کلر یک ماده شیمیایی است که رشد باکتری در آب را مهار می کند. این ماده برای ضد عفونی کردن استخرهای شنا و آب آشامیدنی، دفع فاضلاب و زباله های صنعتی استفاده می شود. کلر یک ماده فعال در محصولات تمیز کننده نیز می باشد. با توجه به موارد کاربرد این ماده می توان گفت که دسترسی انسان به آن ساده است و مسمومیت با کلر نیز قابل پیش بینی است. در ادامه این مطلب در مورد نشانه ها، روش های تشخیص، درمان و پیشگیری از مسمومیت با کلر صحبت خواهیم کرد.
مسمومیت با کلر می تواند هنگامی رخ دهد که کلر را لمس کرده، بلعیده یا در معرض آن قرار می گیرید. کلر با آب خارج از بدن واکنش نشان می دهد و در سطوح مخاطی داخل بدن از جمله آب موجود در دستگاه گوارش، باعث تولید اسید هیدروکلریک و هیپوکلرو اسید می شود. هر دو این مواد می توانند برای انسان بسیار سمی باشند.
ممکن است تصور کنید که بیشتر تماس شما با این ماده، از طریق کلر موجود در آب استخر است. اما جالب است بدانید که بیشتر مسمومیت های ایجاد شده با این ماده در اثر قرار گرفتن در معرض پاک کننده ها و شوینده ها ایجاد می شود نه آب استخر. بنابراین حضور این مواد در خانه، خطر ابتلا به مسمومیت را بیشتر می کند.
منابع و محصولاتی که ممکن است حاوی کلر باشند عبارتند از:
۱- قرص های کلر استفاده شده در آب استخر های شنا
۲- آب استخر
۳- تمیز کننده های خانگی
۴- محصولات سفید کننده
علائم مسمومیت با کلر
مسمومیت با کلر باعث ایجاد علائم مختلفی در بدن شما می شود. علائم تنفسی این نوع مسمومیت عبارتند از:
۱- سرفه
۲- مشکل تنفس
۳- تجمع مایع داخل ریه ها
علائمی که مسمومیت کلر در سیستم گوارش ایجاد می کند عبارتند از:
۱- سوزش دهان
۲- تورم گلو
۳- گلو درد
۴- دل درد
۵- استفراغ
۶- وجود خون در مدفوع
قرار گرفتن در معرض کلر می تواند به سیستم گردش خون شما آسیب برساند. علائم این مشکل نیز می تواند شامل موارد زیر باشد:
۱- تغییر در سطح pH خون و عدم تعادل در آن
۲- فشار خون پایین
۳- ایجاد آسیب جدی به چشم ها و ایجاد علائمی از جمله تاری دید، سوزش، تحریک، و در موارد شدید از بین رفتن قدرت بینایی
۴- آسیب پوستی ناشی از آسیب های بافتی با ایجاد سوختگی و تحریک
روش های ایجاد مسمومیت
مسمومیت با کلر زمانی اتفاق می افتد که کلر وارد یکی از سیستم های بدن می شود. این ورود می تواند به یکی از دو راه زیر رخ دهد:
۱- استنشاق: تنفس در هوای حاوی بخار کلر می تواند باعث مسمومیت با کلر شود. این استنشاق می تواند زمانی اتفاق بیافتد که محصولات حاوی کلر با سایر مواد تمیز کننده (مانند مخلوط کردن سفید کننده و آمونیاک) مخلوط شده و یا فرد به مدت طولانی در منطقه ای که دارای مقدار زیادی بخار کلر در هوا است (مانن استخر سرپوشیده که حاوی کلر زیاد است) قرار بگیرد.
۲- بلع: مسمومیت با کلر همچنین ممکن است در اثر بلع کلر یا یک محصول یا مایع حاوی کلر نیز ایجاد شود. این اتفاق نیز می تواند در استخر شنا، هنگام استفاده از مواد تمیز کننده خانگی یا هنگامی که کودک به طور تصادفی محصول حاوی کلر را مصرف می کنند رخ دهد.
تشخیص مسمومیت با کلر
مسمومیت با کلر در طی سال های متمادی رخ خواهد داد. بنابراین تشخیص آن معمولا دشوار نیست. در برخی موارد، کودکان ممکن است محصولات تمیز کننده موجود در خانه که حاوی کلر هستند را مصرف کنند. این عامل ممکن است تشخیص را مشکل تر کند. زیرا کودکان گاهی نمی توانند به شما بگویند که چه چیزی را خورده اند. کودکانی که نشانه هایی از مسمومیت با کلر را از خود نشان می دهند به صورت فوری باید در بیمارستان یا اورژانس بستری شوند.
درمان مسمومیت با کلر
اگر کودک یا خودتان با کلر تماس مستقیم داشتید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. سعی نکنید که استفراغ کنید. مگر این که تحت نظر پزشک و متخصص به شما فرمان این کار داده شود.
اگر پوست تان با کلر تماس مستقیم داشت، بلافاصله آن را با صابون و آب شستشو دهید. اگر چشمتان با این ماده در تماس بود، حداقل به مدت ۱۵ دقیقه چشم ها را با آب جاری بشویید. اگر لنز دارید ابتدا لنزهای تماسی را خارج کنید و سپس چشم ها را بشویید. لباس هایی که با این ماده در تماس بوده اند را کاملا خارج کنید.
اگر به طور تصادفی کلر را بلعید، بلافاصله شیر یا آب جوشیده بخورید. مگر اینکه استفراغ یا تشنج داشته باشید.
اگر در معرض هوای حاوی کلر قرار گرفته اید، در اسرع وقت هوای تازه را استنشاق کنید. رفتن به فضای باز و ارتفاعات می تواند هوای تازه به شما برساند. از آن جا که کلر سنگین تر از هوا است، هوای مناطق بالاتر حاوی کلر نیست.
در مورد درمان موثر تر نیز داشتن اطلاعات زیر برای پزشک مفید است:
۱- سن
۲- وزن
۳- وضعیت بالینی
۴- محصول مصرف شده
۵- مقدار مصرف شده
۶- طول دوره قرار گرفتن در معرض کلر
پس از بستری شدن به طور مداوم باید علائم حیاتی بیمار تحت نظر باشد. در این معاینات، مواد زیر بررسی خواهد شد:
۱- ضربان قلب
۲- درجه حرارت بدن
۳- فشار خون
۴- میزان اکسیژنی که تنفس می شود
پزشکان همچنین ممکن است یکی یا بیشتر از یکی از موارد زیر را برای کمک به کاهش علائم و کمک به بدن جهت مقابله با کلر استفاده کنند:
۱- زغال چوب فعال
۲- داروهای حمایتی
۳- مایعات داخل وریدی
۴- مکمل اکسیژن
اگر بیمار دچار مشکل تنفسی شده باشد ممکن است نیاز به گذاشتن یک لوله تنفسی در راه هوایی جهت تهویه مکانیکی هوا داشته باشد. پزشکان ممکن است از ابزار خاصی برای مشاهده گلو استفاده کنند و تعیین کنند که آیا سوختگی های شدید در راه های تنفسی یا ریه وجود دارد یا خیر. گاهی نیز برای تغذیه، لوله در معده کار گذاشته می شود.
اگر پوست با کلر تماس داشته باشد، پرستاران باید در فواصل زمانی منظم پوست را شستشو دهند. برداشتن پوست آسیب دیده توسط جراحی نیز ممکن است از شدت آسیب بکاهد.
عوارض ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض کلر
قرار گرفتن در معرض کلر به مدت طولانی یا مسموم شدن به وسیله آن عوارضی را برای بدن ایجاد می کند. این موضوع بیشتر برای کسانی صادق است که به طور منظم در معرض کلر هستند. افرادی که زیاد شنا می کنند و یا در موقعیت های خاص کار می کنند، مانند نجات غریق ها و افرادی که خدمات نظافت انجام می دهند، بیشتر در معرض خطر مسمومیت با کلر و عوارض ایجاد شده توسط آن هستند. این افراد ممکن است علائم شدید مسمومیت با کلر را تجربه نکنند. اما با وجود قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، ممکن است با خطرات جدی سلامتی مواجه شوند.
خطرات درازمدت ناشی از قرار گرفتن در معرض میزان متوسط کلر عبارتند از:
۱- مشکلات ریوی و آسم
۲- خوردگی دندان
۳- افزایش خطر ابتلا به سرطان
علاوه بر این، برخی از افراد ممکن است اثرات سالمتی مرتبط با مسمومیت با کلر را تجربه کنند. این اثرات بر اساس نحوه قرار گرفتن در معرض و شدت مواجه آنها متفاوت است. به عنوان مثال، معده یا سایر قسمت های دستگاه گوارش می تواند بر اثر بلعیده شدن یک محصول حاوی کلر دچار آسیب شوند.
نکات پیشگیرانه
راه های متعددی وجود دارد که می توانید به کمک آن ها از مسمومیت با کلر جلوگیری کنید. این راه ها عبارتند از:
۱- هنگام استفاده از مواد پاک کننده خانگی، برچسب آن ها را با دقت بخوانید و مطابق دستورالعمل نوشته شده روی آن رفتار کنید.
۲- محصولات حاوی کلر را از مواد غذایی دور نگه دارید و از دسترس کودکان خارج کنید.
۳- محصولات حاوی کلر را که در حال حاضر از آن ها استفاده می کنید به حال خود نگذارید. آن ها را در یک مشما پیچیده و از آن ها دور از محیط خانه مثلا در حیاط یا انباری نگهداری کنید.
۴- هرگز محصول کلردار را با یک محصول دیگر مخلوط کنید. این کار می تواند بسیار خطرناک باشد. به خصوص مخلوط کردن سفید کننده های حاوی کلر با آمونیاک بسیار مضر است.
۵- در اتاق یا منطقه ای که دارای بوی قوی کلر است نمانید و آن جا را ترک کنید.
نکته پایانی
هنگامی که از کلر به درستی استفاده شود برای محقق شدن اهداف مورد نظر بسیار موثر می باشد. با این حال، هر زمان که از محصول حاوی کلر استفاده می کنید، باید دقت لازم را داشته باشید. این مراحل به شما کمک می کند تا از مسمومیت با کلر و عوارض بالقوه شدید آن جلوگیری کنید.
