سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط
سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

گندزدایی (disinfection)


گندزدایی (disinfection):

  • یک ترکیب شیمیایی ضدمیکربی بر روی مواد(سطح چاه آب(
  •  که ممکن انسان یا حیوان با این مواد در تماس باشند
  • همه عوامل رانابود نمی کند
  • حذف تعداد زیاد یا همه میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا که بر روی اشیا‌ء بی‌جان وجود دارند بجز اسپورباکتری‌ها

 

مــــواد گندزدا (disinfectents):

هدف :نابودی میکرو ارگانیسم بیماریزا

روی اجسام غیر زنده

 

آنتی سپتیک ها:

  • ضد میکروب
  • باعث کاهش احتمال عفونت
  •  کـشتن عوامل بیماری زا
  • بازداری از رشد عوامل بیماری زا

روی سطح پوست  و یا بافت زنده

 



آنتی سپتیک های متداول:

 

  •  الکل ها
  •  کلرهگزیدین گلوکونات
  •   ید
  •   بوریک اسید
  •  هیدروژن پروکساید
  •  ترکیبات فنول
  • ترکیبات آمونیوم چهار ظرفیتی
  •  سدیم کلراید
  •  مرکورکروم

 

الکل ها (alcohols):

  • ضد عفونی کننده بوده
  •  
  • منعقد کننده آلبومین
  •  
  • به علت همین انعقاد، قدرت نفوذ الکل 90 درجه کمتر از 60 درجه
  •  
  • (خاصیت ضد عفونی کنندگی  پایین )
  • میکروب کش مناسبی
  •  
  • حالت معمولی ،غلظت بین 50 تا 70 درجه  تاثیر بسیار زیادی دارد .
  •  
  • الکل 100 درجه ضد عفونی کننده نیست
  •  
  • مقداری آب ---اضافه خاصیت میکروب کشی پیدا
  • افرادی که اتاق بیمار را گندزدایی --- حتما دست پس از کار با الکل 70 درجه ضدعفونی
  •  
  • روی باکتری‌های فعال، میکروباکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها، پس از چند دقیقه تماس، اثر میکروب کشی
  • بر اسپور باکتری‌ها بی اثر
  • بهترین غلظت اثر آنها محلول ۷۰% است (۷۰% الکل و ۳۰% آب مقطر – نسبت 7 به 3)

 

کلرهگزیدین گلوکونات:

  • منفرد در غلظت های 0.5 تا 4 %
  •  
  • در غلظت کمتر ، ترکیب با الکل استفاده
  •  
  • ضد عفونی کننده پوست ،زخم و درمان التهاب لثه در دهانشویه

 

ید (IODINE):

تنتور ید :

    ترکیب ید و الکل

    از 2 تا 5 درصد ید +الکل اتانول

ضد عفونی زخمها، و گندزدایی آب آشامیدنی

امروزه برای ضد عفونی زخم سطحی و کوچک توصیه نمیگردد، چون باعث شکل گیری جای زخم (SCAR)  و زمان ترمیم و التیام را افزایش


 پوویدون آیوداین یا همان بتادین:

  •     اثرات تحریک کنندگی ید در آن کاهش
  •  
  •     ید +عامل حل کننده (پوویدون یا سورفکتانت) که وقتی بصورت محلول است ید آزاد
  •  
  • برای ضدعفونی سطح پوست و زخمها بهتر(چراروی روند التیام ،اثر منفی ندارد)

 

مزیت آنتی سپتیک های حاوی ید:

  • طیف گسترده فعالیت ضد میکروبی
  • (کشتن غالب پاتوژن ها حتی اسپورها)
  •  
  • بتادین به صورت محلول ،خاصیت قارچ کشی و میکروب کشی
  • برای ضدعفونی زخم و سوختگی در همه سنین بکار
  •  
  • درمورد سوختگی ، پس از ضد عفونی با بتادین موضع را با سرم نمکی استریل شستشو تا بتادین روی ناحیه سوختگی باقی نماند.
  •    رقیق کردن دارو در هنگام استفاده و یا قبل از آن باید خودداری شود .

محلول ید دار لوگول :

 

5%یــد+یدید پتاسیم  +آب مقطر

 

بوریک اسید  (BORACIC ACID):

  • در درمان تبخال و آکنه کاربرد
  •  
  • در محلولهای شستشوی چشمی و پمادهای ضد سوختگی
  •  
  • به عنوان حشره کش استفاده

 

هیدروژن پروکساید  (HYDROGEN PEROXIDE): 

  • محلول 6 درصد در ضد عفونی وبوزدایی زخم
  • 1 تا 2 درصد به عنوان کمک های اولیه در منزل برای ضدعفونی زخم و خراشیدگی (کاریردتوصیه نمیگردد، چون اکسید کننده قوی زمان بهبودی افزایش ،  تشکیل جای زخم (SCAR) )
  • شستشو با آب و صابون و یا محلول آب و نمک رقیق گزینه بهتری است.

ترکیبات فنول  (PHENOL):

  •     ترکیبات فنول خاصیت میکروب کشی
  •    استفاده در دهانشویه، ضد عفونی خراشیدگی و گزش

 

  تری کلروفنول یا TCP   هگزاکلروفن:

  •    ( باکتری کش و قارچ کش )

 

 تریکلوسان:

  •     در صابون آنتی باکتریال، دئودرانت، خمیر دندان، دهانشویه

 

ترکیبات آمونیوم چهار ظرفیتی:

  • بنزالکونیوم کلراید(ماده ضد عفونی کننده)

    -     ستیل تری متیل آمونیوم کلراید

    -     ستیل پریدینیوم کلراید

    -     بنزتونیوم کلراید

    -     ستریمید
  • فعالیت ضد میکروبی ترکیبات فوق توسط صابون غیر فعال میگردد

 

مرکورکروم:

 به خاطر محتوای جیوه دیگر استفاده نمیگردد.



 

ضدعفونی کننده‌های متداول :

آب ژاول - NaOCl :

  • ماده اصلی ،هیپوکلریت سدیم
  • ضدعفونی کننده قوی
  • کلیه میکروارگانیسم‌ها اثر
  • در محلول‌های مختلف به‌عنوان میکروب‌کش، ضد بو، سفیدکننده خانگی
  •  ماده اکسید کننده قوی و برای فلزات، تباه کننده

درصد خیلی کم (5 درصد) در آب حل .

نام‌های مختلف تحت عنوان سفید کننده به بازار عرضه

  ضدعفونی لگن و وان حمام ، لباس‌ها ، دیوارهای حمام ، توالت و آشپزخانه مناسب است و نیز در ضدعفونی آزمایشگاههایی که در معرض ویروس هپاتیت قرار دارند (بخش همودیالیز( استفاده
تمام میکروب‌ها اعم از قارچ ، ویروس و باکتری را نابود .

در ظروف مات و سربسته نگهداری.

  با جوهر نمک خودداری.

 

  • محلول‌های سدیم هیپوکلریت به‌تدریج قدرت خود را از دست می‌دهند.
  •  بهتر است روزانه تهیه و مصرف
  • در اثر تماس با مواد آلی محتوی پروتئین مانند خون و سرم و غیره قدرت کاهش

 

تهیه آب ژاول:

در  شیشه مقداری پر منگنات پتاسیم ریخته و دهانه شیشه را به وسیله چوب پنبه دو سوراخه می بندیم .از یکی از سوراخ های آن بوسیله بورت شیر دار که در آن اسید کلرید ریک ریخته ایم اسید به پر منگنات اضافه می کنیم. از سوراخ دیگر چوپ پنبه لوله خمیده ای عبور می دهیم که سر دیگر آن در داخل سود سوز آور در داخل یک ارلن وارد شود. اسید با پر منگنات کلر آزاد کرده است و کلر با سود سوز آور ترکیب شده و هیپو کلرید سدیم می دهد.

 

                

تهیه  این غلظت از مواد گندزدا :

یک واحد از آب ژاول(ماده سفید کننده تجارتی با غلظت 5%)را به 5 واحد آب سرد و معمولی در ظرف درب دار و ترجیحاً پلاستیکی اضافه نمود.

محلول را در ظرف درب بسته نگهداری ،حداکثر زمان ماندگاری و قابل استفاده بودن برای عملیات گندزدایی 24 ساعت است.تازه مصرف کردن آن در اولویت است.

هنگام تهیه محلول رقیق همیشه باید محلول غلیظ به آب اضافه شود.از اضافه کردن آب به محلول غلیظ خودداری کنید.

توجه:

 پس از کاربرد آب ژاول با پرکلرین فضای گندزدایی شده حداقل به مدت 5 دقیقه به طریق طبیعی یا مصنوعی تهویه شود.

گاز کلر سنگین تر



 

گندزدایی از طریق غوطه وری با هیپوکلریت سدیم :

زمان تماس 30 دقیقه

مورد باید قبل از گندزدایی از مواد آلی پاک شود


  

ساولن:

ضدعفونی سریع ابزار و وسایل پزشکی و جراحی و همچنین شستشوی دست جراح و تمیز کردن زخم‌

 محلول 1% برای ضدعفونی زخم‌و شستن پوست دست و بدن مناسب

باکتری کش قوی، ولی بر ویروس‌ بی اثری.

 از تماس ساولن با چشم و گوش  جلوگیری.

ورود در گوش باعث کر شدن.

به دور از نور در ظرف‌ کدر نگهداری.

درب ظروف محتوی ساولن نباید چوب پنبه‌ای و پلاستیکی باشد. زیرا این مواد ، ساولن را خراب می‌کنند. ساولن توسط صابون شسته و بی‌اثر می‌شود.

 

 ضد عفونی کردن پوست قبل عمل جراحی یا تزریقات و برای گندزدایی ابزار پزشکی( یک قسمت محلول ساولن + 30  قسمت الکل اتیلیک 70 درجه )

برای تمیز کردن و گندزدایی وسایل و ابراز فلزی تیز

( یک قسمت ساولن + 30 قسمت آب )، +30 دقیقه

 شستشوی اولیه زخم و ضدعفونی و تمیز کردن محل زایمان ، همچنین بعد از زایمان از محلول یک درصد ساولن ( یک قسمت ساولن در 100 قسمت آب ) استفاده .

 

استروک:

گندزدایی البسه ، لحاف ، پتو ، تشک و غیره

محلول 3 گرم در یک لیتر آب

( مقدار کافی محلول تهیه و لحاف ، پتو و ... را نیم ساعت در آب خیس و سپس شسته .

3 گرم در یک لیتر آب

برای گندزدایی آمبولانس و وسایل حمل بیمار و یا کف اتاقها و سایر مکانهای آلوده استفاده

- باشگاه

 

فرمالدئید:

میکروب کشی قوی

تمام انواع میکروب‌ نابود

 غلظت 1%، ضد میکروب سل

برای ضدعفونی اماکن و وسایل ، ابزار جراحی ، دستگاه دیالیز و آندوسکوپی استفاده

برای ضدعفونی کردن مکان‌هایی که میکروب‌های تب‌زا ، میکروب عامل سوزش طحال ، میکروب سل و میکروب عامل خونریزیهای شدید آلوده شده باشند، بسیار مناسب است.

( 0/5لیتر محلول در ظرفی روی اجاق قرار تا بخار حاصل از آن ، اتاق را ضدعفونی کند. توجه کنید که بخارات آن سمی است و نباید در معرض آن قرار گرفت)

 

فنل:

غلظت 2%، اکثر میکروب‌ها نابود.

در بیمارستان‌ برای ضدعفونی سطوح و ظروف آزمایشگاهی

در صابون‌ها و شامپوها به عنوان ماده محافظ بکار

یک ضدعفونی کننده مناسب برای مدفوع است، (محلول 50 %آن در برخی از صابون‌های دستشویی نیز استفاده می‌شود.

 فنل برای انسان سمی است. (گندزدا )

 

کلر:

  • عنصری که در ساختمان بسیاری از رنگ برها و سفیدکننده‌ها و ضدعفونی کننده‌ها بکار.
  • در مورد هر سه دستـﮥ میکروب‌ها ( قارچ ، باکتری و ویروس ) فعال است.
  •  برای ضدعفونی آب استخر و آب آشامیدنی استفاده می شود و همچنین از پرکلرین ، برای ضد عفونی سبزی‌ها و میوه‌جات استفاده می‌شود
  • به‌صورت پودر، گرانول یا قرص وجود
  • قدرت تجزیه شدن آن آهسته‌تر از هیپوکلریت سدیم است.
  • این ماده معمولاً دارای ۷۰ درصد کلر آزاد است. محلول ۱% آن با حل کردن ۱۴ گرم پودر در یک لیتر آب به‌دست می‌آید.
  • این ماده در مقابل حرارت و روشنائی تجزیه می‌شود. محلول‌های هیپوکلریت باید در ظروف پلاستیکی غیرشفاف و در دار نگهداری شوند.

 

کلر 1%:

 

 

 طرز تهیه کلر 1% از پرکلرین با درجه خلوص65%

                          کلر خالص 

            1              100

 10 = X            1000

 

          65               100

15/38 =10                X  

 

 

طرز تهیه کلر1%:

15/38 گرم در 1 لیتر آب

3قطره در 1 لیتر آب

ماندگاری   24 ساعت   - یکماه ونیم

 


مقدارپودر مورد نیاز برحسب گرم در هر لیتر آب :

 

= مقدارپودر مورد نیاز برحسب گرم در هر لیتر آب

                           

(درصد غلظت ترکیب)/  ( درصد رقت مورد نیاز)*1000=

       مثال :  چه مقدار پرکلرین70% را به یک لیتر آب اضافه نمائیم که  غلظت محلول حاصل  2%باشد.

 =مقدارپودر مورد نیاز برحسب گرم در هر لیتر آب

گرم28/6 = ( 70%/  2%) *  1000 =



 کاربرد هالامید در دامپزشکی:

کشتارگاهها-  مقدار مصرف در 1 لیتر آب  5 تا 10 گرم - ابزار کار، سالنها و البسه کارکنان با هالامید شستشو و آبکشی شود.

سالنهای شیردوشی - 5 تا 10 گرم - تمام وسایل مخصوص شیردوشی و مخازن نگهداری شیر را قبل و بعد از شیردوشی با هالامید شستشو و سپس آبکشی کنید.

شستشوی پستان -  3 تا 5 گرم - قبل از دوشش پستان را با هالامید حل شده در آب ولرم ضدعفونی و برای رگ کشیدن پستان را مالش دهید.

سالنهای نگهداری دامها-5 تا 10 گرم - برای دیوارها 100 تا 150 میلی لیتر و برای کف سالنها 300 تا 400 میلی لیتر به ازاء هر مترمربع هالامید بکار گرفته شود.

کامیونها و وسائل نقلیه-  3 تا 5 گرم  - به هنگام ورود و خروج از قسمتهای مختلف و یا مرزعه با هالامید ضدعفونی شوند.

آشپزخانه و سالن های غذا خوری-  3 تا 5 گرم - تمام سطوح بخصوص سطوح داخل یخچال ها و چرخ های حمل غذا(هنگام ورود و خروج از آشپزخانه) باید با محلول هالامید ضدعفونی شوند.

سرویس های بهداشتی -  3 تا 5 گرم - دستشویی ها روزی 2 بار و حمام ها، توالتها و دوشهای حمام پس از هر بار استفاده باید با محلول هالامید ضدعفونی شوند.

البسه کارکنان -  3 تا 5 گرم -  ابتدا به ماده ضدعفونی کننده هالامید آغشته و سپس صبر کنید تا در مجاورت هوا خشک شده و یا از هالامید در زمان شستشو و آبکشی استفاده گردد .

 

برای ضدعفونی آب آشامیدنی از محلول 20  گرم در 1000 لیتر  بطور دائم در مخازن آب استفاده شود.

 

آهک:

آهک ارزانترین گندزدا

عاری از بو

 کاربردش بی خطر

 وقتی با 8 تا 10 برابر وزن و یا 4 برابر حجم خودش با آب مخلوط شود شیرآهک به دست

  • برطرف کردن بو کاربرد
  • درمواقعی که بیمار وبایی فوت می کند اگر ماده گندزدای دیگری در دسترس نباشد یک لایه آهک کف تابوت ریخته ، جسد در آن گذاشته می شود.

 

شیرآهک:

برای گندزدایی استفراغ – ترشحات بیماران دارای بیماری واگیردار و مدفوع اثر

برای گندزدایی مدفوع حداقل حجم آهک مورد مصرف باید به اندازه مدفوع باشد

برای سفید کردن قسمت های مختلف طویله  گاوهای شیرده استفاده ، چون باکتری های اسپر دار را می کشد.

شیرآهک قادراست در مدت یک ساعت میکروب حصبه و وبا را از بین ببرد . خلط ، استفراغ و مدفوع بیماران وبایی و همچنین زباله در ظرفهای درب دار جمع آوری و با شیرآهک 20 درصد گندزدایی می شود .

 

 

گندزدائی و سترون کردن وسایل و تجهیزات دندانپزشکی اشاره می‌شود:


الف- حساس: ابزارهای جراحی و دیگر ابزارهائی که وارد بافت نرم دهان، استخوان یا دندان می‌شوند (تیغ جراحی، فورسپس، فرز، قلم جرم‌گیری و...) باید پس از استفاده استریل شوند.

 

ب- نیمه حساس، ابزارهائی مانند آئینه معاینه و کندانسوز آمالگام که وارد بافت نرم نمی‌شوند ولی با مخاط دهان تماس پیدا می‌کنند باید پس از استفاده استریل شوند یا اگر نشود استریل کرد نخست پاکیزه و سپس با مواد گندزدا کننده سطح بالا( HLD (high-level disinfectant) مانند گلوتارآلدئید و یا پرکسید هیدروژن گندزدائی شوند.

 

سترون‌سازی یا استریلیزاسیون :
تعریف: حذف یا نابودی کامل تمام انواع میکروب‌ها (که شامل اسپور باکتری‌ها نیز می‌شود) طی فرآیند فیزیکی یا شیمیائی

 

سترون کردن با بخار (اتوکلاو) :


استفاده از بخار و حرارت با روش اتوکلاو بهترین روش استریلیزاسیون وسایل پزشکی است

اتوکلاو پس از آن که حرارتش به ۱۲۱ درجه سانتی‌گراد (۲۵۰ درجه فارنهایت) رسید و فشارش معادل یک اتمسفر (۱۵ پوند فشار بر اینچ) شد حداقل باید به مدت ۲۰ تا 30دقیقه


 

 

استریلیزاسیون با دستگاه فور :


برای استریلیزاسیون وسایل با دستگاه فور باید درجه حرارت دستگاه، روی ۱۷۰ درجه سانتی‌گراد در مدت ۱ ساعت و با درجه حرارت ۱۶۰ درجه سانتی‌گراد در مدت ۲ ساعت تنظیم شود.
لازم به ذکر است که زمان‌های مورد نظر پس از رسیدن دستگاه به حرارت مطلوب محاسبه می‌شود.

شیشه ،قیچی،...

 

مواد ضدعفونی کننده:

  همیشه امکان استفاده از روش‌های گرمائی برای ضدعفونی کردن وجود ندارد. همچنین برخی از وسایل و ابزارها به گرما حساسند در چنین شرایطی باید از موادشیمیائی ضدعفونی کننده استفاده کرد.

 

  گلوتارآلدئید :

این ماده معمولاً به‌صورت محلول ۲% وجود دارد.

 بیش از ۱ تا ۲ هفته نباید به کار برده شود.

(اگر محلول گلوتارآلدئید تیره شد باید دور ریخته شود).

گلوتارآلدئید، روی فلزات خورندگی ایجاد نمی‌کند و به ابزارهای عدسی‌دار، لاستیک و پلاستیک هم آسیبی نمی‌رساند.




جهت دانلود تولبار سایت بهداشت محیط ایران روی تصویر زیر کلیک کنید





(جهت دسترسی به مطالب به روز به سمت چپ سایت بخش آخرین مطالب مراجعه کنید)