سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

سایت بهداشت محیط ایران

بهداشت محیط،آب وفاضلاب، مواد زائد ، بهداشت مواد غذایی،استخدامی بهداشت محیط

برگه‌ها

آمار : 21894303 بازدید Powered by Blogsky

زباله های عفونی در خانه های بهداشت

مقدمه:توجه به محیط زیست و از آن جمله مواد زاید، مساله‌ای است که در سال‌های اخیر مورد توجه جهانیان قرار گرفته است. سوابق تاریخی گویای آن است که انسان از 8-9 هزار سال قبل زباله‌های خود را در خارج و به دور از محل مسکونی خویش جمع‌آوری و دفن می‌کرده است. علت اصلی به این امر اشاعه بیماری، هجوم حیوانات وحشی به اماکن مسکونی و تعفن حاصل از تلنبارکردن مواد زاید جامد در محیط زندگی بوده است. توجه به آلودگی‌های محیط و مقابله با آن از طریق برنامه‌های مختلف زیست‌محیطی از جمله مدیریت مواد زاید جامد، اکنون به صورت گسترده‌ای در بهداشت و اقتصاد جهان مطرح است و مقوله بازیافت زباله، انقلابی را در کاربرد تکنولوژی نوین بوجود آورده است.
از لحاظ مواد تشکیل دهنده و میزان آلودگی، به زباله‌های خانگی، ساختمانی، صنعتی، کشاورزی و بیمارستانی و ... زباله اطلاق می شود. زباله‌های بیمارستانی (عفونی) از جمله زباله‌های ویژه‌ای هستند که دارای آلودگی به میزان بالا می‌باشند و بایستی به صورت ویژه و جدا از سایر زباله‌ها معدوم و از انتشار آن‌ها در محیط زیست جلوگیری شود.
در حال حاضر خانه‌های بهداشت به عنوان یکی از مکان‌های تولیدکننده زباله‌های عفونی بشمار می‌روند و با توجه به پراکندگی خانه‌های بهداشت، جمع‌آوری صحیح و سیستماتیک این گونه زباله‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
مدیریت و دفع زباله‌های بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی درمانی و خانه‌های بهداشت:
زباله‌های غیرعفونی تولید شده در این مراکز همراه با زباله‌های خانگی جمع‌آوری و دفع می‌گردد، ولی زباله‌های عفونی احتیاج به مدیریت خاص به منظور جمع‌آوری و نگهداری موقت، حمل و دفع دارد، که به روش‌های گوناگون انجام می‌شود. در کلیه مراکز ذکر شده تفکیک زباله‌های عفونی از غیرعفونی در محل تولید باید صورت گیرد. زباله‌های عفونی در کیسه‌های مقاوم زردرنگ و غیرعفونی در کیسه‌های سیاه‌رنگ و کلیه سرنگ‌ها و سرسوزن‌ها و اجسام نوک تیز و برنده در ظروف مخصوص غیر قابل نفوذ S.B جمع آوری گردد، سپس به محل نگهداری موقت حمل شود (اتاقک‌های نگهداری موقت باید مجهز به سردخانه بوده زباله بیشتر از 24 ساعت در آنجا نگهداری نشود).انواع زباله:زباله عفونی: عبارت است از زباله‌ای که در نتیجه فعالیت‌های بهداشتی و یا درمانی در خانه‌های بهداشت، مراکز بهداشتی درمانی و بیمارستان‌ها تولید می‌گردد. این نوع زباله جزو زباله‌های خطرناک طبقه‌بندی شده و دفع آن دارای شرایط ویژه‌ای می‌باشد.
زباله عفونی در خانه بهداشت: شامل موادی از قبیل سرسوزن‌ها، ویال‌های شکسته، تیغ بیستوری، زایدات پانسمان، ضایعات دارویی و ... می باشد.
زایدات تیز و برنده: مثل سرسوزن علاوه بر ایجاد زخم و خراش و آسیب پوست از نظر انتقال عوامل بیماری‌زا نیز دارای اهمیت می‌باشند، بنابراین ضایعات تیز و برنده بایستی در جعبه‌هایی که بدین منظور تهیه شده و جعبه ایمن (Safety box) نام دارد جمع‌آوری گردد.
ضایعات پانسمانی و دارویی: این ضایعات بایستی در سطل‌های زباله زرد رنگ دردار و قابل شستشو با گنجایش مناسب و مجهز به کیسه زباله (ترجیحا زرد رنگ) جمع‌آوری گردد. ضایعات پانسمانی از نظر انتقال عوامل بیماری‌زا و ضایعات دارویی از نظر آلودگی شیمیایی دارای اهمیت می‌‌باشد.
روش‌های دفع زباله های عفونی:
الف) سوزاندن: در این روش زباله‌ها با استفاده از زباله‌سوزهای مجهز به فیلترهای تصفیه، سوزانده شده و خاکستر باقی‌مانده دفن می‌شود که روش مناسب و خیلی قابل توصیه نیست.
ب) دفن بهداشتی: زباله‌های عفونی با خودروهای مخصوص به محل دفن حمل شده و پس از تخلیه، شیر آهک روی آن ریخته و سپس با خاک روی آن پوشیده می‌شود.
ج) استفاده از اتوکلاو: بهترین و جدیدترین روش دفن می‌باشد. زباله‌های عفونی پس از جمع‌آوری توسط دستگاه اتوکلاو خرد و کاملا ضدعفونی و استریل می‌گردد، بطوری که پس از خروج از دستگاه بصورت زباله بی‌خطر درآمده و می‌توان آنرا همراه زباله‌های خانگی حمل و دفع کرد. این روش هیچ گونه آلودگی برای انسان و محیط زیست ندارد و با بررسی‌های انجام شده بهترین روش می‌باشد و باید کلیه مراکزی که زباله عفونی تولید می‌کنند به این گونه دستگاه‌ها مجهز باشند.( هر بیمارستان، هر مرکز بهداشتی درمانی و خانه های بهداشت تحت پوشش دارای یک دستگاه مستقل است.)، ولی بخاطر هزینه‌های بالای خرید و نصب و نگهداری این دستگاه‌ها در حال حاضر تعدادی مراکز اندک مجهز به این دستگاه‌ها هستند.
فعلا تا نصب کامل این دستگاه‌ها آنچه مهم است دقت در تفکیک زباله‌های عفونی از غیرعفونی است که بهورزان عزیز باید در خانه‌های بهداشت به این امر مهم اهتمام ورزند، چرا که اگر عمل تفکیک بدرستی صورت نگیرد و زباله‌های عفونی همراه با زباله‌های خانگی دفع شود چه بسا که باعث آلودگی محیط زیست یا شیوع بیماری‌های عفونی شویم.

حمل و نقل و دفع:
جعبه‌های ایمن بایستی پس از جمع‌آوری از خانه‌های بهداشت و مراکز بهداشتی درمانی توسط وسیله نقلیه‌ای که بدین منظور در نظر گرفته شده است و تحت شرایط یهداشتی و بدون باز شدن در جعبه‌های ایمن به زباله‌سوز مرکزی شهر یا بیمارستان منتقل گردد.
امروزه در کشورهای توسعه یافته به منظور کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی حاصل از کوره‌های زباله‌سوز، زباله‌های عفونی در محل تولید گندزدایی شده و پس از کاهش حجم به محل‌های دفن زباله منتقل می‌شود، البته گندزدایی زباله‌ها در محل تولید توسط دستگاه‌های ویژه‌ای صورت می‌پذیرد. در حال حاضر زباله‌های عفونی بجز (ضایعات نوک تیز) در خانه‌های بهداشت توسط بهورزان جمع‌آوری و دفع می‌شود که نحوه دفع خالی از مخاطره نیست. در بعضی از خانه‌های بهداشت گودال‌هایی حفر شده و زباله‌ها در آن ریخته و سوزانده می‌شود؛ در مواردی نیز به خارج روستا منتقل و سوزانده و یا این که به خود رها می‌شوند که این شیوه درست نمی‌باشد و بسیار خطرناک است.
در صورتی که دسترسی به محل دفن بهداشتی زباله وجود داشته باشد، زباله‌های عفونی اعم از نوک تیز و ضایعات پانسمان و زایدات دارویی بایستی تحت شرایط ویژه بهداشتی و توسط وسیله نقلیه مناسب به محل دفن زباله‌های ویژه منتقل و در آنجا دفن شود.
در صورت عدم دسترسی به محل دفن بهداشتی زباله که گمان می‌رود تعداد زیادی از خانه‌های بهداشت کشور با این مشکل مواجه باشند، لازم است اولا بهورزان محترم خانه بهداشت در خصوص کاهش میزان زباله حاصل از پانسمان تا آنجا که به ضرر فرد بیمار نباشد تلاش کنند. ثانیا با توجه به تاریخ تولید و انقضای داروها از غیر قابل مصرف شدن و دور ریختن آن جلوگیری کنند و از این طریق میزان زباله‌های عفونی را در محل تولید کاهش دهند. کاهش حمل زباله عفونی موجب سهولت حمل و دفع آن خواهد شد، سپس با هماهنگی که از طرف مسوولان انجام می شود زباله‌های عفونی گفته شده به همراه جعبه‌های ایمن در روزهای مشخصی از سطح خانه‌های بهداشت جمع‌آوری و به دستگاه زباله‌سوز یا محل دفن زباله‌های ویژه منتقل شود.
جعبه ایمن (Safety Box): استفاده از جعبه ایمن در تمامی خانه‌های بهداشت و مراکز بهداشتی و درمانی ضروری است و دارای شرایط خاص می‌باشد که عبارتند از:
1- جعبه ایمن صرفا جهت جمع‌آوری وسایل نوک تیز (سرسوزن، ویال شکسته و ...) تهیه شده است.
2- جعبه ایمن پر، نبایستی خالی و مجددا استفاده شود.
3- وسایل نوک تیز بایستی بلافاصله پس از استفاده در جعبه ایمن انداخته شود.
استفاده صحیح از جعبه‌های ایمن مستلزم رعایت نکات زیر است:
- جعبه ایمن بموقع به خانه بهداشت برسد و فقط سه چهارم جعبه ها پر شود.
- جعبه ایمن پر، بموقع از سطح خانه‌های بهداشت جمع‌آوری و به محل دفع نهایی منتقل شود.نتیجه‌گیری:راهکارهای قابل اجرا در خانه بهداشت ساخت یک مخزن به ابعاد طول، عرض و ارتفاع 2 متر که سطح داخلی آن با بتون مسلح پوشیده شده و دارای درپوش مناسبی باشد. قرار دادن ظروف مخصوص جمع آوری اجسام نوک تیز (Safety Box) و زباله‌های عفونی در داخل این مخزن به منظور جلوگیری از پخش و انتشار میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا در محوطه خانه بهداشت و محیط اطراف و سپس حمل آن‌ها به محل دفن زباله در فواصل زمانی مشخص.
- ساخت اتاقکی جهت سوزاندن زباله در یکی از گوشه‌های حیاط خانه بهداشت به منظور معدوم نمودن یا سوزاندن زباله های عفونی.منبع: فصلنامه بهورز، سال هجدهم، شماره سوم، پاییز 1386