سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط
سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

اثرات آلودگی هوا بر انسان


اثرات آلودگی هوا بر انسان :

مسئله آلودگی هوا اگر یکی از حادترین مسائل ناشی از تمدن ماشینی نباشد بدون شک از بغرنجترین آنها است چرا که هوا در همه جا گسترده است . در اعماق چند صد متری زمین و یا در ارتفاعات چند کیلومتری زمین ، هوا وجود دارد . ملکول گازی  که امروزه از کارخانه یا منبع آلوده کننده دیگر در گوشه ای از جهان وارد هوا می شود اگر تجزیه نشود ویا تغییر نکند بعد از چندی می توان آنرا در ریه های انسانهایی که در قلب جنگلهای آمازون و یا آفریقا و یا در دشتهای وسیع کشور های آسیایی زندگی میکنند ردیابی کرد.

اثرات آلوده کننده های هوا بستگی به غلظت آلوده کننده ها و حساسیت مردم دارد و عوارض آن بصور زیر ممکن است بروز کند .

1)  بیماریهای حاد که امکان دارد به مرگ منجر شود .

2)  بیماریهای مزمن که نتیجه آن کوتاه شدن عمر یا عدم رشد کامل است.

3)  دگرگونی اعمال فیزیولوژیک مانند تنفس ، انتقال اکسیژن بوسیله هموگلوبین و دگرگونی دستگاه عصبی .

4)  عوارض ناگوار مانند احساس تحریک در مواقعی که علت آشکاری وجود ندارد

5) احساس ناراحتی ، کاهش دید ویا دیگر اثراتی که ممکن است منجر به تغییر مسکن یا محل کار انسان گردد.

 

اثر منو اکسید کربن :

میل ترکیبی هموگلوبین خون ، با منواکسید کربن تقریبا دویست مرتبه بیشتر از میل ترکیبی آن با اکسیژن است . از این رو وجود مقدار کمی از این گاز در هوای تنفسی قادر است مقادیر زیادی از هموگلوبین خون را به کربوکسی هموگلوبین که یک ترکیب پایدار است تبدیل کند . وجود کربوکسی هموگلوبین در خون از جدا شدن اکسیژن و هموگلوبین از یکدیگر نیز جلوگیری می کند و این انتقال اکسیژن به بافت های دیگر بدن را کاهش می دهد در ضمن منواکسید کربن در خون فشار نسبی گاز اکسیژن را کاهش می دهد و نیروی محرکه انتشار اکسیژن را در بافتهای بدن کم می کند.

 


اثر گاز انیدرید سولفورو :

این گاز در غلظت کم 0.2 ppm موجب ایجاد واکنشهایی در مغز می گردد. غلظت کمتر از 1 ppm در مدت 10 دقیقه موجب افزایش ضربان قلب و سرعت حرکات تنفسی میگردد. و اگر غلظت  8-1   ppmبرسد ظرفیت تنفسی را کاهش میدهد  و گلو و مجاری تنفسی خشک میشود. واکنش افرادی که بطور روزمره در معرض این گاز هستند بمراتب کمتر از کسانی است که برای بار اول در معرض آن  قرار می گیرند . این گاز سنتز DNA  را مختل می کند و از رشد گلوبولهای سفید خصوصا لنفوسیتها جلوگیری میکند و به حالت دفاعی بدن در مقابل بیماریها آسیب می رساند.

 

اثر اکسیدهای ازت:

اکسیدهای ازت به دو طریق مستقیم و غیر مستقیم بر سلامت انسان اثر میگذارد اثر مستقیم آنها بستگی به نوع اکسید دارد زیرا دی اکسید نیتروژن بیش از مونواکسید ازت مضر است . این گاز خرمایی رنگ و بسیار محرک است و در غلظت های مساوی با مونواکسید کربن نیز از آن زیان آورتر است. گرچه قرار گرفتن در معرض این گاز با غلظت زیاد جزء موارد نادر میباشد ولی غلظت کم آن نیز در هوا ایجاد امراض ششی مزمن میکند.

اثر غیر مستقیم اکسیدهای نیتروژن بر انسان از طریق تولید اکسید کننده های فتوشیمیایی است که عامل مهمی در تشکیل دودمه اکسید کننده میباشد.

اثر ازن :

صرف نظر از ازنی که در هوا یافت می شود این گاز یک آلوده کننده ثانویه نیز محسوب می شود . ازن گاز محرک دستگاه تنفسی انسان است و غلظت زیاد آن باعث خونریزی و تورم شش می گردد. ازن اثر غیر مستقیم بر سلامت انسان  دارد زیرا تغییر ازن در هوا باعث تغییر اثر اشعه خورشید برانسان می شود مثلا کاهش یک درصد از غلظت ازن در هوا احتمالا هشت درصد بر شدت اثر اشعه خورشید رسیده به زمین می افزاید که بالا رفتن اشعه باعث افزایش میزان سرطان پوستی می گردد.

اثر هیدروکربورها :

اثر مضر هیدروکربورها بر انسان اغلب از طریق واکنشهای فتوشیمیایی که مواد ثانویه آلوده ساز تولید می کنند می باشد . درمورد اثرات مستقیم این ترکیبات می توان اثر تحریک کنندگی برخی نظیر آلدئیدها را بر روی چشم و نیز خاصیت سرطانزایی ترکیباتی مثل بنزو پیرین را ذکر کرد .


اثر ذرات :

ذرات استنشاق شده ممکن است در مجاری تنفس فوقانی اثر تحریکی داشته و یا در داخل ششها نفوذ نماید که در اینجا احتمال بروز عوارض در ششها و ایجاد اختلال در اعمال تنفسی وجود دارد . از اثرات نامطلوب ذرات گرد و غبار در هوا کاهش دید نیز بسیار مهم می باشد.

اثرات مواد رادیو اکتیو :

مخفی ترین و وحشتناکترین منبع آلودگی محیط مواد رادیواکتیو هستند که اثرات جسمانی و ژنتیکی در موجودات زنده پدید می آورند .

امروزه از مواد رادیواکتیو در تحقیقات کشاورزی ، طب و صنعت استفاده های فراوانی می شود بطوریکه هم اکنون تعداد زیادی نیروگاه تولید برق با سوخت اتمی درحال فعالیت و ساخت هستند و همچنین استفاده های رو به رشد مواد رادیواکتیو خطرات آنرا دوچندان مینماید اثرات مواد رادیو اکتیو به صورت جسمانی و ژنتیکی می باشد که به بررسی آن می پردازیم.

الف) اثرات جسمانی :

اعضایی که به تشعشعات بیشتر حساسند عبارتند از  ریه ها ، چشمها ، پوست و ترکیبات خونساز.

1-   ریه ها : گردوغبار رادیواکتیو در اثر تنفس ، روی بافت ریه جایگزین شده و ایجاد جراحات می کند .

2-   چشمها : در اثر گرد وغبار مواد رادیواکتیو و یا تابش تشعشعات به چشم عوارضی چون آب مروارید ایجاد می شود.

3-   پوست : بر حسب مقدار و قدرت نفوذ مواد رادیواکتیو و تشعشعات در پوست التهاب سطحی ویا زخمهای عمقی ایجاد می گردد چنانچه پوست مدت زیادی در معرض تشعشعات قرار گیرد غالبا سرطان پوست بوجود می آید.

4-   اعضاء سازنده ترکیبات خون : در اثر تشعشعات مواد رادیواکتیو ممکن است جراحاتی در استخوان ها و مغز استخوان بوجود آمده و تغییراتی در ترکیبات خون ظاهر شود.

ب) اثرات ژنتیکی :

مواد رادیواکتیو باعث تغییرات ناگهانی در خصوصیات ژنتیکی نیز میگردد این تغییرات معمولا در نسلهای اولیه ظاهر نمی شود و ممکن است موجب تغییر در نسلهای بعدی گردند زیرا هر نوع در معرض تشعشع قرار گرفتن با اثرات سوء همراه بوده و بدلیل تکثیر نسل ناسالم اثرات نامطلوبی در اجتماع بر جای می گذارد.


اسموگ (smog) یا دودمه :

تشکیل اسموگ یا مخلوط دود مه را چنین میتوان بیان نمود وقتی که سطح زمین ودر نتیجه هوای مجاور آن باندازه کافی سرد شود مه تشکیل می گردد زمانی که مه در هوای آلوده ایجاد گردد ذرات مه با آلوده سازی های هوا مخلوط شده و تشکیل دود مه را می دهد. که پدیده ایبسیار خطرناک است و دراغلب موارد حوادث ناشی از آلودگی هوا به عنوان یکی از مهمترین عوامل ازدیاد مرگ و میر شناخته شده است .

دودمه به دو نوع تقسیم می شود:

1- دودمه اکسیدکننده                2- دودمه اسیدی


که در دودمه اکسیدکننده عامل فعال و زیان آور ، ترکیبی بنام پان (PAN) می باشد

(پان مخلوطی از گازها خصوصا اکسیدهای نیتروژن می باشد )

در دودمه اسیدی عامل فعال وزیان آور ، دی اکسید گوگرد است .که تحت تاثیر اکسیژن و بخار آب هوا به اسید سولفوریک تبدیل می گردد از مهمترین عواملی که باعث نگهداری دودها در سطح زمین می شود پدیده وارونگی هوا یا اینورژن  (inversion)  میباشد .

 

اینورژن :

در شرایط و وضع طبیعی ، دما با افزایش ارتفاع کم میشود و نقل و انتقالات جوی بر اثر ناپایداری هوا بخوبی انجام میگیرد زیرا هوای گرم و سبک پایین ، بسوی بالا حرکت میکند و هوای سرد و سنگین بالا جای آنرا میگیرد ودر نتیجه مواد آلوده سازی که در نزدیکی سطح زمین وجود دارند نیز به طرف بالا حرکت می کنند . در حالت وارونگی یعنی وقتی که دما با افزایش ارتفاع زیاد میشود هوای سرد و سنگین در پایین قرار می گیرد و هوای گرم وسبک در بالا ودر نتیجه هوا کاملا پایدار و آرام می ماند در این حالت مواد آلوده ساز در نزدیکی سطح زمین یعنی زیر لایه وارونه که مانند سقفی مانع حرکت آنها به فضای بالاتر میشود  باقی می ماند و در نتیجه از پخش آنها در جهت عمودی جلوگیری می شود.

در اغلب حوادث آلودگی هوا اینورژن باعث ازدیاد غلظت مواد آلوده کننده و در نتیجه افزایش درصد بیماری د مرگ و میر می شود . در واقع در پدیده اینورژن میزان اکسیژن هوا بعلت مصرف تدریجی کاهش یافته و میزان مواد آلوده ساز هوا بعلت تولید تدریجی آنها افزایش می یابد بنابراین هوای مجاور سطح زمین شدیدا آلوده می شود .از اینرو در ناحیه ای هر چه تعداد موارد وقوع حادثه اینورژن بیشتر و ارتفاع آن کمتر باشد آلودگی هوا بیشتر تشدید میشود .













جهت اطلاع از مطالب به روز سایت به کانالهای ما در شبکه های اجتماعی بپیوندید.



   

(جهت دسترسی به مطالب به روز به سمت چپ سایت بخش آخرین مطالب مراجعه کنید)