سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط
سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

استانداردهای توالت بهداشتی و دفع بهداشتی فاضلاب در روستا

استانداردهای توالت بهداشتی و دفع بهداشتی فاضلاب در روستا



اهمیت توجه به امر توالت سازی :

سرویس بهداشتی (توالت)، یک ضرورت فراموش شده:

  همانطور که در بیشتر کشورهای دنیا، کمبود سرویس‌ بهداشتی به عنوان یک معضل مهم مطرح است در کشور ما نیز سال هاست این مشکل در سطح شهر و روستا ها همچنان خود نمایی می‌کند.

دلایل توجه به امر توالت سازی:

فقدان توالت باعث می‌شود سالانه 200 میلیون تن فضولات انسانی به صورت جمع آوری‌نشده و تصفیه‌نشده به جای بماند و به بدبو شدن محیط زیست و قرار گرفتن میلیون‌ها نفر در معرض بیماری‌ها بینجامد.

کمبود توالت‌های بهداشتی در کشورهای در حال توسعه سلامت ۲.۶ میلیارد نفر را به مخاطره جدی انداخته است.

نزدیک به 1.1 میلیارد نفر در جهان یعنی یک ششم جمعیت دنیا، آب مصرفی‌شان را از منابع آلوده با مدفوع حیوانی و انسانی تأمین می‌کنند.

طبق آمار سازمان ملل ، سالانه ۱٫۸ میلیون کودک تنها به خاطر بیماری های اسهالی تلف می‌شوند.

سالیانه ۱۵ میلیون نفر بر اثر بیماری های مسری جان می دهند.

سازمان جهانی بهداشت تخمین می‌زند 80 درصد کل بیماری‌ها در جهان به آب ناپاک و دفع غیر بهداشتی فاضلاب مربوطند.

باز طبق آماری دیگر نیمی از ساکنان کشورهای در حال توسعه بیماری‌های مرتبط با کیفیت و پاکیزگی آب دارند.

بنا به گزارش سازمان بهداشت جهانی هر دلاری که برای توالت سازی خرج می شود ۹ برابر آن مبلغ بصورت سود

(کاهش هزینه های درمان و …) بر می گردد.

 

مستراح معمولی بهداشتی:

 

نوعی از مستراح است که ضمن دارا بودن شرایط نسبتاً بهداشتی، قابل احداث در روستاها بوده و ساختن آن نیاز به هزینه زیادی ندارد.

مستراح معمولی بهداشتی باید شرایط زیر را داشته باشد:

 نشیمنگاه مستراح

سطح نشیمن یا سنگ مستراح و اطراف آن باید از مصالح با‌دوام و غیر قابل نفوذ و قابل شستشو مانند بتون، کاشی، سفال، سنگ چینی، سرامیک ساخته شود. سنگ نشیمن باید بدون ترک و شکستگی و به رنگ روشن باشد. البته در صورتی که مشکل افزایش هزینه مطرح نباشد استفاده از سنگ چینی بادوام بهتر و شستشوی آن آسانتر است.

اتاقک مستراح

اتاقک مستراح باید دارای مشخصات زیر باشد:

کف اتاقک مستراح و دیوارهای داخلی آن، باید حداقل تا یک متر قابل شستشو باشد. در مستراح‌هایی که دارای دستشویی هستند قابل شستشو بودن دیوار تا ارتفاع 1/5 متر ضرورت دارد(البته در برخی منابع دیوار حداقل تا ارتفاع ۱۵ سانتیمتر قابل شستشو باشد هم کافی می دانند)

پنجره‌ای به ابعاد حدود 50×40 سانتیمتر (20 درصد سطح کف اتاقک) به منظور تهویه و تأمین نور نصب شود. این پنجره باید در محل مناسبی به ارتفاع حداقل 160 سانتیمتر از کف مستراح قرار گرفته و مجهز به توری باشد.

درب مستراح از هر نوعی که باشد (پارچة ضخیم، حصیری باپوشش پارچه‌ای، جاجیم، گلیم، چوب و...) برای جلوگیری از ورود مگس و حشرات، باید بدون درز و شکاف بوده و با نصب فنر خود بخود قابل بسته شدن باشد.

سقف اتاقک باید شیب‌دار باشد و آبریز پشت بام در جهت مخالف درب ورودی مستراح قرار داده شود.

کف اتاقک مستراح ضمن قابل شستشو بودن بایستی به طرف نشیمن شیب کافی داشته باشد و از سطح اطراف مستراح 15 سانتیمتر (یک پله) بالاتر قرار گیرد.

ابعاد داخلی اتاقک عموماً یک متر در یک متر و حداکثر 1/2 × 1/2 متر کافی خواهد بود؛ اما در صورت استفاده از دستشویی در داخل اتاقک، ابعاد آن حدود 1/5 × 1/2 متر در نظر گرفته می‌شود. دیوارهای خارجی مستراح باید صاف، بدون درز و شکاف و خوش‌نما باشد و حدود 15 سانتیمتر با عرض 1 متر از زمین‌های اطراف بلندتر و با مصالح قابل شستشو پوشانیده شود و به طرف خارج شیب داشته باشد تا در مواقع بارندگی شدید آب داخل مستراح نشود (کناره‌سازی).

حداقل ارتفاع داخلی مستراح 2 متر و ارتفاع درب ورودی کمتر از 1/8متر نباشد.

فضای خالی اطراف اتاقک نباید به عنوان انباری، مرغدانی و یا محل نگهداری اشیاء زائد مورد استفاده قرار گیرد.

نصب هواکش برای جلوگیری از انتشار بو و نیز نظافت دایمی داخل اتاقک و سنگ مستراح ضروری است.

باید توصیه کرد حتی‌الامکان در احداث و یا بهسازی مستراح‌ها از مصالح محلی متداول و مناسب استفاده شود.

آب سالم

حتی‌الامکان داخل اتاقک مستراح دارای شیر آب سالم متصل به آب مصرفی منزل باشد و ترجیحاً بیرون یا داخل اتاقک مجهز به دستشویی گردد.

در صورت نبودن شبکه لوله کشی آب استفاده از یک بشکة شیردار داخل اتاقک مستراح ضرورت دارد.

شتر گلو (سیفون)

هنگام احداث مستراح بهداشتی لازم است از یک قطعه شتر گلو به صورت لوله‌ای U شکل که از آب پر می‌شود و در زیر کاسة نشیمن قرار می‌گیرد، استفاده شود. 

شترگلو (سیفون) از انتشار بو و عبور مگس‌ها جلوگیری می‌کند.

-  مدفوع از طریق سره در چاه جاذب، سپتیک تانک، مخزن آبی و یا لوله جمع‌آوری فاضلاب تخلیه شود (باعث آلودگی محیط نشود و متعفن و بدنما نباشد.)

-    دیوارهای داخلی مستراح از کف تا ارتفاع حداقل 15 سانتی‌متر قابل شستشو باشد.

چاه

منظور از چاه محفظه‌ای است که مدفوع انسانی در آن ذخیره شود؛ به نحوی که باکتری‌ها و انگل‌ها و عوامل زیان‌بخش محیط خارج و همچنین حشرات و سایر حیوانات به آن دسترسی پیدا نکنند.

چاه مستراح در منازل معمولاً به شکل استوانه‌ای حفر می‌شود.قطر دهانه چاه حدود 90 سانتیمتر در نظر گرفته می‌شود.

چاه مستراح ممکن است با دهانه مربع و یا مستطیل به ابعاد 90 تا 120 سانتیمتر نیز حفر شود.و چاه توالت باید تا عمق 3 متری دیوار چینی و این دیوار چینی تا 30 الی 70 سانتیمتر بالاتر از سطح زمینی جهت جلوگیری از ورود آبهای سطحی به آن جلوگیری شود در ضمن باید یک هواکش جهت تخلیه گاز و همچنین تخلیه چاه با نصب توری تعبیه شود.

-بهتر است هر خانه 2 چاه توالت داشته باشد و پس از پر شدن چاه اول آن را از دور خارج نموده و بدلیل بیماری زایی مدفوع تازه بعد از یکسال آن را تخلیه نمود ودر این مدت از چاه دوم استفاده نمود.

 

 

عمق چاه

عمق چاه مستراح برای یک خانوار متوسط (5 نفره) باید بین 2 تا 5 متر باشد.  در زمین‌های سخت و غیرقابل نفوذ به علت جذب نشدن آب عمق چاه را می‌توان به 8 تا 10 متر افزایش داد.

در زمین‌هایی که آب زیرزمینی بالاست می‌توان از توالت‌هایی با مخزن آبی استفاده نمود.

-        بهتر است در مناطقی که سطح آبهای زیر زمینی بالا است از عمق چاه کم وبه طول و عرض چاه افزود.

محل چاه

چاه مستراح و یا محل دفع مدفوع باید پایین‌تر (پایین دست) از چاه آب آشامیدنی حفر شود.

با توجه به جنس، شیب زمین و نیز سطح آب زیرزمینی، مستراح و چاه آب آشامیدنی باید حدود 7 تا 15 متر و گاهی اوقات تا 30 متر از یکدیگر فاصله داشته باشند. هر چه جنس زمین سست‌تر و قابل نفوذتر باشد این فاصله باید زیادتر انتخاب شود و بر‌عکس در زمین‌های سفت و محکم فاصله کمتری را می‌توان انتخاب نمود.

کف چاه

کف چاه مستراح در زمین‌های یکنواخت غیر آهکی بایستی حداقل 1/5 تا 3 متر بالاتر از سطح آب زیرزمینی قرار گرفته باشد. دیواره قسمت بالایی چاه باید طوقه‌چینی شده و قطر آن کمتر از قسمت‌های دیگر باشد و با مصالح بادوام پوشش داده شود

 فاصله چاه مستراح با چاه آب آشامیدنی با توجه به جنس و شیب زمین باید تعیین شود

نقل و انتقال

نقل و انتقال روی مدفوع تازه هرگز نبایستی انجام گیرد. بنابراین حفر دو حلقه چاه برای استفاده متناوب از آنها ضروری است تا در صورت پر شدن یک حلقه چاه، درب آن به مدت یک سال مسدود شده و از چاه دوم استفاده شود. محتویات چاه اول پس از یک سال تخلیه گردد، و یا برای این منظور مستراح با دفع دو انبار که به مستراح کودی معروف است احداث نمایند.

استانداردهای توالت بر اساس کتاب نویفرت

استانداردهای سرویس بهداشتی

1-       فاصله سرویس بهداشتی ازمحل کارباید100 سانتیمتر باشد.

2-   کف نباید لغزنده باشد و باید در برابرآب مقاوم باشد و به آسانی نیز تمیز شود. همچنین کف باید بدون درز وشکاف وقابل شستشوباشد.

3-   دیوارها حداقل بایدتا ارتفاع ۲متری کاشی بوده ونیز قابل شستشو باشد.

4-   دمای مناسب برای سرویس‌های بهداشتی ۲۱ درجه سانتیگراد می‌باشد.

5-   برای هر دو دستشویی حداقل یک آینه نصب شود..

6-   حداقل ارتفاع مخصوص توالت با چهارWC یا کمتر می‌تواند۲/۲متر باشد.

7-   شیر و شلنگ آب برای شستشو درتوالت باید درسمت راست قرارگیرد. همچنین شیر آب باید مجهز به آب گرم باشد.

8-   توالت نباید رو یا پشت به قبله باشد.

9-   حداقل عرض اتاقک هر توالت باید۸۵سانتیمتر باشد.

10-حداقل عرض اتاقک هر توالت بایدبیش از ۱۱۰سانتیمتر باشد.

11-  حداقل طول اتاقک هر توالت باید۱۵۰سانتیمتر باشد.

12-  کاسه توالت نباید خیلی نزدیک دیوار باشد.

13- فاصله مرکز دو دستشویی باید ۶۰سانتیمتر باشد.

14-  فاصله دستشویی از کنار دیوار۴۵سانتیمتر باشد.

15-  بهتر است درب توالت به داخل باز گردد.

16- بهتراست درب توالت از آلومینیوم باشد. اندازه عرض آن۶۰ سانتیمتر و حداکثر ۷۵ سانتیمتر باشد.

17- توالت محیطی مرطوب است به همین علت در صورتی که تاریک باشد محیط مناسبی برای رشد قارچها خواهدبود بنابراین بسیار ضروری است که به گونه‌ای طراحی شودکه حتما نور طبیعی به داخل آن بتابد.

 

دفع فاضلاب حاصل از شستشو :

فاضلاب ناشی ازشستشو

فاضلاب ناشی ازشستشوبخشی ازفاضلاب خانگی است که که موادمدفوعی ویا فاضلاب مستراح درآن وجود نداردفضلاب ناشی ازشستشو حاوی تعدادی عوامل بیماریزااست که تماس مستقیم یا غیر مستقیم آن با انسان ممکن است ایجاد بیماری نماید این فاضلاب را بایدبه وسیله ی چاهکهای جذبی ویااینکه توسط شبکه ی جمع آوری فاضلاب دفع نمود.درروستاها یامناطقی که آب زیر زمینی بالا است ویا منطقه ی سنگلاخی وصخرهای است توسط کانالهای باشیب مناسب فاضلاب منازل راجمع آوری وبه داخل سپتیک تانک هدایت می کنند.برای انجام این کار جلب مشارکت وهمکاری مردم ضرورت دارد.

دفع فاضلاب در روستاها غالباً به صورت غیربهداشتی و به صورت کنار جدولی ویا ببصورت پراکنده در سطح روستا صورت می گیرد. عدم امکان حفر چاه و هزینه بالای ایجاد شبکه جمع آوری و تصفیه فاضلاب از علل این امر به شمار می آید    شرط اصلی موفق بودن در برنامه دفع فاضلاب ، همکاری صمیمانه مردم و هماهنگی و مشارکت شرکتهای آب و فاضلاب روستایی و بنیاد مسکن و مرکز بهداشت شهرستان و بخشداریها و شورای اسلامی می باشد.

بانوجه به استناد ماده 7 اساسنامه شرکت آب وفاضلاب روستایی  مطالعه و اجرای طرحهای دفع بهداشتی فاضلاب روستاها (اعم از جمع آوری ، انتقال و تصفیه) بر عهده آب وفاضلاب روستایی   می باشد.

در حال حاضر تعداد زیادی از روستاهای کشور با مشکل دفع غیر بهداشتی فاضلاب مواجه بوده و تنها در روستاهای محدودی تاسیسات جمع آوری و تصفیه فاضلاب وجود دارد که در آنها نیز اکثراً به دلیل عدم طراحی صحیح و بهره برداری و نگهداری نامناسب از حیز انتفاع خارج و سودمندی لازم را ندارند و در مابقی روستاهای کشور دفع فاضلاب­ها عمدتاً از طریق چاه­های جذبی، تخلیه به آبهای سطحی و پخش در معابر و کوچه ها و اطراف روستاها صورت می گیرد. یادآور می­گردد.

·        آهک پاشی بهتر است فصلی و یا زمان شروع پیک التور در روستا توسط دهیاری و نظارت بهورز در روستا صورت پذیرد.

 

 

دانلود فایل توالت بهداشتی




منابع :

کتاب آموزشی بهورزی

کتاب آموزشی بهسازی محیط روستا چاپ وزارت کشور

کتاب استانداردهای معماری نویفرت






 (جهت دسترسی به مطالب به روز به سمت چپ سایت بخش آخرین مطالب مراجعه کنید)