مشخصات فیزیکی آب آشامیدنی

با توجه به اینکه ممکن است در فضای وب فونت ها دچار بهم ریختگی و اعداد برعکس شوند لذا لازم است تا فایل اصلی از موسسه که لینک آنها در زیر موجود است دانلود شوند.

جهت دانلود کلیک کنید.

استاندارد 1053 - ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی

استاندارد 2441 - آب معدنی طبیعی - ویژگیها -

استاندارد 6694 - آب آشامیدنی بسته بندی شده - ویژگیها

آب آشامیدنی-ویژگیهای میکروبیولوژی

ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آب

1- هدف و دامنه کاربرد

هدف از تدوین این استاندارد تعیین ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی می باشد.

2- تعاریف و اصطلاحات

در این استاندارد واژه ها و اصطلاحات با تعاریف زیر بکار برده می شود.

2-1- آب آشامیدنی : آبی است که عوامل فیزیکی ،‌شیمیایی ،‌بیولوژیکی و رادیوئوکلوئیدی آن در حدی باشد که مصرف آن جهت آشامیدن ، عارضه سوئی در کوتاه مدت یا دراز مدت در انسان ایجاد نکند.(1)

2-2- آفت کش : به ترکیبات ویژه ای اطلاق می گردد که جهت مبارزه با آفات گیاهی ، جانوری و عوامل بیولوژیکی بکار برده می شود مانند حلزون کشها ، حشره کش ،‌ علف کش ، جونده کش ، نماتد کش ،‌ باکتری کش ، قارچ کش و غیره.

2-3- حد مطلوب : عبارت است از گستره ای از غلظت عوامل موجود در آب آشامیدنی است که چنانچه آب حاوی موادی باغلظت بیشتر از آن باشد ، از نظر کیفیت در حد پایین تری قرار داشته ، اما هنوز برای آشامیدن مناسب می باشد.

2-4- حد مجاز : حداکثر عوامل شیمیایی ، فیزیکی و بیولوژیکی آب آشامیدنی است که استمرار مصرف آن برای انسان زیان آور نباشد . این مقادیر بر مبنای متوسط مصرف آب آشامیدنی روزانه 5/21 لیتر آب برای یک انسان 70 کیلوگرمی در نظر گرفته شده است.

2-5- کلر آزاد باقیمانده (2) : مقدار کلر موثری است که باید در هر نقطه از شبکه آب آشامیدنی موجود باشد.

2-6- کدورت آب : عبارت است از وجود ذرات معلق در آب که سبب شکستگی ، پراکندگی و جذب سمتی از نور شده و مانع عبور بخشی از نور تابیده شده از آن گردد.

3- ویژگیها

3-1-ویژگیهای فیزیکی آب آشامیدنی : باید با مشخصات داده شده در جدول شماره یک مطابقت داشته باشد.

جدول شماره (1) ـ مشخصات فیزیکی آب آشامیدنی

ردیف	ویژگی	حد مطلوب	مقدار مجاز	واحد اندازه گیری
1	کدورت	کمتر یا مساوی 1	حداکثر 5	NTU
2	رنگ	کمتر یا مساوی 1	حداکثر 20	پلاتین کبالت برای رنگ حقیقی آب (1) T.C.U
3	بو	صفر	حداکثر 2 واحد در 12 درجه سلسیوس حداکثر 3 واحد در 25 درجه سلسیوس	رقم آستانه بو(2) (TCN)
4	PH	5/8-7	0/9-5/6	-
5	طعم	-	باید مقبولیت مردمی داشته باشد و مورد اعتراض واقع نشود.	-
6	روغن		به صورت شناور مشاهده نگردد

3-2- ویژگیهای شیمیایی آب آشامیدنی : ویژگیهای شیمیایی آب آشامیدنی باید بشرح ذیل باشد.

3-2-1- مواد شیمیایی معدنی سمی : حداکثر مقدار مجاز مواد شیمیایی معدنی سمی در جدول شماره 2 منعکس گردیده است.

جدول شماره (2) ـ حداکثر مقدار مجاز مواد شیمیایی معدنی سمی

ردیف	نوع ترکیب	برچسب	حداکثر مقدار مجاز بر حسب میلی گرم در لیتر
1	آرسنیک	As	0/05
2	سرب	Pb	0/05
3	کرم	Cr	0/05
4	سلنیوم	Se	0/01
5	کادمیوم	Cd	0/05
6	آنتیموان	Sb	0/05
7	جیوه کل	Hg	0/001
8	مولیبدن	Mo	0/07
9	سیانور	CN	0/07
10	وانادیوم	V	0/1

یادآوری : مقدار ذکر شده برای مقدار کل گرم است گرم 6 ظرفیتی از نظر بهداشت مخاطره آمیز بوده ولی سه ظرفیتی آن مفید شناخته شده است.

3-2-2- مواد شیمیایی آلی سمی :‌حداکثر مقدار مجاز مواد شیمیایی آلی سمی در آب آشامیدنی در جدول شماره 3 آمده است.

جدول شماره (3) ـ حدود مجاز برخی از مواد شیمیایی سمی آلی در آب آشامیدنی

نام ماده		حداکثر مجاز (میکروگرم در لیتر)
آلدرین/ دی آلدرین	Alderin-dialderin	03/0
کلرادن	Chlordane	2/0
2 و 4 دی کلر و فنوکسی استیک اسید	2-4 dichlorophenixy acetic acid	30
د.د.ت دی کلرودی فنیل تری کلرواتان	DDT	2
1 و 2 دی کلرواتان	1,2 -Dichloroethene	30
1 و 2 دی کلرواتان	1,2 –Dichloroethene	50
هپتاکلر و هپتاکلرایوکسید	Heptachlor and heptachlor epoxide	03/0
هگزاکلروبنزن	Hexachloro benzene	1
لیندن	Lindane	2
متوکسی کلر	Methoxychlor	20
ترکیبات حلقوی چند هسته ای	(1)‍‍ P.A.H	3/0
الاکلر	Alachlor	20
آل دی کارب	Aldicarb	10
آترازین	Atrazline	2
بنتازون	Bentazone	30
کربوفوران	Carbofiran	5
کلروتولورون	Chlorotoluron	30
1و2 دی برمو 3 کلروپروپان	1,2 – dibromo 3-chloropropane	1
1و2 کلروپروپان	1,2 – dichloropropane	20
تری هالومتانها : کلروفرم بروموفرم برمودی کلرومتان دی برمو کلرومتان	THMS Chloroform Bromoform Bromodichloromethane Dibromichloromethane	200 100 60 100
ایزوپروتورون	Isoproturon	9
2 متیل چهار کلر فنوکسی استیک اسید	2methyl 4 chloro phenoxy acetic acid	2
متولاکلر	Metolachlor	10
مولینات	Molinate	6
پندی متالین	Pendimethalin	20
پنتا کلروفنل	Pentachloro phenol	9
پرمترین	Permethrin	20
پروپانیل	Propanil	20
پیرودات	Pyrodate	100
سیمازین	Simatine	2
تری فلورالین	Trifluralin	20
دی کلروپروپ	Dichloroprop	100
فنوپروپ	Fenoprop	9
2-4-5 تری کلروفنوکسی پروپیونیک اسید	2-4-5-T	9
سورفاکتانت بر حسب لوریل سولفات (دترجنت)	Surfactant	200
شاخص فنل بر حسب فنل	Phenol index	5/0

1- pily nuclear aromatic hydrocarbons

3-2-3- آفت کشها

باقیمانده سموم دفع آفات در آب آشامیدنی هر منطقه باید بر اساس سموم مجازی که از طرف سازمان حفظ نباتات توصیه شده و یا در منطقه به مصرف می رسد جستجو شود و مقدار آن نباید از آنچه که از طرف سازمان بهداشت جهانی تعیین می شود تجاوز نماید.

3-2-4- حداکثر مقدار مجاز مواد شیمیایی کانی موجود در آب آشامیدنی در جدول شماره 4 آمده است .

جدول شماره (4) – مواد شیمیائی کانی موجود در آب آشامیدنی

ردیف	نوع ترکیب		حداکثر مجاز برحسب میلی گرم در لیتر
1	کل مواد جامد محلول	(TDS/12)	(2)1500
2	سختی کل برحسب	CaCo₃	(3)500
3	کلرور برحسب	Cl	400
4	سولفات بر حسب	So₄	400
5	هیدروژن سولفوره	H₂S	050/0
6	آهن برحسب	Fe	3/0
7	منگنز بر حسب	Mn	5/0
8	آلومنیوم برحسب	Al	2/0
9	روی بر حسب	Zn	3
10	مس برحسب	Cu	1
11	نیترات برحسب	No₃	(4)(5)
12	نیتریت برحسب	No₂	(4)(3)
13	کلسیم بر حسب	Ca	250
14	منیزیم بر حسب	Mg	50
15	آمونیاک بر حسب	NH₃	5/1
16	سدیم برحسب	Na	⁽⁵⁾ 200

یادآوری : نظر به اینکه بین یون منیزیم و سولفات از نظر تغییر طعم و امکان اختلال در جهاز هاضمه وجود دارد از این رو در شرایطی که مقدار منیزیم از 30 میلیگرم در لیتر تجاوز کند مقدار سولفات نباید بیش از 250 میلیگرم در لیتر باشد .

جدول شماره (5) - حداقل مقدار کلر مجاز آزاد باقیمانده متناسب با PH در آب آشامیدنی

مقدار PH	بزرگتر از 8 تا 9	8-5/6
مقدار مجاز کلر آزاد باقیمانده پس از نیم ساعت تماس متناسب با PH برحسب میلیگرم در لیتر	4/0	2/0

مقدار توصیه شده کلر آزاد باقیمانده پس از نیم ساعت زمان تماس در شرایط عادی 5/0 تا 8/0 در انتهای شبکه برحسب میلی گرم در لیتر با توجه به PH ، و در شرایط اضطراری ، همه گیری بیماریهای روده ای و بلایای طبیعی یک میلی گرم در لیتر می باشد .

جدول شماره 6- میزان کلر آزاد باقیمانده توصیه شده در آب آشامیدنی در سیستم های مختلف آبرسانی و محل برداشت

سیستم آبرسانی و محل برداشت	مقدار کلر باقیمانده آزاد بر حسب میلیگرم در لیتر
شیر انشعاب شبکه های خصوصی [1]	5/0
شیر انشعاب عمومی [2]	1
تانکرهای سیار توزیع آب آشامیدنی در محل بارگیری	2
تانکرهای سیار آب آشامیدنی در محل توزیع	1

جدول پیوست 1 – تعداد موارد سنجش روزانه کلر آزاد باقیمانده

در شبکه های لوله کشی آب آشامیدنی بر حسب جمعیت

جمعیت	تعداد موارد سنجش کلر باقیمانده آزاد
تا 10000	1 تا 2
10000 تا 50000	3 تا 5
50000 تا 100000	6 تا 10
100000 تا 500000	11 تا 15
بیش از 500000	بازاء هر 100000 نفر یک نمونه +15

یادآوری : پایش روزمره کیفیت آب آشامیدنی در نقطه مصرف مستلزم اندازه گیری مقدار کلر آزاد باقیمانده میزان PH کدورت و دما می باشد .

جدول شماره (7) – حداقل و حداکثر غلظت فلوراید در آب آشامیدنی

میانگین سالیانه حداکثر ما هوای روزانه ( درجه سلسیوس )	حداقل مقدار مجاز فلوراید mg/l	حد متوسط مقدار فلوئور mg/l	حداکثر مقدار مجاز فلوئور mg/l
12-10	1/1	2/1	4/2
6/14-12	1	1/1	2/2
7/17-6/14	9/0	1	2
5/21-7/17	8/0	9/0	8/1
3/26-5/21	7/0	8/0	6/1
5/32-3/26	6/0	7/0	4/1
یادآوری : میانگین دما براساس میانگین حداکثرهای دمای منطقه در 5 سال متوالی می باشد .

جدول شماره (8) – عوامل متشکله رادیواکتیو در آب آشامیدنی

معیار غربالگیری مواد رادیواکتیو در آب آشامیدنی برحسب بکرل در لیتر
اشعه آلفا	1/0
ذرات بتا	1

یادآوری : به منظور هماهنگی نمودن نظام ثبت و گزارش نتایج آزمونهای کیفی آب در سطح کشور جداول شماره 10 و 11 و 12 تهیه و تنظیم شده است که استفاده از آنها در جهت پردازش داده ها ،‌تجزیه و تحلیل نتایج ،‌ تهیه آمار کنترل کیفی و بهره گیری از این اطلاعات در برنامه ریزیهای کشوری ، سودمند می شود .

جدول شماره (10) – نتایج آزمونهای کیفی آب

نوع منبع آب		موقعیت منبع آب			محل نمونه برداری
تاریخ و ساعت نمونه برداری		تاریخ ورود به آزمایشگاه			تاریخ انجام آزمون

درجه حرارت در زمان نمونه برداری			درجه سانتیگراد	رنگ		پلاتین – کبالت یا T.C.U
PH
کدورت	برحسب N.T.U
هدایت الکتریکی			میکرومهوس ( میکروزیمنس ) بر سانتیمتر
کل باقیمانده خشک در 180 سانتی گراد			میلی گرم در لیتر			(T.D.S)T.R.D.180⁰^C
کلر آزاد باقیمانده			میلی گرم در لیتر

جدول شماره (11)

آزمایش آنیونها	برحسب	میلی گرم در لیتر	میلی الیوالان در لیتر	روش آزمون توصیه شده
سختی تام	Ca CO₃
سختی قائم	Ca CO₃
سختی موقت	Ca CO₃
قلیائیت	Ca CO₃
	جمع

آزمایش باکتریولوژی عمومی آب

آزمایش بیولوژیکی (اختصاصی)

شماره نمونه آب	Iron & sulfur bacteria	Detection of aotinomycoten	Detection of pathogonic bacteria	Detection of fungi	Nematological examination	Identification of phytoplanlton	Identification of rootplanlton	ملاحظات

شماره نمونه آب

Prsonco –Absonco

(P-A) coliform last

Total Coliform

M.P.N /100 ml

Thermotolarant coliform bacteria

M.P.N /100 ml

Resonal strapt 000001

M.P.N /100 ml

ملاحظات

جدول شماره (12) آزمایشهای اختصاصی (1)

فلزات سنگین	برحسب	میکروگرم در لیتر	روش آزمون توصیه شده
کرم	Cr
کبالت	Co
سوب	Pb
نیکل	Ni
آرسنیک	As
جیوه	Hg
روی	Zn
آلومینیوم	Al
مس	cu

آزمایشهای اختصاصی (2)

آزمایش	برحسب	میلی گرم در لیتر	روش آزمون
دترجنت (سورفاکتانت آنیونی	MBAS
دترجنت (سورفاکتانت غیر یونی)	CTAS
P.C.B.S(1)
B.O.D.S (2)
N.B.O.D (3)
C.O.D (5)
T.O.C.(6)
P.A.H(7)
(R)2 Hg (8)
D.O.X. OR T.O.X (9)
Pesticive Residue
Radioclive materials
(الف) Gross alpha activity
(ب) Gross beta activity

1) polychlorinated biphenyls

2) biochemical oxygen demand

3) nitrogenous oxygen demand

4) carbonaceos oxygen demand

5) chemical oxygen demand

6) total organic carbon

7) polynuclear arometic hydrocarbons

8) alkyl hercury

9)dissolved organic halogen

2- استاندارد تعداد نمونه برداری میکربی

حداقل تعداد نمونه برداری از آب شبکه برای انجام آزمون

باکتری شاخص کلیفرم و اشریشیاکلی گرماپای

جمعیت	حداقل تعداد نمونه برداری در هر ماه
کمتر از 5000 نفر	1 نمونه
5000 تا 100000 نفر	2 نمونه به ازای هر 5000 نفر
بیش از 100000 نفر	1 نمونه به ازای هر 10000 نفر بعلاوه 1

3- استاندارد تعداد نمونه برداری باکتری های هتروتروف (HPC) :

تعداد نمونه برداری از آب شبکه برای انجام آزمون

شمارش جمعیت میکربی HPC

جمعیت	حداقل تعداد نمونه برداری در هر ماه
کمتر از 5000 نفر	3 نمونه
5000 تا 100000 نفر	1 نمونه به ازای هر 5000 نفر بعلاوه 5
بیش از 100000 نفر	1 نمونه به ازای هر 10000 نفر بعلاوه 15

توضیح :‌

- از هر یک از مخازن ذخیره و تامین فشار ،‌ حداقل یک نمونه در هر ماه برداشت شود.

- در شهرهای متوسط و بزرگ (ردیف دوم و سوم جدول)‌ برنامه نمونه برداری به گونه ای تنظیم شود.

- که در هر هفته ، حداقل یک نمونه از شبکه توزیع برداشت شود.

- حداقل 50 درصد از نمونه هاز از نقاط دور دست شبکه برداشت شود.

4- تواتر نمونه برداری شیمیایی (آنیون ها و کاتیون های متداول در آب)

در ابتدای شرایط تواتر نمونه برداری از منابع آب به صورت فصلی می باشد ولی همانگونه که طی برنامه پایش کیفی منابع آب اعلام شد ، با تحلیل روند تغییرات عوامل کیفی آب طی یک دوره 5 ساله تواتر نمونه برداری را می توان تغییر داد

5- تواتر نمونه برداری فلزات سنگین :

ضروری است حداقل سالی یکبار نمونه برداری از کلیه منابع آب به منظور بررسی ، شناسایی و تعیین مقدار فلزات سنگین انجام گیرد (در صورتی که آزمایشگاه شرکت فاقد تجهیزات لازم باشد ، از امکانات سایر بخش ها اعم از دولتی و خصوصی می توان استفاده نمود). در صورتی که برخی از فلزات سنگین در محدوده استاندارد ملــی و یا بیشتر از آن باشد ، ‌لازم است نمونه برداری فلزات سنگین یاد شده ،‌همانند سایر آزمونهای شیمیایی (بند 4) با تواتر سه ماهه انجام شود.

6- سایر موارد :

سایر موارد که در بندهای 5 گانه فوق دکر نشده است ،‌همچون مواد آلی و سموم شیمیایی بر حسب مورد شرایط منطقه و با نظر مدیر کنترل کیفی نسبت به نمونه گیری و انجام آزمونهای مربوطه اقدام خواهد شد.

[1] شیر انشعاب شبکه خصوصی : شیر برداشت از شبکه عمومی آب آشامیدنی در منازل یا اماکن

[2] شیر انشعاب عمومی : شیر برداشت نصب شده در معابر که برداشت عموم از آن عمدتاً با ظروف انجام میگیرد

مشخصات فیزیکی آب آشامیدنی»

ردیف	ویژگی	حد مطلوب	حد مجاز	واحد	توضیحات
1	کدورت	کمتر یا مساوی 1	حداکثر 5	N.T.U	Nephelometric Turbidity Unit
2	رنگ	کمتر یا مساوی 1	حداکثر 20	T.C.U	True Color Unit
3	بو	صفر	حداکثر 2 واحد در 12^oc حداکثر 3 واحد در 25^oc	TON	Threshold Odour Nember
4	PH	7- 8.5	6.5 - 9
5	طعم	-	باید مقبولیت عمومی داشته و مورد اعتراض واقع نشود

«حداکثر مجاز مواد شیمیایی کانی موجود در آب آشامیدنی»

ردیف	نوع ترکیب	حداکثر مجاز بر حسب میلی گرم در لیتر	توضیحات
1	کل مواد جامد محلول T.D.S	1500	در شرایط ویژه تا 200 میلی گرم در لیتر قابل قبول است
2	سختی کل بر حسب CaCO3	500
3	کلرور بر حسب Cl	400
4	سولفات بر حسب SO4	400	در شرایطی که میزان Mg از 30 میلی گرم در لیتر تجاوز کند میزان سولفات نباید بیش از 250 میلی گرم در لیتر باشد
5	نیترات بر حسب NO3	50
6	نیتریت بر حسب NO2	3
7	آمونیاک بر حسب NH3	1.5
8	فلوراید بر حسب F	0/7-1/2	حد متوسط مقدار فلوئور
9	کلسیم بر حسب Ca	250
10	منیزیم بر حسب Mg	50
11	سدیم بر حسب Na	200	در شرایط ویژه تا 250 میلی گرم در لیتر مجاز می باشد
12	هیدروژن سولفوره H2S	0/05
13	آهن بر حسب Fe	0.3
14	منگنز بر حسب Mn	0/5
15	آلومینیوم بر حسب Al	0.2
16	روی بر حسب Zn	3
17	مس بر حسب Cu	1

منبع: موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران - استاندارد 1053 - ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی

« جدول حداکثر مقادیر مجاز مواد شیمیایی معدنی سمی»

ردیف	نوع ترکیب	بر حسب	حداکثر مجاز بر حسب میلی گرم در لیتر
ردیف	نوع ترکیب	بر حسب	آب معدنی طبیعی	آب آشامیدنی بسته بندی شده	آب آشامیدنی شبکه
1	آرسنیک	As	0/01	0/01	0/05
2	آلومینیوم	Al			0/2
3	آنتی موان	Sb	0/005	0/005	0/005
4	آهن	Fe			0/3
5	باریم	Ba	0/7	1
6	بورات	B	5	5
7	جیوه	Hg	0/001	0/001	0/001
8	روی	Zn			3
9	سرب	Pb	0.01	0/005	0/05
10	سلنیوم	Se	0.01	0/05	0/01
11	سیانید	CN	0.07	0.07	0.07
12	فلوئور	F	4	4	0/7-1/2
13	کادمیوم	Cd	0/003	0/003	0/005
14	کرم	Cr	0/05	0/05	0/05
15	مس	Cu	1	1	1
16	منگنز	Mn	0/5	0/5	0/5
17	مولیبدات	Mo			0/07
18	نیترات	NO₃	50	50	50
19	نیتریت	NO₂	0/02	0/02	3
20	نیکل	Ni	0/02	0/02
21	وانادیوم	V			0/1
22	هیدروژن سولفوره	SH₂			0/05

مطابق با استانداردهای زیر:

استاندارد 1053 - ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی - چاپ چهارم - تجدید نظر پنجم - سال 1376

استاندارد 2441 - آب معدنی طبیعی - ویژگیها - چاپ اول- سال 1384

استاندارد 6694 - آب آشامیدنی بسته بندی شده - ویژگیها - چاپ اول

(جهت دسترسی به مطالب به روز به سمت چپ سایت بخش آخرین مطالب انتهای سایت مراجعه کنید)

سایت بهداشت محیط ایران

www.environmentalhealth.ir

جهت عضویت در کانال بزرگ سایت بهداشت محیط ایران کلیک کنید

سایت بهداشت محیط ایران

برگه‌ها

مشخصات فیزیکی آب آشامیدنی