آب سد کوثر علاوه بر تامین آب شبکه های آبیاری پایین دست، برای تامین آب شرب شهرهای حاشیه ی خلیج فارس نیز استفاده می شود. در سمت چپ سد کوثر و در مجاورت با آن تصفیه خانه آب شرب کوثر قرار گرفته است؛ که همزمان با بهره برداری، در حال توسعه و گسترش می باشد.شرکت عمراب به عنوان پیمانکار، شرکت تهرا ن آرمه به عنوان مسئول اجرای عملیات ساختمانی ؛ شرکت مهاب قدس مشاور طرح و شرکت آب سازه فاضلاب هم به عنوان
کارفرمای طرح تصفیه خانه در این پروژه فعالیت می نمایند.
آب از این تصفیه خانه تا بندر لنگه منتقل می شود. گناوه، بوشهر، عسلویه، کنگان، بندر لنگه، تعدادی ازشهرهای استان فارس و همچنین گچساران و بهبهان از جمله شهرهایی هستند که تصفیه خانه کوثر، آب شرب آنها را تأمین می کند.
ظرفیت تصفیه خانه در حال حاضر ۴.۵ متر مکعب بر ثانیه است که ۱.۵ متر مکعب آن در حال بهره برداری است و بنا بر طرح توسعه آن، در آینده به ۷ متر مکعب هم خواهد رسید. تا پایان سال ۸۶ این تصفیه خانه قادر خواهد بود ۴.۵ مترمکعب آب را در ثانیه تصفیه کند. ظرفیت این تصفیه خانه ابتدا قرار بوده ۳ متر مکعب در ثانیه باشد که با انشعاب گرفتن شهرهای بهبهان و گچساران این مقدار به ۴.۵ مترمکعب ارتقاء یافته و در نتیجه طرح توسعه آن هم به ۷ متر مکعب در ثانیه مبدل گشت.
مراحل تصفیه آب :
مرحله اول تصفیه، هوادهی می باشد. عمل هوادهی باعث می شود که باکتریهایی که در پوسته خود پنهان شده اند از پوسته خود خارج شوند. در این هنگام آب را به سرعت کلرزنی می کنند؛ در نتیجه تعداد زیادی از باکتریها و میکروبها در همین مرحله از بین می روند.
سپس آب وارد استخرهای کوچک فلش میکسر(Flash Mixer ) می شود. در این مرحله مواد شیمیایی تزریق شده و میکس می شوند. این مواد شیمیایی عبارتند از : کلروفریک، آهک و نوعی از پلی الکترولیت. کلروفریک برای منعقد کردن املاح داخل آب است. پلی الکترولیت در واقع مکمل منعقد کننده بوده و برای گرفتن نوعی از سختی آب استفاده می شود. آهک هم برای تنظیم اسیدیته(PH) آب به کار می رود. مواد شیمیایی مورد استفاده، در ساختمانی به نام ساختمان شیمیایی تولید می شوند. مواد شیمیایی تزریق شده در استخرهای فلش میکسر توسط پره هایی با سرعت کم در آب مخلوط می شوند. در حین هم خوردن آب، ناخالصی ها توسط مواد شیمیایی لخته می شوند؛ اما چرخش پره مانع از ته نشینی این ناخالصی ها در استخر فلش میکسر می شود. افزایش سرعت پره ها در این استخر باعث خورد شدن لخته ها ( Floc ) می شود.
آب حامل ناخالصی ها پس از این مرحله وارد استخرهای پولساتور(Pulsator) می شود که در آنجا لخته های به وجود آمده در مرحله قبل، طی یک فرآیند چند فازی ته نشین شده و به صورت لجن از استخرها خارج می شوند. تصفیه نهایی آب بوسیله فیلترها انجام می شود.
در صورتی که آب دارای مواد خارجی و معلق بسیاری نباشد، فیلترها می توانند تنها وسیله تصفیه آب نیز باشند.
فیلترها برای تصفیه آب چند کار را هم زمان انجام می دهند :
۱. تصفیه مکانیکی به صورت صاف کردن آب و گرفتن مواد کلوئیدی وآلکها و انگل های موجود در آب. شدت این کار بستگی به بزرگی و کوچکی خلل و فرج لایه ماسه دارد.
۲. در اثر خاصیت جذب سطحی، دانه های ریز ماسه مواد کلوئیدی در آب را به دور خود جمع می کنند.
۳. اکسیداسیون مستقیم مواد معدنی و آلی آب با کمک اکسیژن محلول در آب
۴. کمک به رشد و تکثیر باکتری های هوازی که به صورت لایه لجن در روی ماسه ها نمودار می گردند. این باکتری ها با ترشح دیاستازها (Diastases)، مواد آلی را اکسید کرده و یا با تغذیه آنها نیترات ها و فسفات ها را تولید می نمایند.
آب در فیلترها از لایه ای ماسه سیلیس به قطر ۱ متر و ۵ سانت که از دانه های ریز به درشت ریخته شده اند عبور کرده، از آنجا به آبنما و درنهایت هم به سمت مخزن منتقل می شود.
شستشوی فیلترها :
ماسه های موجود در فیلترها به دلیل این که پس از ۱ الی ۳ روز، از املاح موجود در آب پوشیده می شوند؛ لذا نیاز به شستشو دارند. عمل شستشوی فیلترها را بک واش ( Back Wash ) می نامند. در هنگام شستشوی فیلترها، فرآیند درست عکس عملیات فیلتر شدن است. یعنی در چند مرحله آب و هوا از زیر وارد فیلترها شده و موجب خروج املاح از لابه لای ماسه ها می شوند. شستشو به این صورت است که ابتدا آب موجود در فیلتر تا سطح کانال ورودی خارج شده، سپس دمنده های هوا از زیر شروع به دمیدن هوا می کنند. پس از چند دقیقه علاوه بر هوا آب هم نیز، از زیر با فشار وارد می شود. سپس جریان هوا قطع شده و تا زمانی که آب فیلتر زلال شود همچنان آب وارد می شود. در نهایت هم هوای محصور شده در لابه لای ماسه ها به طور خودکار خارج می شود. هر بار شستشوی فیلترها تقریباً ۲۰ دقیقه زمان می برد. البته تعیین فاصله زمانی هر بار شستشو، توسط اپراتور مرکزی نیز می تواند صورت بگیرد. اساساً کنترل تمام قسمتهای الکتریکی کارگاه، می تواند به صورت دستی یا توسط برنامه های از پیش تعیین شده به صورت اتوماتیک صورت گیرد( Operation or Monitoring).
بخش های شیمیایی :
انباری در کنار سایت و در مجاورت ساختمان شیمیایی تعبیه شده که گاز کلر را در کپسول هایی به وزن یک تن که هر کدام حاوی ۷۰۰ کیلوگرم گاز است، نگهداری می کند. برای جلوگیری از خطرات ناشی از نشت گاز؛ سیستم تهویه و دوش آب در سقف انبار تعبیه شده است. سنسورها وجود نشتی را به سیستم ایمنی اطلاع داده و آنها را فعال می کنند تا آب از دوشهای موجود سرازیر شده و در ترکیب با گاز کلر اثر خفه کنندگی آن را از بین ببرد.
دستگاه change over وظیفه ی تعویض ورودی گاز، از یک کپسول خالی شده به کپسول پر بعدی را به عهده دارد. در هر بار این دستگاه به ۸ کپسول متصل می شود. هر ۴ عدد از این ۸ کپسول به یک لاین از دستگاه متصل است. یعنی مجموعاً این دستگاه دارای دولاین، یکی در سمت راست و دیگری در سمت چپ خود می باشد. گاز کلر توسط این دستگاه به ساختمان شیمیایی منتقل می شود.
درقسمت بعدی ساختمان شمیایی، مایع کلر توسط دستگاه اواپریتور(Evaporator ) گرم شده و به شکل گاز درمی آید. در همین قسمت مقدار گاز کلر تزریقی، با توجه به میزان کلر مجازی که در نهایت در آب می تواند باقی بماند، تا به دست مصرف کننده برسد، تعیین می شود. یعنی به طور مثال اگر قرار باشد مقدار ماند کلر مصرفی ۱ ppm باشد، در اینجا توسط دستگاههای مخصوص، به طور اتومات تعیین می شود که چه مقدار کلر باید علاوه بر ۱ ppm در آب حل شود تا آبی که به دست مصرف کننده می رسد حداکثردارای ۱ppm کلر باشد.
در ساختمان شیمیایی علاوه بر گاز کلر چنانچه pH آب در حد مطلوب (خنثی) نباشد؛ آب آهک نیز درآب تزریق می شود. البته pH آب ورودی این تصفیه خانه تقریباً در حد خنثی بوده و کمتر به آهک نیازمند است.
سایر مواد شیمیایی هم در همین ساختمان تولید می شوند. از جمله کلروفریک که در مخازن ویژه ای تولید می شود. دیواره این مخازن به دلیل خاصیت خورندگی کلروفریک توسط غشایی فایبرگلاسی پوشانده شده است.
البته به جای کلروفریک می توان از ازن استفاده کرد که به مراتب از کلروفریک بهتراست ولی به دلیل هزینه بر بودن استفاده از گاز ازن، از آن کمتر استفاده می شود.