رفع آلودگی های محیط در مراکز بهداشتی درمانی و بیمارستانها
پاک و تمیز نمودن محیط بیمارستان یعنی کف زمین ، دیوارها ، سقفها ، شیشه ها ، تختها ، روی کمدها و سایر اثاثیه ، همچنین نظافت توالتها ، حمامها و سینک باید به طور روزانه توسط پرسنل خدمات صورت گیرد.
کف زمین :
طی دو ساعت پس از پاک کردن زمین ( با ماده گند زدا یا بدون ماده گندزدا ) میزان آلودگی باکتریال مشابه زمان قبل از پاک کردن خواهد شد . لذا میزان عفونت تحت تاثیر استفاد ه از یک ماده گندزدا قرار نمی گیرد که به طور معمول مصرف یک ماده دترجنت به تنهایی کافی خواهد بود. فقط در مواردی که خطر آلودگی با بعضی عوامل بیماری زا وجود دارد باید از یک ماده گندزدا استفاده شود که این امر با نظر مسئول کمیته کنترل عفونت یا یک میکروبیولوژیست صورت می پذیرد.
پاک کردن زمین بدون استفاده از دترجنت ها :
در محل تهیه غذا و ارائه خدمات به بیماران و نیز اتاق درمان و مراقبت از آنها از جاروهای دستی نباید استفاده شود دراین مورد استفاده از جاروی برقی یا زمین شوی جاذب گرد و غبار روش مناسبی است.
پاک کردن زمین با استفاده از مواد پاک کننده : برای لکه گیری و جرم گیری ا ستفاده از یک ماده دترجنت لازم است . توالتها و سایر نواحی مرطوب بایستی حداقل روزی یک بار با مواد پاک کننده شسته شوند . زمین شوی و لوازم لازم باید پاک و تمیز شده و در جای مناسب تخلیه و خشک شوند . سطلها نیز باید آبکشی شده و به صورت وارونه نگهداری شوند.
محلولهای پاک کننده باید مرتبا تعویض شده و پس از اتمام نظافت روزانه دور ریخته شوند . بهتر است برای پاک کردن کف زمین با ماده دترجنت از دو سطل استفاده شود. بعد از پاک کردن ، سطوح باید حتی الامکان خشک باقی بمانند.
پاشیده شدن خون و مواد آلوده بدن در محیط : به دنبال ریخته شدن موادی مانند ادرار یا غذا ، پاک کردن آن محل با آب و یک ماده دترجنت معمولا کافی است ولی اگر ترشحات ،حاوی ارگانیسم های بالقوه خطرناک باشند باید از یک ماده گند زدا استفاده کرد. برای پاک کردن ترشحاتی که از آلودگی آنها مطمئن هستیم باید همیشه دستکش یک بار مصرف پوشید و اگر خطر آلودگی لباس نیز وجود دارد بایستی از آپرون پلاستیکی ( یک بار مصرف ) استفاده گردد . در صورت پاشیده شدن خون ومایعات آلوده به خون در محیط ( به دلیل احتمال آلودگی باعوامل بیماری زا منتقله از راه خون مانند HIV و … )
توصیه می شود که :
1- دستکش و در صورت لزوم سایر محافظ ها پوشیده شود.
2- خون ومواد آلوده با حوله یک بار مصرف جمع آوری و پاک شود .( حوله یک بار مصرف به دستمال کاغذی و یا ساخته شده از الیاف پنبه گفته می شود که فقط یک بار مورد استفاده قرار گرفته و سپس همانند دیگر زباله ها از بین می رود.)
3- محل مورد نظر با آب و دترجنت ( صابون ) شسته شود.
4- با محلول هیپوکلریت سدیم ( آب ژاول خانگی ، وایتکس ) گندزدایی شود . اگر سطح آلوده شده صاف باشد از رقت 6% و در صورت داشتن خلل و فرج از رقت 10% ماده گندزدا استفاده می شود.
توصیه می شود در صورت امکان از مواد گنزدای نسل جدید مانند : انواع دزومد یا هالامید استفاده گردد.
در صورتی که مقدار زیاد خون یا مایعات آلوده به خون در محیط ریخته شده ( بیشتر از 30 سی سی ) یا اگر خون و سایر مایعات ، محتوی شیشه شکسته با اشیا ء نوک تیز باشند باید :
1- حوله یک بار مصرف روی آن پهن نمود و موضع را پوشاند .
2- روی آن محلول هیپوکلیریت سدیم با رقت 10% ریخت و حداقل 10 دقیقه صبر کرد
3- با حوله یک بار مصرف آن را جمع کرد.
4- با آب و صابون محل را پاک و تمیز نمود .
5- با محلول هیپوکلریت سدیم ( آب ژاول ) و یا هالامید ؛ گندزدایی انجام شود.
دیوارها و سقفها :
پاک کردن دیوارها و سقفها باید در حد کافی صورت گیرد تا خاک و لکه بر روی آنها مشاهده نشود. گندزدایی این قسمتها مورد نیاز نمی باشد مگر در صورت مشاهده آلودگی شناخته شده خون ، ادرار یا مایع آلوده کننده که باید پاک شود . درزمان پاک کردن دیوارها سطوح آنها باید حتی المقدور خشک نگه داشته شود . آسیب دیدن دیوارها و از بین رفتن رنگ و روی آنها باعث مشخص شدن گچ زیر آن شده وخون ریخته شده به طور کامل پاک نمی شود و به دنبال مرطوب شدن ، به شدت با باکتری آلودگی پیدا می نماید . بنابراین این گونه دیوارها بایدبه سرعت ترمیم شوند.
سایر سطوح :
روی کمدها باید روزانه با یک محلول دترجنت تازه تهیه شده و دستمال یک بار مصرف پاک شود . در صورت لزوم بایستی سایر اثاثیه نیز به همین روش پاک شوند . قفسه ها و تاقچه ها باید به طور مرتب با دستمال مرطوب گردگیری و اگر گرد و خاک روی آن تجمع می یابد لازم است مدت زمان نظافت نزدیکتر شود.
حمام:
حمام و سینک باید حداقل روزی یک بار توسط پرسنل خدمات شسته شوند . بیماران نیز باید تشویق شوند تا بعد از هر بار استحمام ، حمام را پاک و تمیز کنند . برای پاک کردن به طور روزانه ، استفاده از یک ماده دترجنت کافی است . بعدازاستحمام بیماران عفونی یا قبل از استحمام بیمارانی که زخم باز دارند باید حمام را گندزدایی نمود که برای این کار ازترکیبات کلر دار که خاصیت خورندگی نداشته باشد (مانند هالامید ) می توان استفاده نمود.
نباید سوراخهای ورودی سینک یا لوله های خروجی فاضلاب آن گندزدایی شوند در سینکهای مخصوص شستشوی دست نباید سوراخ آنها با روپوش بسته شود.
توالتها :
سینک یا نشیمن توالت و دستگیره ها باید حداقل روزی یک بار پاک شوند ، همچنین اگر به وضوح و به صورت قابل روئیت آلوده شوند باید پاک گردند . برای پاک کردن روزانه باید از یک محلول دترجنت استفاده کرد . اگر کاسه توالت به وضوح آلوده شود یا بعد از استفاده توسط بیمار مبتلا به عفونت دستگاه گوارش استفاده می شود قبل از استفاده باید کاسه توالت با آب آب کشی و خشک نمود. لازم به ذکر است ریختن ماده گندزدا به داخل سوراخ توالت یا فاضلاب خطر عفونت را کم نمی کند.
ظروف و کارد و چنگال :
شستن این وسایل در ماشین ظرفشویی مرکزی و خشک کردن آنها نسبت به شستن آنها در هر یک از بخشها به طور جداگانه ارجحیت دارد ، در صورت نبود ظرفشویی مرکزی کلیه ظروف ، کارد وچنگالها طی سه مرحله شسته می شوند که این مرحله عبارتند از : پاک کردن با آب گرم ، شستشو با پاک کننده و آبکشی و پس از آن استفاده از یک گندزدا ( پودر پرکلرین یا آب ژاول ) مناسب خواهد بود.
شرایط پاک کردن ترشحات عفونی خارج شده از بدن بیمار و پاک کردن محل خواب بیماران عفونی درصورت نبود دستمالهای یک بار مصرف ، مواد و روشهای جایگزین عبارتند از :
1- می توان از یک برس نایلونی ( که سریعا خشک شود ) برای پاک کردن حمام استفاده کرد . از زمین شوی پنبه ای جاذب ( تی ) یا برس هاس مویی و کرکی نباید استفاده کرد.
2- اگر از پارچه چند بار مصرف برای پاک کردن استفاده می شود باید پس از انجام کار، شسته ( ترجیحا در ماشین لباس شویی ) و با روشی که باعث گندزدایی شود و خشک گردد . همچنین برای هر قسمت، پارچه جداگانه مصرف گردد .
3- برس مخصوص پاک کردن توالت باید به اندازه کافی آبکشی شده و بعد خوب تکان داده شود تا آب آن تخلیه گردد و بعد به صورت خشک نگهداری شو.د . از اسفنج نباید برای پاک کردن سطوح استفاده کرد.
رفع آلودگی از لوازمی که مصارف بالینی ندارند
لوازم مخصوص تراشیدن مو ، کاسه ها و ظروف پلاستیکی مخصوص شستشو باید بعد از هر بار مصرف به طور کامل با دترجنت و آب داغ شسته و خشک گردند . ترجیحا این ظروف باید به صورت جداگانه و وارونه نگهداری شوند . در واحدهای پرخطر پس از ترخیص بیمار یا اتمام ایزولاسیون و بهبودی بیمار ، باید گندزدایی این لوازم و ظروف توسط حرارت ، مواد گندزدای کلر دار صورت گرفته و بعد برای بیماران دیگر مورد استفاده قرارگیرند . برای بخشهای عمومی پاک نمودن و خشک کردن آنها ، احتمالا کافی خواهد بود . می توان از سبدها ی آویزان شده در زیر تخت بیمار نیز جهت نگهداری این وسایل استفاده نمود.
برس ناخن : به جز موارد خاص از مصرف برس ناخن بایستی اجتناب شود.
رختخواب :
بعد از ترخیص بیماران پاک کردن تختخواب ( چهارچوب تخت ) لازم می باشد.تختخواب باید در برنامه نظافت بیمارستان قرار گرفته و با یک دترجنت پاک و خشک شود . اگر گندزدایی لازم باشد ترکیبات هالامید مناسب خواهد بود . در این موارد از ضد عفونی کننده های گران قیمت نباید استفاده کرد.
تشک و بالشها :
باید داخل روکش ( رویه ) ضد آب قرار گیرند و اگر احتمال آلودگی آنها با مایعات بدن بیمارمی رود در داخل یک رویه ضد آب دیگر نیز قرار گیرند . برای رفع آلودگی روکش ها استفاده از محلول دترجنت و خشک کردن آنها معمولا کافی است.
گندزدایی با محلول فنول ، نفوذ پذیری روکش این لوازم را بیشتر می کند . لذا در صورت امکان از مصرف این گونه گندزداها بایستی جلوگیری شود.
پرده ها :
پرده ها باید در صورت وجود آلودگی قابل روئیت شسته شوند و در غیر این صورت هر سه ماه یک بار شسته شوند.
لگن :
برای جلوگیری ازانتقال آلودگی های موجود در مدفوع همیشه باید بعد از جمع آوری و دست زدن به لگن یا بعد از استفاده مجدد از آنها دستها شسته شوند . حتی اگر تمیز به نظر می رسند.ضمنا شستشو و گندزدایی لگن ها بعد از هر بار استفاده در جلوگیری از انتقال عفونت مهم میباشد
منبع :
جهت دانلود تولبار سایت بهداشت محیط ایران روی تصویر زیر کلیک کنید