سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط
سایت بهداشت محیط ایران

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

استانداردهای زیست محیطی آب

استانداردهای زیست محیطی آب


درجدول استانداردهای کیفیت زیست محیطی که برای حفاظت از سلامتی انسان لازم هستند، ارائه ‏شده است.

جدول استانداردهای کیفیت زیست محیطی


 

- آلودگی آب به مواد آلی و اکسیژن محلول

هنگامی که آلاینده های آلی در رودخانه یا دریا تخلیه می شوند، اکسیژن محلول آب را مصرف کرده و با این عمل محیط زیست آبزیان به شدت تحت تاثیر قرار می گیرد. ‏ چرا که اکسیژن محلول ضروری ترین عامل برای حیات آبزیان (بخصوص ماهیها) محسوب می شود .

رابطه میان میزان اکسیژن محلول‏(‏DO‏)‏ و زندگی ماهیان بدین صورت است که :

1- DO کمتر از 3PPM نامناسب برای ماهیان

2- DO تا 6 PPM ناکافی برای اکثر گونه های آبزی (به استثنای برخی )

3- DO بیش از 6PPM کافی برای ماهیان

برای آن که میزان DO در سطح بند 3 یعنی بالاتر از ‏ 6PPM ‏ ‏ قرار گیرد بایستی حداکثر میزان ‏BOD (‏ ‏اکسیژن خواهی بیوژیک ) درحد5 باشد.

در جدول استاندارد های پارامتر های مختلف آب با استفاده های مختلف ارائه شده است.

جدول استاندارد های پارامتر های مختلف برای آب با استفاده های مختلف

 

نمکهای مغذی (Nutrient salts) و تغذیه گرایی

دردریاچه ها، مردابها و خلیج های بسته، معمولاً پدیده تغذیه گرایی آب به وقوع می پیوندد. افزایش تغذیه گرایی، زیست بوم را به نابودی می کشاند. درموارد حاد، این پدیده منجر به تخریب زیست بوم و به وجود آمدن پدیدة کشنده قرمز 2میگردد. بنابراین تغذیه گرایی یکی از بزرگترین عوامل تهدید کننده صیادی است.

در دریاچه ها ،تغذیه گرایی پدیده ای است که حتی درشرایط طبیعی و عادی نیز به وقوع می پیوندد اما گسترش غیرطبیعی تغذیه گرایی دراثر ورود بیش ازحد نمکهای مغذی است. افزایش توزیع تغذیه گرایی سبب تکثیرغیرطبیعی فیتوپلانکتونها و بعضی ازانواع جلبکهای سبز آبی می گردد که پیامد آن کاهش اکسیژن محلول (حالت بدون اکسیژن درآبهای عمیق بخصوص درفصل تابستان اتفاق می افتد) کاهش عبور نور، تشکیل سولفید هیدروژن،آمونیاک، کاهش یون فلزی وتجمع مواد آلی درپهنة آبی رخ می دهد. نمکهای مغذی که نقش حیاتی در فرآیند تغذیه گرایی دارند درواقع ترکیباتی از فسفر و نیتروژن هستند.

این ترکیبات نه تنها از منابع آلودگی نقطه ای(کارخانجات، پسابهای شهری) بلکه ازهوا و خاک نیز وارد پهنه های آبی می گردند.

- کدورت پهنه های آبی ، مواد معلق و رنگی

مواد معلق آب، نفوذ نور در آب را کاهش می دهند. هنگامی که یک جریان ورودی ثابت از مواد جامد معلق همچون رس ( که به سختی رسوب می کند) در یک رودخانه حاکم باشد. عمل نورساخت جلبکهایی که در بستر رودخانه زندگی می کنند متوقف می شود چرا که میزان کدورت آب آن چنان زیاد است که نور کافی به بستررودخانه نمی رسد. این حالت در نهایت منجر به مرگ ماهیان آن رودخانه میشود. درچنین شرایطی برخی از انواع ماهی در برابر کدورت آب اقدامات بازدارنده ای اتخاذمی نمایند تا نسل خود را حفظ کنند. درشرایط عادی در هر پهنه آبی که تولید اولیه به طور فعال انجام می پذیرد(یعنی شرایط زیست ماهیان بسیار مناسب است) آب تا حدی کدر است زیرا چنین آبی غنی از پلانکتون می باشد.

دما

موجودات آبزی( بخصوص آنهایی که در دریا زندگی می کنند) به دمای آب حساس هستند. دمای آب درمحلهایی که جریان ورودی آب با دمای زیاد به طور مستمر به آن وارد می شود تغییرات شدید می یابد بنابراین چنانچه پساب نیروگاههایی که دمای بالایی دارد به پهنه های آبی تخلیه شود باعث تغییردمای پهنه های آبی می گردد. با وجود آن که پساب مذکور در پهنه دریا درمحدوده وسیعی، پراکنش می یابد و دمای آن تا حدودی تعدیل می شود( به طوری که مستقیماً باعث مرگ ومیز ماهیان و یا وارد آمدن خسارات جدی به حیات آبزیان نمی گردد) اما بهرحال تأثیرحرارتی آن برمحیط کاملاً مشخص و شناخته شده است.

رشد فیتوپلانکتونها به مقدار زیادی نه تنها به دمای آب بلکه به مدت تابش نور خورشید بستگی دارد و برای تولید مثل و رشد و نمو برخی ازگونه های آب شیرین، بایستی دمای آب در مدت زمان معینی افزایش نیابد یا به طریق ارجحتر دمای آب کاهش یابد بدین سبب، تخلیة پساب گرم وآلودگی حرارتی می تواند صنعت صید را تحت تأثیرقراردهد.

مواد بوزا و روغنهای معدنی

محصولات دریایی که تحت تأثیرمواد بوزا و روغنهای معدنی قراردارند از ارزش تجارتی کمتری برخوردار هستند بدین سبب بایستی از ورود این مواد و نیز باقی ماندن آنها در پهنه های آبی به سرعت و شدت جلوگیری کرد. ترکیبات مذکور شامل هیدروکربنها، فنلها، پساب فرآیند تقطیر خشک ذغال، پساب پالایشگاهها و کارخانجات کاغذسازی، مرکاپتان، ترکیبات گوناگون گوگرد وغیره می باشد.

آلودگی آب به مواد سمی و نفتی

مقادیرعظیمی از نفت خام به وسیلة نفتکشها و ازطریق دریاها و اقیانوسها به سراسر جهان انتقال می یابد. بسیاری از پایانه های نفتی و مجتمعهای پتروشیمی در مناطق ساحلی مستقر هستند. اغلب مقادیر قابل توجهی از نفت به صورت مستمر و به طرق مختلف به آب راه می یابد. طرق مذکور شامل نشت نفت از تجهیزات مختلف، تفاله های نفتی،آب توازن نفتکشها و تخلیه زائدات نفتی می باشد. علاوه براین دراثر سوانح دریانوردی، مقادیر زیادی از نفت در اثر انهدام نفتکشها به آب دریا وارد می شود. نفت درهنگام ورود به دریا به آرامی به صورت لای های در سطح پراکنده شده، مواد فرارآن به تدریج تبخیرشده و برخی ازآنها نیز(مانند بنزن با قابلیت انحلال تا ‏ppm820 در دمای ‏ عادی) درآب دریا حل می شود. غشاء نفت موجود بر روی آب، تبادلات گازی میان آب و اتمسفر را مختل می کند. همچنین مانع ازنفوذ کافی نورخورشید به اعماق آب می شود(پدیده ای که برای حیات و رشد پلانکتونها و درنهایت بقاء آبزیان و چرخه حیات در اقیانوسها، یک امر ضروری است).

لایه نفتی درسطح آب، با تبخیر ترکیبات فرار به تدریج نازکترمی شود درنتیجه نفت سنگین با گرانروی زیاد که برجای می ماند درمواد جامد معلق جذب شده و به صورت گلوله هایی درسطح یا درون آب شناور می ماند. مواد نفتی، توسط برخی ازانواع باکتری متلاشی و شکسته می شوند. اما چنانچه سرعت ورود و ته نشست مواد نفتی، بیش از متلاشی شدن آنها باشد آلودگی گسترده تر می شود. نفت سنگین در برخی ازموارد بر روی بدن ماهیان و سایر آبزیان باقی می ماند و حتی در مواردی به واسطه بوی نفت،گوشت ماهی قابل استفاده نیست.

آلودگی صنعتی آب

با توجه به نوع صنعت، کیفیت آب مورد استفاده تغییرمی کند( جدول). صنایعی که نیاز به حجم زیاد آب با کیفیت عالی دارند درمکانی مستقرمی شوند که به آب کافی دسترسی داشته باشند. امروزه مکانهای معدودی را می توان یافت که چنین ویژگیهایی داشته باشند بنابراین صنایع بایستی مقدار زیادی از درآمد خود را صرف تصفیه آب مصرفی نمایند.

‏جدول کیفیت آب مورد استفاده درصنایع مختلف

 

مسایل اساسی که در بخشها و ادوات مختلف صنعتی در ارتباط با کیفیت آب مصرفی وجود دارد عبارتند از :

- آب خنک کننده

درسیستمهای آب خنک کننده مواردی از قبیل سختی آب، مقدار منگنز، مواد جامد معلق و نیز یون کلر، باعث تشکیل لجن و پیشرفت خوردگی میشوند. تأسیسات صنعتی که درمناطق ساحلی مستقرشده اند، معمولاً ازآب دریا بعنوان ماده خنک کننده استفاده می کنند. پیامد این مسئله وگسترش آلودگی صنایع، مسائل زیست محیطی به طرزجدی مطرح میشوند. از طرف دیگر پدیده شکوفایی غیرطبیعی برخی ازگونه های آبزی، پیامدی از افزایش تغذیه گرایی در پهنه های آبی است که دراثر ورود پساب صنایع، ایجاد می شود.

- آب فرآیند و آب شستشو

کیفیت آب مورد نیاز در صنایع متفاوت، مختلف است. مثلاً در مورد صنایع فرآورده های مواد غذایی عدم وجود رنگ، بو، میکروارگانیسمها و مواد سمِی در آب بسیار مهم است درحالی که در مورد صنایع کاغذسازی یا خمیر کاغذسازی، حداقل بودن غلظت آهن و منگنز بسیار مهم می باشد. درصنایعی از قبیل صنایع الکترونیک، صنایع رنگ سازی و برخی از صنایع شیمیایی استانداردهای کیفیت آب بسیار سخت و شدید است.

درصنایعی که مقدار زیادی آب به مصرف می رسانند هزینه تصفیه آب خام بسیار زیاد است. درعین حال مقررات تخلیه پساب نیز با شدت بیشتری کنترل می شود بدین سبب بازیافت آب درصنعت نیز امری اجتناب ناپذیراست.

- آب دیگ بخار و آب مورد استفاده به صورت بخشی از تولید

تقاضا برای استفاده از آب در دیگ بخار و به صورت بخشی از تولید، نسبتاً کم است ولی کیفیت آب مورد نیاز دراین موارد بایستی بسیارعالی باشد. بنابراین آلودگی آب بعنوان یک عامل مهم و پرهزینه برای صنایع محسوب میشود.

- ریزش مواد شیمیایی

تخلیه آلاینده ها در پهنه های آبی باعث آلودگی آب می گردد. این امکان نیز وجود دارد که آلاینده های موجود در هوا وارد پهنه های آبی شوند و عاقبت موجبات آلودگی آب را فراهم آورند. چنین پدیده ای را ریزش مواد شیمیایی می گویند زیرا مانند ریزش ذرات رادیواکتیوی است که پس از انفجارهای اتمی به وقوع می پیوندد. بعنوان مثال ردیابی سرب در یخهای دایمی گرینلند یکی از نمونه های بارز چنین پدیدهای است که می توان منشاء آن را در سرب اضافه شده به بنزین اتومبیلها جستجو کرد.

امروزه، ازترکیبات آلی کلر( DDT ,BHC،دیلدرین ، آلدرین و غیره) بعنوان حشره کش، استفاده می گردد. استفاده از این ترکیبات شیمیایی در مقیاس جهانی گسترش یافته است. این ترکیبات بر روی زمینهای کشاورزی، به وسیلة هواپیما و یا سایر وسایل پخش می گردند و آلودگی را در حد وسیع و غیرقابل کنترل گسترش می دهند. نوع دیگری از آلودگیهای جدید، آلودگی ایجاد شده دراثر باران اسیدی ناشی از آئروسل های تشکیل شده از اکسیدهای گوگرد و نیتروژنی است که از احتراق ذغال سنگ یا نفت حاصل شده اند.

منبع:

Environmental Graphic Book of Japan1991



 جهت اطلاع از مطالب به روز سایت به کانالهای ما در شبکه های اجتماعی بپیوندید.