سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط
سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

آئین کار شرایط بهداشتی تولید و جابجائی یخ برای مصرف خوراکی انسان

آئین کار شرایط بهداشتی تولید و جابجائی یخ برای مصرف خوراکی انسان

0 ـ مقدمه

یخ بطور فراوان در مواد خوراکی , نوشابه‏ها و همچنین باشکال مختلف دیگر بخصوص در فصل تابستان مورد استفاده قرار می‏گیرد . یخ در حین تولید , حمل و نقل , نگهداری , جابجائی و توزیع از طریق منابع مختلفی چون وسایل انجماد , آب , ظروف و افرادی که در تولید و جابجائی آن دخالت دارند در معرض آلودگی میکربی قرار می‏گیرد .

دما و شرایط سطح یخ تولید شده بطو عادی مانع از تکثیر میکربهاست ولی چون یخ از راه‏های متفاوتی بدست مصرف کننده می‏رسد . ممکنست سطح آن بر اثر جابجائی نادرست و تماس با مواد آلوده گردد . بنابراین شستن یخ با آب آشامیدنی قبل از مصرف آن ضروری است .

در صورتی که ساخت , حمل و نقل , نگهداری و جابجائی یخ تحت شرایط دقیق بهداشتی مندرج در این آئین کار انجام نشده باشد یخ تولید شده را نمی‏توان برا مصرف انسان مناسب دانست . یخی برای مصرف انسان مناسب است که آب حاصل از ذوب شدن آن از نظر ویژگیهای باکتریائی , فیزیکی و شمیائی دارای مشخصات آب آشامیدنی باشد .

1 ـ هدف و دامنه کاربرد

هدف از تدوین این آئین کار ارائه شرایط بهداشتی لازم برای تولید , حمل و نقل , نگهداری و جابجائی یخ مورد مصرف انسان می‏باشد .

2 ـ شرایط بهداشتی کارخانه یا کارگاه تولید یخ

2 ـ 1 ـ محل و موقعیت بنای کارگاه یا کارخانه

واحد تولیدی یخ باید در محلی تمیز و بهداشتی , دور از جاده و گرد و خاک ناشی از آمد و رفت ماشین در فضائی باز احداث گردد . همچنین فاصله واحد تولیدی از مراکز آلوده کننده مانند محل تجمع زباله و پس مانده‏های دامداری , مرغداری , کانال‏های رو باز فاضلاب و یا سایر نقاطی که احتمالا محل تکثیر و رشد جوندگان و حشرات بخصوص مگس می‏باشد باید طبق ضوابط سازمانهای ذیربط باشد .

محل کارخانه یا کارگاه باید بدور از بوهای نامطلوب و دود باشد و در نزدیکی آن محل تجمع زباله و ضایعات وجود نداشته باشد .

2 ـ 2 ـ وضعیت بنا

2 ـ 2 ـ 1 ـ طرح و بنا و اسکلت آن باید جنبه دائمی داشته و از نظر اندازه , و نحوه ساختمان طوری باشد که تعمیرات و نگهداری , همچنین انجام عملیات بهداشتی را تسهیل نماید و فضای کافی برای نصب تجهیزات بهداشتی را دارا باشد . مصالح ساختمانی بکار رفته در آن باید بگونه‏ای باشد که شست‏وشو و نظافت بنا به آسانی صورت گیرد .

2 ـ 2 ـ 2 ـ هیچ قسمتی از ساختمان کارگاه نباید برای سکونت بکار رود مگر آن‏که توسط دیوار یا تیغه و یا طرق مناسب دیگر به منظور اجتناب از آلودگی با میکرو ارگانیسم‏های ناخواسته , بو مواد شیمیائی , کثافات و سایر مواد خارجی جدا شده باشد .

2 ـ 2 ـ 3 ـ باید فضاهای مناسب و جداگانه برای تولید و انبار یخ , شست وشو و ضدعفونی کردن ظروف و وسایل و انبار مواد مصرفی و سایر ضروریات به اندازه کافی در نظر گرفته شود .

2 ـ 2 ـ 4 ـ کف‏ها باید غیر قابل نفوذ آب ساخته شده باشد که براحتی قابل شستشوباشد . کف باید صاف , بدون درز و شکاف و دارای شیب مناسب بطرف کف شوی مجهز به دریچه باشد .

2 ـ 2 ـ 5 ـ دیوارها و سقف‏ها باید صاف , برنگ روشن , بدون خلل و فرج , شیار و زاویه , قابل شستشوو غیر قابل نفوذ جوندگان و بندپایان باشد .

محل اتصال کف با دیوارها , همچنین بین دو دیوار باید به منظور جلوگیری از تجمع گرد و خاک پخ باشند .

2 ـ 2 ـ 6 ـ واحد تولیدی باید از روشنائی کافی و همچنین تهویه مناسب با تعداد کارگران و نوع کار برخوردار باشد . نور و تهویه باید طبق " آئین کار شرایط خوب ساخت " استاندارد شماره 1836 ایران باشد .

2 ـ 2 ـ 7 ـ به منظور جلوگیری از تراکم بخار آب و چکه کردن در واحد تولیدی باید هواکش برقی نصب گردد .

2 ـ 2 ـ 8 ـ اطاق جداگانه یا محلی برای تغییر لباس کارکنان باید فراهم باشد . لباس‏ها نباید در اطاق تولید آویزان شوند .

2 ـ 2 ـ 9 ـ بهتر است محل‏های ورود و خروج به سالن تولید دارای درهای دوبله خودکار باشند .

2 ـ 2 ـ 10 ـ درها و پنجره‏ها باید توسط توری‏های سیمی که مانع ورود حشرات باشند پوشیده شده و بسمت خارج باز شوند .

2 ـ 2 ـ 11 ـ اطاق‏ها و بنای محل تولید را باید تمیز و عاری از گرد و خاک نگهداری شود .

2 ـ 2 ـ 12 ـ بناها را باید همیشه در وضع مطلوبی از نظر تعمیر و نظافت نگهداشت .

2 ـ 2 ـ 13 ـ برای کارکنان زن و مرد دستشویی و مستراح بهداشتی مجهز به درهای خودکار با روشنائی کافی بطور جداگانه باید در نظر گرفته شود ( طبق آئین کار تاسیسات بهداشتی کارخانجات به شماره .2287)

2 ـ 2 ـ 14 ـ انبار یا مکان مناسبی برای نگهداری وسایل نظافتی مانند جاروها ـ برس‏ها و سطل‏ها باید در نظر گرفته شود .

2 ـ 3 ـ بهداشت کارکنان

تمام کارکنان واحد تولید یخ باید توسط پزشک مجاز از طرف مقامات صالحه مورد آزمایش قرار گرفته و دارای کارت تندرستی معتبر باشند . کارکنان باید حداقل سالی یکبار و در صورت ضرورت در فواصل کوتاه‏تر مورد معاینه و آزمایش قرار گرفته و کارت تندرستی آنها تجدید گردد .

2 ـ 4 ـ اقدامات بهداشتی

2 ـ 4 ـ 1 ـ زباله باید در مخازن دردار قابل شستشو با ظرفیت مناسب جمع آوری شود و نباید روی کف محل تولید پراکنده و پخش باشد . امکانات مناسب برای جمع آوری و خارج کردن ضایعات , زباله و حاصل جارو کردن کف‏ها در ظروف سر بسته باید فراهم باشد .

دفع مواد زائد باید طوری باشد که ضرری برای بهداشت منطقه نداشته باشد .

2 ـ 4 ـ 2 ـ باید اقدامات کافی برای جلوگیری از رشد قارچ‏ها روی وسایل و سطوح داخلی اطاق‏های تولید و نگهداری بعمل آید . دیوارها و سقف باید مرتبأ در فواصل زمانی مورد نیاز با ماده ضدعفونی کننده مناسب تمیز شوند . همچنین برای جلوگیری از هجوم سوسری‏ها و سایر آفات خانگی باید مطابق دستور العمل‏های مقامات ذیصلاح اقدامات لازم صورت گیرد .

2 ـ 4 ـ 3 ـ استفاده از سموم آفت‏کش در حین تولید بهیچ وجه مجاز نمی‏باشد . در صورت ضرورت اینگونه مواد باید حتمأ قبل از شروع تولید بکار روند . اقدامات احتیاطی لازم بمنظور جلوگیری از آلوده شدن تجهیزات و مواد اولیه به سموم مورد مصرف باید بعمل آید .

2 ـ 4 ـ 4 ـ کف‏ها و آب روها تمیز نگهداشته شوند و آب روهای سالن تولید مجهز به دریچه‏های قابل برداشتن باشند .

2 ـ 4 ـ 5 ـ از سالن‏های تولید تحت هیچ شرایطی نباید برای مقاصد دیگر از جمله انبار استفاده شود .

2 ـ 4 ـ 6 ـ دستشوئی , توالت , چاه جاذب , زباله‏دانی نباید در موقعیتی قرار داشته باشد که بوها و بخارات ناشی از آن‏ها به اطاق‏هائی که یخ در آنها تولید و یا نگهداری می‏شود راه یابد .

2 ـ 4 ـ 7 ـ پسآب خروجی کارخانه نباید در فضای بار تخلیه گردد .

2 ـ 4 ـ 8 ـ شیشه‏ها , پنجره‏ها , چراغ‏ها و سایر وسایل همیشه باید تمیز و بدون گرد و خاک باشند .

2 ـ 4 ـ 9 ـ در هیچ قسمتی از فضای داخلی ساختمان کارگاه نباید تار عنکبوت وجود داشته باشد . نگهداری پرندگان و حیوانات خانگی در هیچ قسمت کارخانه مجاز نمی‏باشد .

2 ـ 5 ـ نظافت تجهیزات و ظروف

2 ـ 5 ـ 1 ـ ساخت و نصب تجهیزات

تجهیزات باید طوری ساخته و نصب شوند که نظافت و بهسازی را به آسانی میسر نموده و پیاده و سوار کردن قطعات آن در تماس با آب یا یخ می‏باشد به سهولت ممکن باشد .

تمام وسایل و ظروف از جمله قالب‏های یخ , سرپوش‏ها و لوله‏ها باید از جنس مجاز , صاف ضد زنگ , قابل شستشو , نفوذناپذیر , مقاوم به خوردگی و غیر سمی باشند .

2 ـ 5 ـ 2 ـ نظافت و بهسازی

تمام قالبها و در پوش‏ها باید بطور کامل توسط کربنات سدیم یا بی کربنات سدیم و یا محلول‏های شوینده مناسب دیگر شوینده مناسب دیگر طبق استاندارد پاک کننده‏های مجاز مورد مصرف در صنایع غذایی تمیز شده و سپس توسط محلول کلر 50 قسمت در میلیون (PPm) ضد عفونی گردند . بقایای کلرباید بوسیله شستن وسایل با آب که برای تولید یخ به کار می‏رود زدوده شود .

2 ـ 6 ـ آب

آب تنها ماده‏ای است که در تولید یخ بکار می‏رود ویژگیهای آن باید طبق استانداردهای شماره‏های 1053 " ویژگیهای آب آشامیدنی " و 1011 " ویژگیهای بیولوژیکی و حد مجاز آلودگی باکترویولوژیکی آب آشامیدنی " باشد .

2 ـ 6 ـ 1 ـ آب آشامیدنی باید فراوان و بقدر کافی در دسترش باشد .

2 ـ 6 ـ 2 ـ لازم است به آب مورد مصرف در تولید یخ قبل از ذخیره کردن در مخازن نگهداری طوری کلر زده شود که باقیمانده کلر نیمساعت پس از کلرزنی 0/3 تا 0/5 قسمت در میلیون (PPm) باشد .

2 ـ 6 ـ 3 ـ مخازن نگهداری آب باید کاملا غیر قابل نفوذ باشند و دریچه بازدید آنها با درپوش‏های چسبان بسته شود . لازم است در پوش لبه‏دار و دارای شیب مناسبی بطرف بیرون باشد تا مانع از ورود آب باران و برف بداخل آن گردد . این مخازن باید روزانه مورد بازدید قرار گرفته و بنحوی مطلوب تمیز شوند و در ماه یکبار با محلول کلر 100 قسمت در میلیون (PPm) ضذغفونی شوند . تاریخ آخرین نظافتی که انجام شده و تاریخ نظافتی که باید انجام شود بایستی بطور مشخص روی کارت مخصوصی که به مخزن الصاق می‏گردد درج شود .

4-6-2 نمونه آب مخازن باید با تناوب زمانی مناسب از نظر شیمیائی و باکتریولوژی بر طبق استانداردهای آب آشامیدنی توسط مقام صلاحیت داری مورد آزمایش قرار گرفته و گزارش آزمایشها نگهداری شود.

5-6-2 آب لوله کشی تحت فشار باید باسانی در اطاق های تولید و نیز برای شستشو تجهیزات در دسترس باشد. آب گرم و سرد بحد فراوان باید برای نیازهای نظافتی خط تولید فراهم باشد.

6-6-2 باید به کارکنان ابلاغ شود که مسئول واحد تولید را از موارد زیر در مورد خود و خانواده‏شان مطلع سازند:

تب – استفراغ و قی – اسهال – تیفوئید – اسهال خونی – کورک (دمل) – بریدگیها و جراحات و زخم (هر چند کوچک) خارج شدن چرک از گوش و امراض قابل ملاحظه دیگر.

7-6-2 کارکنانی که مشکوک به ابتلا به هریک از موارد ذکر شده در فوق باشند مجاز به کار در واحد تولیدی نخواهند بود. سرپرست کارکنان باید بهداشت فردی آنها را قبل از شروع بکار و همچنین هنگام ورود آنها به اطاق تولید بعد از هر بار غیبت کنترل کند.

8-6-2 کارکنان موظفند ناخن‏های انگشتان خود را کوتاه و تمیز نگهداشته و دشتهایشان را با آب و صابون و یا هر ماده پاک کننده دیگر قبل از شروع بکار، همچنین پس از هر بار غیبت بشویند بخصوص پس از استفاده از توالت.

9-6-2 کارکنان باید دارای حوله‏های شخصی بوده و یا از حوله‏های کاغذی یکبار مصرف و یا خشک کن برقی استفاده نمایند.

10-6-2 تمام کارکنان باید مرافبت نمایند که دست یا قسمتی از بدن یا لباسشان با آبی که برای تولید یخ بکار میرود تماس پیدا نکند و هریک از آنها ملزم به رعایت اصول بهداشت بمنظور جلوگیری از آلودگی میکربی آب یا یخ میباشند.

11-2-6 کارکنان در هنگام کار ملزم به استفاده از لباس کار و پای پوش مناسب هستند.

12-6-2 کارکنان باید دارای لباس کار تمیز (ترجیجا سفید رنگ) و پیش بند مناسب کار باشند و از کلاه‏های تمیز و قابل شسبشو استفاده نمایند.

13-6-2 کارکنان نباید لباسهای کار را در خارج از محل کار پوشیده و باید بلافاصله قبل از شروع کار و بعد از اتمام کار تغییر لباس دهند.

14-6-2 کارکنان باید در محل کار از خوردن، تف انداختن، تمیز کردن بینی، استمعال دخانیات خودداری نمایند. علائم هشدار دهنده و آموزشی باید بطور بارز نصب و مورد اجرا قرار گیرد.

-3 حمل و نقل – نگهداری و جابجائی و عرضه یخ

-1-3 مراکز فروش یخ موظف به تامین یخ از کارخانجاتی هستند که مجوز تولید یخ دارند.

-2-3 تمام افرادی که در کار جابجائی یخ شرکت دارند باید سالم و عاری از بیماری‏های واگیر دار باشند. ضمنا البسه تمیز پوشید و ناخن هایشان کوتاه و تمیز باشد و رعایت دقیق مقررات بهداشتی را بنمایند.

-3-3 تمام وسایل حمل یخ باید سرپوشیده، قابل شست و شو و مخصوص حمل یخ باشد. وسایل حمل باید در صورت ضرورت ضد عفونی شوند.

-4-3 تمام مکانهای نگهداری و فروش یخ باید مورد تائید مقامات بهداشتی باشند.

-5-3 یخ مورد عرضه باید در ظروف فلزی مجاز و عایق شده و یا در پوششهای تمیز و روی سطوح غیر قابل نفوذ نگهداری شود.

-6-3 پیچیدن یخ در گونی مجاز نمیباشد.

منبع:موسسه استاندارد و تحقیقات ایران(استاندارد ۳۴۰۲)




مهندسی بهداشت محیط شماره یک اصفهان



(جهت دسترسی به مطالب به روز به سمت چپ سایت بخش آخرین مطالب مراجعه کنید)