سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط
سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

بهداشت در دندانپزشکی

بهداشت در دندانپزشکی

بدون شک همه دندانپزشکان و دندانسازان در این‌باره اطلاعات کافی دارند اما اگر سهل‌انگاری کنند و در رعایت اصول بهداشت کار توجه کافی به‌عمل نیاورند ممکن است دچار عوارض و بیماری‌های شغلی شوند. از آنجائی‌که بسیاری از بیماری‌های شغلی، بهبود نخواهند یافت، تنها راه سلامتی شاغلین، رعایت اصول پیشگیری و بهداشت حرفه‌ای است. برخی از لوازم و مواد مورد استفاده در دندانپزشکی عبارتند از: 
۱. دستگاه‌های جراحی، توربین‌ها، میکروموتورها، پروژکتورها، ساکشن‌ها، صندلی دندانپزشکی، دستگاه اشعه ایکس، قفسه‌ها و گنجه‌های مخصوص نگهداری وسایل 
۲. ابزارهای کوچک مانند انواع فرزها و فایل‌ها و وسایل مورد استفاده در پالیش و... 
۳. محصولات داروئی و شیمیائی 
با توجه به لوازم و مواد مورد استفاده و همچنین نحوه کار دندانپزشکان، خطرهای زیر در این شغل وجود دارد: 
۱. افت شنوائی و عوارض ناشی از صدای دستگاه‌ها 
۲. اثرات ناشی از تماس با اشعه X به‌دلیل استفاده از دستگاه عکسبرداری (اختلالات خونی، ضایعات انگشتان و ...) 
۳. کاهش بینائی و سردرد و خستگی زودرس در صورت ناکافی بودن نور و یا نورپردازی نامناسب. 
۴. عوارض عضلانی اسکلتی نظیر کمردرد، آرتروز گردن، ناراحتی کتف و... به‌دلیل طرز نشستن غلط و استفاده از صندلی نامناسب. 
۵. اختلالات روانی به‌دلیل افزایش ساعات کار 
۶. حساسیت پوستی، آلرژی و مسمومیت در اثر تماس با مواد مختلف مورد استفاده از جمله جیوه و همچنین احتمال ابتلا به آسم شغلی در اثر تماس با موادی چون متیل متاکریلیت 
۷. آلودگی میکروبی به‌دلیل پاشیدن مایع دهان بیمار به چشم و صورت دندانپزشک 
۸. بریدگی، خراشیدگی بر اثر ابزارهای کوچک و نوک تیز و احتمال عفونت مانند خطر ابتلا به بیماری ایدز و هپاتیت 
▪ راه‌های پیشگیری: 
۱. استفاده از توربین‌ها و فرزهای مناسب و استاندارد و با صدای کم، جهت پیشگیری از افت شنوائی 
۲. رعایت فاصله مناسب از دستگاه رادیوگرافی دندان، نگهداری صفحه رادیوگرافی توسط بیمار در محل مورد نظر و حذف منابع ثانویه اشعه با قرار دادن پروتزهای مخصوص در دهان به‌منظور حذف خطرات اشعه. 
۳. ایجاد نسبت نور محیط به فضای کار ۱ به ۴، حذف سطوح سفیدرنگ و خیرگی‌آور جهت کاهش خطرهای روشنائی 
۴. استفاده از وسایل طراحی شده با اصول ارگونومیکی جهت کاهش عوارض عضلانی، اسکلتی (صندلی و یونیت مناسب، استراحت‌های کوتاه‌مدت در بین ساعات کار و انجام ورزش‌های مناسب نظیر دوچرخه سواری، شنا و پیاده‌روی (حداقل ۵-۳ روز در هفته و هر روز ۳۰ دقیقه) 
۵. تنظیم اصولی ساعات کار و اجتناب از خستگی زیاد 
۶. برای جلوگیری از آلودگی چشم، بینی، دهان و پوست با خون بیمار و مواد مضر لازم است از وسایل حفاظت فردی مناسب (عینک، ماسک، دستکش و روپوش) استفاده شود. 
۷. استفاده از سیستم تهویه موضعی در محل آ‌سیاب 
۸. محافظت در برابر پاشیدگی قطرات و ذرات معلق در هوا به‌وسیله استفاده از تخلیه پرحجم HVE (high-volume evacuation) و استفاده از مکش کم حجم بزاق low-volume suction، استفاده از رابردم rubberdam استفاده از HVE به‌ویژه هنگام استفاده از وسایل چرخشی در دهان، مایعات دهان (خون و بزاق) را تخلیه و از ایجاد پاشیدگی می‌کاهد. همچنین مکش بزاق با استفاده از مکنده بزاق نیز از تجمع بزاق در دهان جلوگیری می‌کند. رابردم هم با جداسازی ناحیه‌ای که روی دندان انجام می‌شود، از مقدار خون و بزاقی که در محل عمل موجود است و به هنگام استفاده از وسایل چرخشی یا سرنگ آب / هوا به اطراف پاشیده یا در صورت کار نکردن دریچه‌های ضدبرگشت به داخل هندپیس کشیده می‌شود، می‌کاهد. از آنجا که کاهش فشار درون لوله‌های مکنده بزاق باعث برگشت مایع به درون لوله‌های مکنده بزاق باعث برگشت مایع به درون دهان بیمار می‌شود باید به بیمار توصیه شود تا سر مکنده بزاق را با لب‌های خود نبندد و در صورت امکان به هنگام استفاده از HVE، سر مکنده بزاق از دهان بیمار خارج شود. 
دهانشویه‌های ضدمیکروبی مانند chlorhexidin نیز در کاهش تعداد باکتری‌های دهان مؤثر است و از آنجائی که تعداد باکتری‌های موجود در پاشیدگی موثر است پیش از اعمال دندانپزشکی و به‌ویژه جرم‌گیری و پروفیلاکسی مفید است. 
۹. واکسیناسیون علیه هپاتیت B برای دندانپزشکان و دانشجویان دندانپزشکی، بهداشت‌کار دهان و دندان و تمامی افرادی که امکان مواجهه شغلی با خون یا دیگر مایعات بدن را دارند ضروری است. 
۱۰. از آنجائی که منظور از کنترل عفونت در دندانپزشکی، جلوگیری از انتقال عفونت از بیمار به دندانپزشک، از دندانپزشک به بیمار و از بیماری به بیمار دیگر است باید اصول ضدعفونی و سترون کردن وسایل و ابزارهای دندانپزشکی کاملاً رعایت شود.با توجه به اهمیت کنترل عفونت در مراکز دندانپزشکی به‌طور مختصر به مواردی از گندزدائی و سترون کردن وسایل و تجهیزات دندانپزشکی اشاره می‌شود: 
الف- حساس: ابزارهای جراحی و دیگر ابزارهائی که وارد بافت نرم دهان، استخوان یا دندان می‌شوند (تیغ جراحی، فورسپس، فرز، قلم جرم‌گیری و...) باید پس از استفاده استریل شوند. 
ب- نیمه حساس، ابزارهائی مانند آئینه معاینه و کندانسوز آمالگام که وارد بافت نرم نمی‌شوند ولی با مخاط دهان تماس پیدا می‌کنند باید پس از استفاده استریل شوند یا اگر نشود استریل کرد نخست پاکیزه و سپس با مواد گندزدا کننده سطح بالا HLD (high-level disinfectant) مانند گلوتارآلدئید و یا پرکسید هیدروژن گندزدائی شوند. 
ج- غیرحساس: وسائل پزشکی و ابزارهائی همچون مخروط سر وسیله عکسبرداری که تنها با پوست سالم تماس می‌یابد، پاکیزه و ضدعفونی کردن با ضدعفونی ‌کننده‌های سطح پائین یا سطح میانی مانند الکل ۷۰% کافی است. 
▪ سترون‌سازی یا استریلیزاسیون 
تعریف: حذف یا نابودی کامل تمام انواع میکروب‌ها (که شامل اسپور باکتری‌ها نیز می‌شود) طی فرآیند فیزیکی یا شیمیائی 
▪ سترون کردن با بخار (اتوکلاو) 
استفاده از بخار و حرارت با روش اتوکلاو بهترین روش استریلیزاسیون وسایل پزشکی است که باید دوباره مورد استفاده قرار گیرد. اتوکلاو پس از آن که حرارتش به ۱۲۱ درجه سانتی‌گراد (۲۵۰ درجه فارنهایت) رسید و فشارش معادل یک اتمسفر (۱۵ پوند فشار بر اینچ) شد حداقل باید به مدت ۲۰ دقیقه برای وسایل فشرده نشرده و ۳۰ دقیقه برای وسایل فشرده شده کار کند تا بتوان از استریلیزاسیون وسایل مطمئن شد. 
▪ استریلیزاسیون با دستگاه فور 
برای استریلیزاسیون وسایل با دستگاه فور باید درجه حرارت دستگاه، روی ۱۷۰ درجه سانتی‌گراد در مدت ۱ ساعت و با درجه حرارت ۱۶۰ درجه سانتی‌گراد در مدت ۲ ساعت تنظیم شود. 
لازم به ذکر است که زمان‌های مورد نظر پس از رسیدن دستگاه به حرارت مطلوب محاسبه می‌شود. 
▪ مواد ضدعفونی کننده: 
همیشه امکان استفاده از روش‌های گرمائی برای ضدعفونی کردن وجود ندارد. همچنین برخی از وسایل و ابزارها به گرما حساسند در چنین شرایطی باید از موادشیمیائی ضدعفونی کننده استفاده کرد. همواره باید در نظر داشت که ضدعفونی کننده به چه منظوری به‌کار می‌رود و ویژگی سطحی که ضدعفونی می‌شود چیست تا نه تنها ضد عفونی کننده روی سطح اثر کند بلکه به آن آسیب هم نرساند.برخی عوامل فیزیکی و شیمیائی بر کارکرد ضدعفونی کننده‌ها تأثیر می‌گذارند که باید به آنها توجه داشت. زمان تماس با ضدعفونی کننده براساس دستورات سازنده باید رعایت شود و PH و غلظت محلول ضدعفونی کننده نیز از عوامل مهم گندزدائی به‌شمار می‌روند. همچنین اثربخشی بسیاری از ضدعفونی کننده‌ها با مواد چرک (خون، بزاق، مواد پروتئینی دیگر) موجود روی سطوح کاهش می‌یابد بنابراین پاکیزه کردن و شستشوی سطح مورد نظر، پیش از استفاده از ضدعفونی کننده‌ها، ضروری است.لازم به ذکر است که به حذف تعداد زیاد یا همه میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا که بر روی اشیا‌ء بی‌جان وجود دارند بجز اسپورباکتری‌ها گندزدائی یا Disinfection و به‌کار بردن ترکیباتی بر روی بافت‌های زنده و پوست جهت از بین بردن یا کاهش میکروارگانیسم‌های موجود را، ضدعفونی یا Antisepsis گویند. 
ویژگی چند ضدعفونی کننده شیمیائی در زیر توضیح داده می‌شود: 
▪ گلوتارآلدئید 
این ماده معمولاً به‌صورت محلول ۲% وجود دارد ولی قبل از مصرف، باید آن را فعال کرد به این ترتیب که پودر یا بافر قلیائی به آن اضافه نمود. محلول فعال شده، به‌تدریج فعالیت خود را از دست می‌دهد و بیش از ۱ تا ۲ هفته نباید به کار برده شود. (اگر محلول گلوتارآلدئید تیره شد باید دور ریخته شود). گلوتارآلدئید، روی فلزات خورندگی ایجاد نمی‌کند و به ابزارهای عدسی‌دار، لاستیک و پلاستیک هم آسیبی نمی‌رساند. غوطه‌ور ساختن کامل وسایل در محلول فعال شده گلوتارآلدئید در طی مدت سی دقیقه باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها را از بین می‌برد ولی برای از بین بردن اسپورها مدت زمان ۱۰ ساعت لازم است. یعنی گلوتارآلدئید در طولانی مدت اثر اسپورکشی دارد (سترون کننده شیمیائی) ولی در مدت زمان معمول به‌صورت ضدعفونی کننده شدید استفاده می‌شود.استفاده از گلوتارآلدئید ۲% به مدت ۱ تا ۲ دقیقه چنانچه وسیله یا ابزار با پاکیزه کردن به‌دور از هرگونه ماده آلی و چرک شده باشد HIV را می‌کشد. برای کاهش خطر انتقال HBV هم ۴ دقیقه کافی است.محلول گلوتارآلدئید یک بخار سمی متصاعد می‌کند که در موقع مصرف باید دقت کافی مبذول شود و از تماس آن با پوست جلوگیری کرد. در هنگام استفاده از آن باید از دستکش‌های کلفت خانگی و ماسک استفاده کرد. پس از بیرون آوردن وسیله گلوتارآلدئید باید آن را با آب سترون یا با الکل، آبکشی کرد تا گلوتارآلدئید روی وسیله باقی نماند. 
▪ هیدروژن پراکسید 
یک ماده ضدعفونی کننده قوی است. غوطه‌ور ساختن وسایل تمیز در محلول ۶% این ماده به مدت ۳۰ دقیقه اثرات ضدعفونی کننده شدیدی را نشان می‌دهد. پس از این مدت باید وسایل را با آب مقطر استریل شستشو داد و با پارچه استریل شده خشک کرد. غلظت‌های ۲۵-۶% هیدروژن پراکسید اسپورکش است و به‌عنوان سترون کننده شیمیائی می‌تواند به‌کار برود. برای تهیه محلول ۶%، ۱ قسمت از محلول ۳۰% را در ۴ قسمت آب جوشیده مخلوط می‌کنند. 
▪ الکل‌ها 
اتیل الکل و ایزوپروپیل الکل دارای اثرات مشابهی هستند. این مواد به‌عنوان ضدعفونی کننده و گندزدا به‌کار می‌روند و بر روی باکتری‌های فعال، میکروباکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها، پس از چند دقیقه تماس، اثر میکروب کشی دارند ولی بر اسپور باکتری‌ها، اثری ندارند. بهترین غلظت اثر آنها محلول ۷۰% است (۷۰% الکل و ۳۰% آب مقطر). غلظت بیشتر و یا کمتر آنها کمتر اثربخش است. 
▪ هیپوکلریت سدیم (آب ژاول) 
این ماده، یک ضدعفونی کننده قوی است که بر کلیه میکروارگانیسم‌ها اثر مؤثر دارد و در محلول‌های مختلف به‌عنوان میکروب‌کش، ضد بو، سفیدکننده خانگی مصرف می‌شود. یک ماده اکسید کننده قوی و برای فلزات، تباه کننده است. هیپوکلریت سدیم مورد مصرف در مراکز پزشکی باید دارای غلظتی معادل یک گرم در لیتر (۱۰۰۰ppm) باشد. برای ضدعفونی کردن لکه‌های خون و یا سایر مایعات بدن که دارای مواد آلی فراوان باشند از غلظت ده گرم در لیتر کلر (۱۰۰۰ppm) باید استفاده کرد.غلظت ۱۰۰۰ppm کلر آزاد برای نابود کردن باسیل سل مورد نیاز است و HBV و HIV با ۵۰۰ppm از بین می‌روند. بررسی‌ها نشان داده که ۱-HIV در مدت ۳۰ ثانیه تا ۱ دقیقه پس از تماس با سفیدکننده خانگی به غلظت یک دهم و HBV پس از ۱۰ دقیقه تماس از بین می‌رود. محلول‌های سدیم هیپوکلریت به‌تدریج قدرت خود را از دست می‌دهند. بنابراین بهتر است آنها را روزانه تهیه و مصرف کرد. قدرت محلول‌های هیپوکلریت در اثر تماس با مواد آلی محتوی پروتئین مانند خون و سرم و غیره کاهش می‌یابد. 
هیپوکلریت کلسیم (پرکلرین) 
این ماده به‌صورت پودر، گرانول یا قرص وجود دارد. قدرت تجزیه شدن آن آهسته‌تر از هیپوکلریت سدیم است. این ماده معمولاً دارای ۷۰ درصد کلر آزاد است. محلول ۱% آن با حل کردن ۱۴ گرم پودر در یک لیتر آب به‌دست می‌آید. این ماده در مقابل حرارت و روشنائی تجزیه می‌شود. محلول‌های هیپوکلریت باید در ظروف پلاستیکی غیرشفاف و در دار نگهداری شوند.(سایت آفتاب شرق)



www.environmentalhealth.ir

جهت دانلود تولبار سایت بهداشت محیط ایران روی تصویر زیر کلیک کنید





(جهت دسترسی به مطالب به روز به سمت چپ سایت بخش آخرین مطالب مراجعه کنید)