای تأمین سلامت شاغلین، بیماران، همراهان‌، ملاقات کنندگان، عدم تداخل مواد،کنترل بهینه جمع آوری ، دفع و تصفیه .
 ‌ *از بعد اقتصادی و تکنیکی شامل در آمدهای حاصل از فروش موادی که می توانند باز یافت شوند ، صرفه جویی در حمل ونقل و مواد ضد عفونی کننده ، انضباط شغلی ، سهولت بارگیری و دفع .
عمده ترین طبقه بندی مواد زاید بیمارستانی که تا به حال بر اساس نظریه  WHO متدوال بوده است در هشت گروه به شرح زیر خلاصه  می شود.
- مواد زاید معمولی
ایـن زایـدات شـبـیـه زبـالـه هـای خـانـگـی بـوده و بـیشتر مربوط به قسمت های اداری بیمارستان هستند .از نظر حمل ونقل، مشکل خاصی ندارند و جزء مواد زاید خطرناک محسوب نمی‌شوند .
- مواد زاید پاتولوژیک  ‌
ایـن زایدات شامل با‌فت‌ها و قسمت های اعضاء  مختلف بدن هستند که در عمل نمونه‌برداری یا کالبد شکافی وجراحی ایجاد می‌شوند. این زایدات به طور بالقوه ای امکان ایجاد بیماری داشته و عامل بیماری‌زا در آن ها بسیار زیاد است .


-         پسماندهای رادیو اکتیو  ‌
این پسماندها شامل پسماندهای جامد ، مایع و گازی آلـوده بـه مـواد رادیـو اکـتـیـو هستند .کاربرد مواد رادیواکتیو در عکس‌برداری‌ها، پرتودرمانی ها و بعضی آزمایش‌ها معمول است .
- پسماندهای شیمیایی  ‌
این پسماندها شامل اشکال مگوناگونی از پسماندهای شیمیایی بوده که به طور مثال از آزمایشگاه ها و فعالیت هایی نظیر نظافت و ضد عفونی حاصل مـی شـونـد .

ایـن زایدات ممکن است خطرناک بـاشـنـد . طبق موازین بین المللی ، خصوصیات سـمــی بـودن ،خـورنـدگـی ، قـابـل اشـتـعـال بـودن واکنش دهندگی، سرطانزایی باعث طبقه بندی مـواد زاید شیمیایی در زمره مواد زاید خطرناک مـی شوند. مواد شیمیایی غیر خطرناک، موادی هـسـتـنـد کـه خصوصیات فوق را نداشته باشند. مثل قندها، آمینو اسیدها و بعضی از نمک های معدنی و آلی .

- پسماندهای عفونی  ‌
طبق تعریف پسماندهای عفونی، پسماندهایی هستند کـه قـادرند حداقل یک بیماری عفونی را منتقل ســازنــد . طبق طبقه بندی  WHO,EPA پسماند عفونی ، حـداقـل شـامـل مـواد زایـد آزمـایـشـگـاهـی نـظیر محیط‌های کشت، مواد زاید بخش های جراحی و کـالـبـد شـکـافـی و بـخـش های ایزوله است که بـیـمـاران عـفـونـی در آن بـسـتری می‌شوند .مواد زایـدی کـه از بـخـش هـای هـمودیالیز بیماران به دست می آید(‌مثل فیلترها ولوله ها، حوله های یـکـبـــار مــصـــرف، روپـــوش هــا، پـیــش بـنــدهــا و دستکش ها و... ) و نیز مواد زاید حیوانات تلقیح شده در زمره این گروه زایدات قرار دارند .
طبق نظریه  Liber man مواد زاید عفونی در  12‌نوع مشخص طبقه بندی شده اند.
1) پسماند بخش های ایزوله
بـیـمـاران ایـن بـخـش بـه دلـیـل داشـتـن بیماری عـفــونــی قــابــل انـتـقــال ، از سـایـر بـیـمـاران مـجـزا شده‌اند. بدیهی است از نظر انتقال ویروس ایدز و هپاتیت  B مراقبت های لازم در دفع زباله های خـــونــیــن و مــایـعــات بــدن بـیـمــاران بـسـتــری در بـیـمـارسـتـا ن هـا و بـخـش هـای ایـزوله ضرورت کامل دارد .
2)  پسماند محیط های کشت و دیگر عوامل عفونی
ایـــن مـــواد از آزمـــایــشــگـــاه هـــای تـشـخـیــص طـبـی‌،آزمـایـشـگـاه هـای پـاتـولـوژی و مـیـکـروب شـنـاسـی وتـحـقـیـقـاتی تولید می شوند که شامل کشت های تهیه شده از نمونه های اخذ شده از بیماران است.  نمونه های نگهداری شده برای تـحـقـیق و زایدات فرآورده های معین دارویی ، قـسمت دیگری از این مواد زاید عفونی قلمداد  می شوند.


3)  فرآورد ه های خونی
ایـن گـونـه زایـدات تـوسـط بـانـک های خون، آزمـایـشـگاه های تشخیص طبی، مراکز دیالیز و شرکت های دارویی تولید می شوند. این مواد به طـور بـالـقـوه عفونی بوده و امکان وجود عوامل بـیـمـاری زا در آن‌هـا بـسـیار زیاد است .این مواد مـمکن است  علاوه بر ویروس ایدز و هپاتیت، سایر بیماری های قابل انتقال به وسیله خون نظیر مالاریا سرخجه مادرزادی و... را منتقل کنند .
4) پسماند ناشی از اعمال جراحی و کالبد شکافی
پسماند کـه در جـریـان عـمـل جـراحی و کـالـبد شکافی به دست می آید همراه با عوامل بـیـمــاری زا بـه عـنـوان مـواد زایـد عـفـونـی تـلـقـی مـی‌شوند. از دیدگاه مراقبت های جهانی تمام مـواد زایـدیرا کـه در تـمـاس بـا خـون و جریان خـون هـسـتـنـد  باید  به عنوان پسماند عفونی تلقی کرد .
5)  پسماندهای آلوده آزمایشگاهی
ایـــن دســتـــه از پسماندها، ظــروف کـشــت و وسـایـلـی را  که برای تهیه محیط کشت و انتقال آن‌ها به کار می رود  شامل می شوند. بدیهی است پـارچـه هـایـی که در تماس با محیط های کشت هستند نیز آلوده هستند. در هر صورت مواد زاید  آزمایشگاهی شامل تمام مواد زایدی هستند که در تماس با عوامل بیماری زا بوده و ممکن است حاوی کشت‌ها و نمونه‌های آزمایشگاهی آلوده باشند            

   ‌6)  وسایل آلوده نوک تیز و برنده  ‌
مثل سوز ن ها و سرنگ ها، شیشه های شکسته، چاقوهای جراحی و نظایر آن ها .
7) پسماند بخش دیالیز ‌
این مواد زایداتی هستند که در اثر تماس با خون بیماران همو دیالیز به وجود آمده و شامل وسایل ،و ابزار و موادی هستند که به علت مصرف در این بخش ایجاد می شوند .
8) پسماندهای آلوده بخش نگهداری حیوانات  ‌
ایـن مواد شامل لاشه و قسمت های مختلف آلوده حیواناتی است که جهت انجام آزمایش های مختلف تحقیقاتی در معرض عوامل بیماریزا قرارمی گیرند.  ‌
9) پسماندهای بیولوژیک  ودارویی
ایــن پسماندها شــامــل واکـسـن هـا و سـایـر مـواد زایـدی هـسـتـنـد کـه در جـریـان تـولـیـد فـرآورده‌هـای بـیولوژیک شرکت های دارویی تولید می شوند. این مواد به علت عدم استاندارد بودن یا گذشت تاریخ مصرف و خروج از رده به بازار ، دور ریخته می شوند . بیمارستان ها و مراکز تحقیقاتی ، بیولوژیک، کلینیک ها ، داروخانه ها و... منبع اصلی مـواد زایـد بـیـولـوژیـک مـخـاطـره آمـیـز هـسـتـنـد. از جـمـلـه خـصـوصـیـات مـهـم مواد زاید بیولوژیک، قدرت آلوده سازی، عفونت زایی وایجاد مسمومیت برای موجودات زنده است . مواد زایدی که در این گروه قرار می گیرند عبارتند از :‌
بافت های بدخیم حاصل از جراحی ، مواد آلوده مثل سوزن ها ، باند ها و... مواد زاید بـیولوژیک به عنوان محصول فرعی حاصل از فرآیندهای بیولوژیک یک کارخانه نیز می‌تواند باشد .
10) پسماند غذایی وسایر فرآورده های آلوده
این مواد زاید شامل مواد غذایی آلوده (پس مانده غذایی بیماران عفونی )، داروها و مواد بهداشتی که آلوده و غیر قابل مصرف تشخیص داده شده اند، هستند .
 ‌11) لوازم وابزار آلوده
وسـایـلـی که در آزمایشگاه های پزشکی و میکروبیولوژی و تحقیقاتی که با عوامل عفونی در تماس بوده و در تولید وآزمایش فرآورده های دارویی، آلوده  می شوند در این گروه قرار می گیرند. اگر قرار است این وسایل ضد عفونی شده و مجددا مورد استفاده قرار گیرند، دقت لازم در خصوص رفع آلودگی از آن ها ضروری است .
12) زباله های پاتولوژیک
نسوج، اعضاء و قسمت هایی از بدن انسان که در عمل بیوپسی ، اتوپسی و اتاق های عمل جراحی برداشته می شوند، اصطلاحا زباله های پاتولوژیک خوانده می شوند. این زباله ها به دلیل امکان وجود عوامل بیماریزا بالقوه، ایجاد بیماری می کنند .
طبقه بندی های مواد زاید عفونی که توسط  (CDC‌)  مرکز کنترل بیماری پیشنهاد شده است به شرح زیر است:
 1- مواد زاید آزمایشگاهی میکروبیولوژی
2- مواد زاید پاتولوژیک
3- نمونه های خون و فرآوردهای خونی
4- مواد تیز و برنده
5- مواد زاید بخش های ایزوله


طبقه بندی پسماند عفونی توسط  EPA به قرار زیر است:
1- مواد زاید بخش های ایزوله
2-کشت های میکروبی و مواد بیولوژیک مربوطه
3-خون و فرآورد ه های خونی
4- مواد زاید پاتولوژیک
5-مواد تیز آلوده
6-لاشه حیوانات ،اعضاء بدن و ملافه های آلوده
7- مواد زاید حاصل از جراحی و کالبد شکافی
8- زایدات آزمایشگاهی آلوده
9- زایدات واحد دیالیز
10- مواد تیز استفاده نشده
زباله های عفونی از منابع متعددی تولید می شوند به طورکلی 90-3 درصد زباله های بیمارستانی می توانند عفونی باشند .
بـر اساس تحقیقات به عمل آمده در سایر کشورها مشخص شده است که معمولا 15-10 درصد از زباله های بیمارستانی را زباله های عفونی تشکیل می دهند .

در تـقـسـیـــم بــنـــدی دیــگـــر ،مـــواد زایـــد ویـــژه بیمارستانی شامل  6‌گروه زیر هستند:
الـف) مـواد زایـد آنـاتـومـیـک، شامل مواد زاید اطـاق عـمـل، مـواد زایـد اطـاق زایـمـان، اعـضاء و  اندام های قطع شده، جنین مرده و جفت و مواد آناتومیک ناشی از جراحی های سطحی است .
ب) مــواد زایــد بـیــولــوژیــک حــاصـل از تـمـام بخش‌ها شامل:
الف)  پارچه های آغشته به الکل و اتر و خون.
ب) اجــســـام یـــک بـــار مــصــرف فـلــزی ،نـظـیــر سرنگ،سوزن های تزریق زیر جلدی ،تیغه های چاقوی جراحی، اجسام پلاستیکی مثل ظروف ادرار، لـــولـــه هـــای پـــلاســتــیــکـــی، بــطــری هــای پلاستیکی ، سرنگ و ماسک و دستکش.
بـسـتـه بـنـدی مـثـل ظـروف شـیشه ای سرم خون ،بطری های شیشه داروها، انواع آمپول ها، کارتون کاغذ و جعبه‌های دارو .
ج)‌مواد زاید ویژه مثل : فیلترهای دیالیز کلیه، گچ شکسته بندی و قالب گیری .
د)‌مواد زاید بخش رادیولوژی ، آزمایشگاه‌های شیمیائی و باکتریولوژی شامل :
- نـمـک هـای نـقره ، فیلم های اشعه ایکس ، ظــــاهــــر کــنــنــــده فــیــلــــم             

   - اجــســـاد حــیـــوانـــات    

  -ابزار مربوط به تجزیه که ممکن اسـت شـیـشـه ای یـا پـلاسـتـیـکـی بـاشند ، پیپت و لوله‌های آزمایشگاهی .
ه )‌مواد زاید رادیو اکتیو.
و )‌مواد زاید دارویی شامل:
- داروهایی که تاریخ مصرفشان گذشته.
 - مواد زاید ناشی از بسته بندی داروها