سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

برگه‌ها

آمار : 21894021 بازدید Powered by Blogsky

تری هالومتان ها

تری هالومتان ها (THMs):

در طی فرایند ضد عفونی کردن آب، ناخالصی های چندی در اثر ترکیب ماده ضد عفونی کننده با مواد آلی موجود در آب تولید می شود. مثلاً کلر می تواند در شرایط تصفیه خانه به طور موثری مشتقات هیومیک اسید را به تری هالومتان ها تبدیل کند.

هیومیک اسید:

در آب به مقدار بسیار کم، ترکیبات آلی طبیعی وجود دارد که مشتقات هیومیک اسید می باشند که این مواد، اغلب همان ترکیباتی هستند که موجب رنگ آب می شوند. وزن مولکولی این مواد از چند صد تا صدها هزار می باشد.

معمولاً بیشترین کربن آلی در طبیعت به صورت مشتقات هیومیک اسید می باشد که آن ها با اندازه و گروه های مختلف وجود دارند. اندازه مولکول ها بین ^8-10 × 5 تا ^6-10 میلی متر می باشد. ساختمان مولکولی آن ها هنوز به طور کامل شناخته نشده است.

تری هالومتان ها (THM) معمولی ترین محصول فرعی حاصل از کلر زنی به آب های آشامیدنی هستند و غلظت آن ها از دیگر مواد آلاینده بیشتر است. بر حسب تعریف، تری هالومتان ها معرف ترکیبات مختلفی هستند که از جایگزینی اتم های هالوژن (F, Br, Cl, I) به جای هیدروژن مولکول متان حاصل می شوند.

موضوع ترکیب کلر با مواد آلی موجود در آب، اولین بار توسط راک (Rock) در سال 1974 با اعلام وجودکلروفرم در آب تصفیه شده شروع شد. اما این تنها ناخالصی افزوده شده به آب در اثر کلر زنی نیست. امروزه به کمک دستگاه های مدرن شیمی تجزیه چون HPLC, GC/MS که قادر به تشخیص غلظت های بسیار کم هم می باشند تعداد زیادی محصولات فرعی حاصل از کلر زنی شناخته اند که در زیر توضیح داده شده اند.

Humic acid + NH3 + Cl2 ==> CO2 + N2 + Organic compound* + small Humic acid

^* ماده آلی: تری هالومتان ها، دی هالو استونیتریل، اسید کربوکسیلیک، آمین های هالوژن دار، فنل های هالوژن دار، کتون های هالوژن دار، آروماتیک های هالوژن دار، آلدهید ها

تشکیل این فروارده های جانبی در آب ضدعفونی شده با کلر- که مهمترین آن ها تری‌هالومتان‌ها هستند - و بررسی روش هایی برای حذف آن می پردازیم.

تشکیل ترکیبات جانبی آلی حاصل از عمل کلرزنی آب آشامیدنی از نظر سلامتی انسان و همچنین ایجاد مشکلات در تأسیسات تصفیه آب از سال 1974 که وجود تری هالومتان ها(THMs) گزارش شد، مورد توجه بوده است. تحقیقات وسیعی از آن تاریخ انجام شده است تا فاکتورهایی که در تشکیل این ترکیبات دخالت دارند شناخته شوند و بتوان از طریق تکنیک های تصفیه آب آشامیدنی، غلظت آنها را کاهش داد.
بعضی از انواع تری هالومتان ها- که متداول‌ترین آن، کلروفرم می باشد- با مقدار زیاد به صورت خوراکی و یا تزریقی در حیوان ایجاد سرطان می کنند و ممکن است در درازمدت اثرات نامطلوبی بر سلامت انسان(از جمله بروز سرطان کبد) نیز داشته باشند.
مواد هیومیک (مواد اصلی حاصل از فساد بقایای گیاهان) بخش مهمی‌ از این مواد آلی طبیعی را تشکیل می‌دهند و مهم‌ترین پیش‌سازها برای ترکیبات جانبی آلی گندزدایی با کلر به شمار می‌روند. مواد هیومیک اغلب به صورت طبیعی وارد محیط‌های آبی می‌شوند و فرآیندهای معمول تصفیه قادر به حذف درصد بالایی از آنها نیستند. تلاش برای حذف مواد هیومیک از آب آشامیدنی زمانی قوت گرفت که مشخص شد طی کلرزنی آب محتوی این مواد، ترکیبات‌هالوژنه آلی جهش‌زا و سرطان‌زای بسیاری تولید می‌شود.

با این حال به دلیل مزایای متعدد کلرزنی در تحقق سلامت میکروبی آب، سازمان جهانی بهداشت به صراحت اعلام کرده است که"پیامدهای بهداشتی ناشی از فرآورده‌های جانبی کلرزنی در مقایسه با عدم کفایت انجام آن، بسیار جزیی است و کلرزنی آب بدون توجه به کنترل فرآورده‌های جانبی حاصل از آن باید انجام ‌شود".

مطالعه‌‌های اپیدمیولوژی محققان نیز نشان می‌دهد که احتمال ابتلاء به سرطان ناشی از فرآورده‌های جانبی کلرزنی در استخرهای شنا 25 و در آب آشامیدنی، 6 در میلیون است.

با توجه به آنچه گفته شد، به هر حال تحت هیچ شرایطی نباید گندزدایی آب را حذف کرد؛ زیرا ریشه‌کنی واقعی امراض کشنده مثل بیماری وبا و حصبه -که عامل اصلی آنها آب است- با استفاده از مواد گندزدا امکانپذیر می‌باشد. در کشورهای فقیر که تصفیه آب در آنها اغلب نامنظم است، هر ساله انسانهای زیادی (مخصوصاً کودکان) بوسیله امراضی که عامل آنها آب آلوده است، جان خود را از دست می‌دهند.

البته جوشاندن نیز می تواند تا حدودی به حذف ترکیبات آلی زیان آور موجود در آب کمک کند. چرا که جوشاندن آب نه‌تنها باعث از بین رفتن میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا، برخی ویروس‌ها و... و همچنین تا حدودی کاهش سختی آب به دلیل تشکیل کربنات‌های غیرمحلول می شود، بلکه بیشتر آلاینده‌های فرار آلی که نقطه جوششان پایین‌تر از100 درجه سانتی‌گراد است، در اثر تبخیر از آب خارج می‌شوند.

اما از نظر علمی بهتر است فقط آب را برای یک دقیقه بجوشانید به‌علاوه حتما لازم نیست آب را تا حد نقطه جوش برسانید، چون می‌توانید با کنترل شعله گاز، دمای آن را فقط برای چند دقیقه تا حرارت حدود 85 درجه سانتی‌گراد نگه دارید که در این شرایط نه‌تنها میکروارگانیسم‌های مضر از بین می‌روند بلکه غلظت سایر آلاینده‌های احتمالی در آب در مقایسه با آب جوشیده نیز افزایش نمی‌یابد. از آنجا که بعضی از فلزات سنگین و آلاینده‌های آلی، حلالیت خیلی کمی در آب سرد دارند، بهتر است وقتی می‌خواهید از آب لوله‌کشی شهری برای مصارف شرب استفاده کنید، حتما از شیر مربوط به آب سرد استفاده کنید و چنانچه آب گرم بود، اجازه دهید کمی آب از شیر خارج شود تا دمای آن تغییر کند و سرد شود.(البته توجه داشته باشید، این آب گرم را دور نریزید بلکه آن را جمع‌آوری و برای مصارف دیگر مورد استفاده قرار دهید.) در غیر این صورت نوشیدن و پخت‌و‌پز با این آب گرم شیر لوله‌کشی می‌تواند سلامت را به‌طور جدی در طولانی‌مدت به مخاطره بیندازد.