سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

برگه‌ها

آمار : 21893936 بازدید Powered by Blogsky

نقش و جایگاه حشرات در انتقال بیماریها

نقش حشرات و جوندگان در آلودگی مواد غذایی و انتقال بیماریها

از دیرزمان بین بعضی از حشرات مثل لک ها , مگس ها , شپش ها و پشه ها از یک طرف و بهداشت وسلامتی انسان از طرف دیگر نوعی ارتباط وجود داشته است و بطور کلی نقش حشرات و جوندگان در انتقال بیماریها به انسان به سه صورت می باشد .

بعضی اوقات خود حشرات در انسان ایجاد بیماری می کند و در اثر تماس بطور مستقیم از یک انسان به انسان دیگر منتقل میشود بعنوان مثال اگر کسی به بیماری گال ( جرب ) آلوده باشد , در اثر تماس انسان با او و وسایلش ( مثل لباس , تختخواب و ... ) او هم به بیماری آلوده میشود عامل بیماری گال خودش یک حشره است که پوست انسان را سوراخ و داخل آن تخم ریزی می کند .
حشرات باعث انتقال بیماریها به انسان میشوند که به دو طریق صورت می گیرد: الف : انتقال مکانیکی , یا ساده ب: انتقال دوره ای

الف : در این روش عامل بیماری توسط حشرات به انسان منتقل میشود مثلاً مگس در انتقال عامل بیماری اسهال معمولی , خونی وحصبه و تراخم به انسان نقش دارد . بعضی وقت ها حشرات باعث آلوده کردن مواد غذایی و یا آب میشوند و انسان سالم که این مواد غذایی و یا آب آلوده را بخورد به آن بیماری مبتلا میشود مثلاً مگس روی مدفوع می نشیند تخم انگلها که در مدفوع است به پا و موهای ریز بدن او می چسبد و اگر روی مواد غذایی بنشیند و انسان سالم آن غذا را بخورد تخم انگل وارد بدن او شده و بیماری انگلی دچار میشود .

ب : انتقال دوره ای :عامل بیماری اول وارد بدن حشره شده و یکسری تغییرات در آن ایجاد میشود و یا اینکه آنها زیادتر میشود و بعد حشره وقتی روی بدن انسان سالم برای خونخواری نیش می زند او را بیمار می کند . مثلاً پشه مالاریا که نام آن پشه آنوفل است وقتی روی بدن انسان مبتلا به مالاریا یا خونخواری می کند عامل بیماری وارد بد ن پشه شده بعد در بدن پشه تغییراتی روی آن صورت می گیرد , تعداد آنها زیاد میشود و بعد اگر این پشه که خودش آلوده شده است یک انسان سالم را نیش بزند او را به بیماری ملاریا مبتلا می کند .

پس مواد غذایی از شر حشرات در امان نیستند و توسط آنها آلوده میشوند , بعضی وقتها پوسیدگی میوه ها هم در اثر حشرات است , نوعی حشره که روی گلوگاه انار می نشیند و تخم ریزی می کند و تخم این حشره وارد خود انار شده و باعث پوسیدگی آن میشود و ما در داخل آن کرم را می بینیم که مرحله ای از رشد و نمو حشرات ویا بعضی وقتها سیب درختی یک علامت سوراخ شدگی روی آن مشاهده میشود که داخل آن کرم کوچکی وجود دارد این عمل هم توسط نوعی حشره صورت می گیرد .

حشرات باعث آلودگی گوشت می شوند . شما در بینی گوسفند کرم می بینید و یا روی دنبه گوسفند زخمهایی را می بینید که داخل آن پر از کرم است اینها در اثر تخم ریزی حشره ( مگس ) است و این کرم در اصل مرحله ای از رشد و نمو نوعی مگس است . یعنی این کرم به مگس تبدیل میشود و خودش در اثر تخم ریزی مگس ایجاد شده است برای اهمیت موضوع بیشتر توضیح میدهیم . بطور کلی حشرات را بندپایان هم می نامند چون پاهای آنها بندبند است . چند نمونه از آنها که در بهداشت مهم هستند عبارتند از :

1) سوسویها ( سوسکها ) 2) شپشها 3) ککها 4) پشه ها و مگسها

« سوسک ها »

تقریباً 4000 نوع سوسک وجود دارد که 50 نوع آن در اماکن و مکانهای سکونت انسان بیشتر دیده میشوند و از نظر پزشکی و بهداشت اهمیت دارند . سوسکها در انتقال و نگهداری عوامل بیماریزا مثل ویروسها , باکتریها , کرمها نقش دارند .

سوسکها گرما را دوست داشته و در طول روز در جاهای گرم مثل پشت رادیاتورها ویا لوله های آب گرم , زوار یخچال , قاب عکس , زوار دربهای آهنی ,بالای لوله های فاضلاب بدون سیفون , سوراخ و ترکهای دیوار , قفسه و کشو مخفی میشوند و در هنگام شب خارج شده و به دنبال آب و غذا می روند و اگر به هنگام شب چراغ آشپزخانه روشن شود آنها بسرعت بطرف پناهگاه خود فرار می کنند , سوسکها همه چیز را می خورند و پرخور هستند . علاوه بر پسمانده های مواد غذایی , حیوانی و گیاهی حتی بعضی از آنها انگشتان دست و پای افرادیکه در خواب و یا بیهوش باشند را می جوند . در شمال کشور نوعی سوسک وجود دارد که وقتی انسان را نیش می زند جای نیش بسیار دردناک بوده و قرمز میشود . سوسکها مواد غذایی را نیز آلوده می کنند

. سوسکها مواد غذایی را چگونه آلوده می کنند ؟

سوسکها به هنگام خوردن مواد غذایی , قسمتی از غذای خود را در بدنشان در حال هضم شدن است از طریق دهان بر می گردانند تا آن مواد غذایی را بهتر بتوانند بخورند و این امر باعث آلوده شدن مواد غذایی میشود . سوسکها بر روی مواد غذایی مدفوع می کنند و مدفوع آنها آلوده است و باعث مسمومیت میشود . سوسکها تخم های خود را در محلهای تاریک و دور از چشم انسان در شکافها و درزها قرار می دهند و یا بعضی از آنها کپسول تخم خود را جائی مثل زیر تختخواب یا سایر وسایل می چسبانند .

بهترین راه مبارزه با سوسکها رعایت نظافت و بهداشت محیط اماکن ,مخصوصاً جاهای نمناک مثل آشپزخانه , کارگاه , حمام و توالت می باشند باید آبریزگاهها دارای سیفون باشد . سوراخها و شکافها را باید پوشانده وسایل را باید مرتب تمیز کرد و حتی بعضی مواقع باید سمپاشی کرد بهتر است هنگام شب سمپاشی کرد تا مخفی گاههای سوسکها شناسایی و بعد همانجا را سمپاشی کرد با این حال باید مواد غذایی را به گونه ای نگهداری کرد که از دسترس سوسکها در امان باشد , باید سعی کرد که سوسکها در جائی رشد و تکثیر نکنند . اگر آنها درجایی دیده شوند مبارزه با آنها بسیار مشکل است و با کمی بی توجهی و یا کم توجهی کنترل آنها تقریباً غیرممکن میشود .

« مگسها »

حشراتی بی قرار هستند و دائماً بین غذا و مدفوع , وسائل انسان و خود انسان در حرکت می باشند. از این رو در انتقال بیماریها به انسان نقش مهمی را ایفاد می کنند . مگسها گونه های مختلفی دارند , در بین مگسها یک نوع آن مگس خانگی است که خود انواع مختلفی دارد . یک نوع آن مگس صورت است که بیش از حد انسان را آزار و اذیت می کند و از نظر پزشکی هم مهم است . مگسها هر روز بصورت مرتب مدفوع کنند و از خود لکه های سیاه رنگی بجای می گذارند و بیشتر عادت دارند که بر روی چیزهای آویزان مثل لامپ برق استراحت کنند . مگسها 3 تا 4 کیلومتر قادر به پرواز هستند و اغلب در ساعات خنک تر روز فعال هستند, از نور خورشید گریزان و بیشتر به داخل ساختمانها پناه می برند . بر روی کود حیوانی , مدفوع انسان , آشغال , میوه و سبزیجات پوسیده و آبهای هرز تخم گذاری می کنند .مگس ماده در طول زندگی خود 5 تا 6 نوبت تخمگذاری و در مجموع حدود 500 تا 1000 تخم می گذارد و بین 6 تا 12 ساعت باز و مگس جوان از آن خارج و مدت یک تا 4 هفته به مگس کامل تبدیل میشود ......

در صورت مشاهده هر گونه حشره ای در منزل یا محل کار با نویسنده تماس حاصل نمایید تا آخرین متد و روشهای مبارزه با حشرات را بطور رایگان در اختیار نویسندگان محترم قرار دهد .

خواهشمند است بدون مشورت از مصرف هرگونه مواد شیمیایی جدا خودداری فرمایید.

دکتر مهرداد حلوایی